E-Haciz Hakkında Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?
E-Haciz Nedir?
Kural olarak haciz, alacaklı tarafından yapılan uyarılara, anlaşmalara ve uzlaşma yöntemlerine herhangi bir cevap vermeyip borcunu ödemeyen borçlu aleyhine icra takibi başlatarak borçlunun alacağın tahsiline yetecek derecede mallarına cebr-i icra yoluyla el koydurması veya bazı mallar üzerindeki tasarruf yetkisinin yine alacaklının talebi üzerine icra müdürlüğü tarafından hukuken kısıtlandırılmasıdır.(e-haciz)
Teknolojinin gelişmesiyle devlet mekanizmalarında da her alanda teknik sisteme geçilmeye başlanmış ve hem devlet kurumlarının hem de vatandaşların işlemleri daha kısa sürede daha ekonomik bir şekilde ifa edilmeye başlanmıştır. E-haciz de vadesi geçmiş ya da takipte olan devlet borçlarını ödemeyen kişiler aleyhine adlarına kayıtlı elektronik varlıklara devlet tarafından cebri icra yoluna başvurmadan elektronik ortamda el koyma sürecidir.
E-Haciz Süreci
Kamu hizmetlerinin istikrarlı işleyebilmesi, kamu ihtiyaçlarının zamanında yerine getirilmesi bakımından kamu gelirlerinin de riske girmeden, zamanında sağlanması büyük önem arz etmektedir. Kamu alacaklarının bu temel gereklilikler doğrultusunda toplanabilmesi için Amme Alacakları Tahsili Usülü Hakkındaki Kanunun (AATUHK)’ta önemli hükümler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlilerinde biri de kamuya ait alacak ve hakların haczini düzenleyen 79. maddedir. Nitekim anılan madde uyarınca ödeme süresi içerisinde ödenmeyen kamu alacaklarının cebren tahsilini temin etmek ya da alacağın tahsil güvenliğini sağlamak amacıyla tahsil dairelerince alınan haciz üzerine, borçlunun malvarlığı araştırmasında tespit edilen hak ve alacaklara bahsi geçen madde hükmüne göre e-haciz tatbik edilmek suretiyle kamu alacağının tahsili sağlanmaktadır.
E-Haciz işlemi mevcut uygulamada borçlunun banka hesaplarına ve adına kayıtlı taşıtlarına alacaklı tahsil dairesince elektronik ortamda haciz tatbik işlemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu süreç çok kısa sürede yapılmakta, zaman kaybını ve posta ve tebliğ giderlerini ortadan kaldırmaktadır. E-Haciz uygulaması ile zaman kaybı ortadan kaldırılmış olup hak ve alacak hacizleri kısa sürede tatbik edilmeye başlamış ve tahsilatı hızlandırmıştır. Belirtmek isteriz ki e-haciz işleminin ilk adımı borçluya; içerisinde borçluya ve özellikle borca dair teferruatlı bilginin yer aldığı usulüne uygun bir tebligat gönderilmesidir. Usulüne uygun bir tebligat yapılmadığı taktirde tebliğ yapılmamış sayılabilmekte ve bu durumda e-haciz uygulanamamaktadır. Bu noktada bir hususa değinmek gerekir. Uygulamada vergi daireleri; alacak miktarıyla, malvarlığıyla ilgili herhangi bir tespit yapmadan haciz bildirilerini elektronik ortamda tebliğ etmektedir. Oysaki bu husus hukuka aykırılık teşkil etmektedir. Nitekim kurum tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 62 ve 79. maddeleri uyarınca 3. Şahıslar nezdinde amme borçlusunun hak ve alacağının olup olmadığının tespit edilmesi, daha sonra her bir borçlu için ayrı ayrı ve borç tutarıyla sınırlı olarak haciz tatbik edilmesi gerekmektedir. Bu konuda Danıştay E. 2008/2205, K. 2009/2659 sayılı ilamında “her bir borçluya ait kamu alacağının türü ve miktarı belirtilmeden ve önceden malvarlığı araştırması yapılarak borçluların davacı kurum nezdinde bir hak ve alacaklarının olup olmadığı araştırılmadan haciz konulmasının istenilmesi yönünde davacı kuruma tebliğ edilen işlemde yasal uyarlık görülmediği gerekçesiyle haciz bildirisinin iptali gerekir.” Şeklinde karar vererek hak ve alacağın tespit edilmesinin ve sonrasında usulüne uygun bri tebliğ yapılması gerektiğini açıkça vurgulamıştır. Usulüne uygun tebligat gönderildikten sonra 15 gün içerisinde borcun ödenmesi durumunda e-haciz işlemi sona erdirilmektedir. 15 gün süre içerisinde borcun bir kısmının ödenmesi ya da taksitlendirilmesi de haciz durumunun kaldırılmasını sağlar. Borçlunun borcunu ödemeye dair herhangi bir girişimde bulunmaması durumunda ise e-haciz işlemine başlanılacaktır.
E-Hacize İtiraz ve Kaldırılması
Borcu bulunmayan veya borcunu ödeyen bir kişi, eğer kendisine haciz tebliğ edildiyse bu duruma itiraz etme hakkı vardır. İcra İflas Kanunu gereğince bir kişi ilamsız icra takibinde 7 gün içinde haciz durumuna itiraz edebilir, kamu alacaklarının ise 15 gün içerisinde itiraz edebilme hakkı vardır. Usulüne uygun tebliğ ulaştıktan sonra belirtilen süreçte borcu olmadığını ya da tebligatın usulüne uygun yapılmadığınu ya da borcun miktarına olan itirazlarını yazılı olarak tahsil dairesine bildirmesi gerekmektedir. Eğer itiraz edilmez ise e-haciz işlemi uygulanmaya başlanacaktır.
E-haciz kaldırılma şekli de borcun türüne ve hangi kaynaktan geldiğine göre değişiklik göstermektedir. Ancak işin esasında ödenmesi gereken borç tamamıyla ödenmediği sürece haciz tam manası ile kalkmayacaktır. Nitekim e-haciz banka hesabına veya maaşa uygulanmaya başladıktan sonra kaldırılması için tıpkı icra-i hacizde olduğu gibi borcun tamamının ödenmesi gerekmektedir. Borç tamamen ödendikten sonra, ilgili kurumlara bu durum bildirilir ve haczin kaldırılması için bir müzekkere göönderilir. Vergi dairesine, veya bankaya ödenmiş olan borcun kaldırılması için, “Borcu yoktur” yazısının da alınması borçlu açısından önem taşımaktadır. Zira borç tamamen ödenmemişse ve herhangi bir açık bakiye kalmışsa bu husus elektronik hacizin kaldırılmasına engel teşkil edecektir. Borç ödendikten sonra sürecin hızlanması amacıyla kurumdan ıslak imzalı belge alınabilir ve bu belge ile haciz kaldırma başvurusu gerçekleştirilebilir. Islak imza ile ilgili kuruma gidilmesi durumunda, haciz kaldırılma süreci de hızlanmış olur. E-haciz işlemi başlamadan önce, tebliğ edildikten sonra 15 gün içerisinde borcun ödenmesi durumunda, haciz işlemine başlamadan son verilecektir. Belirtmek gerekir ki E-haciz konusu borç taksitle de ödenebilir. Taksit sayısı, prosedürü borç türüne göre değişiklik gösterebilir. E-Haciz borcunu taksitle ödemek için ilk etapta borcun en az %20’sinin ödenmesi gerekir. Taksitlendirme yapıldıktan sonra banka hesaplarına ve maaşa haciz tatbik edilmesinin önüne geçmiş olunacaktır.
E-Haciz Tatbiki
Borçlu herhangi bir ödeme ya da taksitlendirme yapmaz ise vergi dairesi aracılığıyla Vergi Dairesi Otomasyon Programı (VEDOP) eliyle alınan borçlu bilgileri, kişinin bağlı olduğu vergi dairesine iletilir. Bilgiler incelendikten sonra Gelir İdaresi Başkanlığı’na iletilir ve teyit edilir. Teyit edildikten sonra sonra finans kurumlarıyla iletişime geçilir ve e-haciz işleminin uygulamasına başlanır.
E-Haczin Sorgulanması ve Ödenmesi
Aleyhine e-haciz tatbik edilip edilmediğini https://www.turkiye.gov.tr/gelir-idaresi-baskanligi sayfasından e-devlet şifresi ile öğrenilebilir. Herhangi bir borçtan ötürü aleyhine e-haciz tatbik edilen kişi, Gelir Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesinden borcunu ödeyebilir, itiraz edebilir veya taksitlendirmesini yapabilir. Bunun yanında bizzat ilgili vergi dairesine giderek de bu işlemi bilfiil gerçekleştirebilir.
Bilişim Suçları alanındaki tüm Blog yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayısını okumak için bağlantıya tıklayınız.