Makalemizde Avukat ve Stajyerlerin Kişisel Verilere Erişim Hakkı konusunu inceleyeceğiz.
KİŞİSEL VERİLERİ KORUMA KURULU’NUN 20/05/2021 TARİHLİ VE 2021/511-512-513 SAYILI KARARI ÇERÇEVESİNDE AVUKATLARIN VE AVUKAT STAJYERLERİNİN KİŞİSEL VERİLERE ERİŞİM HAKKI ÜZERİNE BİR İNCELEME
GİRİŞ
13 Mayıs 2010 tarihli, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ve 7 Nisan 2016 tarih, 29677 sayılı Resmi Gazete ’de 6698 kanun numarasıyla yürürlüğe giren Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ile birlikte anayasal bir hak olarak da tezahür eden kişisel veri kavramı, içerisinde kabul görecek birçok tanımı barındırmakla birlikte bu çalışmamızda kişisel veri kavramını, güncel yargı ve kişisel verileri koruma kurulu kararları çerçevesinde hangi hallerin ihlal olup olmayacağını ve yasal dayanaklarını inceleyeceğiz.
KİŞİSEL VERİ KAVRAMI
6698 sayılı kanun kişisel veriyi: Kimliği belirli ya da belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi olarak tanımlamakla birlikte tüzel kişilere ilişkin -ortak ve yetkili gerçek kişi verileri hariç- her türlü veri ve bilgileri kişisel veri olarak kabul etmemekte dolayısıyla bu doğrultuda ihlal kararı verilmemektedir.
Kişisel Verileri Koruma Kurulu, gerçek kişilere ait verileri kanun kapsamında kabul ederken tüzel kişilere ait verilerin kanun kapsamında kabul edilmemesinin sebebi fikrimizce; 6698 sayılı kanunun tanımlar başlıklı 3. maddesinin 1. fıkrasının d bendinde tanımlayıcı hukuk kuralı uyarınca ‘gerçek kişiye ilişkin’ kavramını ön plana çıkarması bununla birlikte ancak tüzel kişiliğe havi bir verinin herhangi bir gerçek kişiyi işaret etmesi veya gerçek kişiyi belirtir kılması durumunda kanun kapsamında koruma altına alınacak ve ihlalin gerçekleştiğine karar verebilecektir.
Her ne kadar yalnızca gerçek kişilere ait olan kişisel verilerin korunması gerekliliği kanunun ilgi ve koruma alanına girse de fikrimizce tüzel kişilerin kişisel verilerinin de korunması gerekmektedir. Mamafih aksi düşünce, kişilik haklarının bir ihlali olarak hukuki âlemde kendine yer edinecektir. Böylelikle tüzel kişiliğin, kişilik haklarının ihlalinden doğan manevi tazminat isteyebilme hakkı gün yüzüne çıkacaktır. (KARACA, 2021)
Kişisel Veri Örnekleri
Yasada, nelerin kişisel veri olup olmadığının şüpheye yer vermeksizin ortaya konması adına tahdidi olarak sayma yöntemine gidilmemesinin sebebi aklımıza gelebilecek birçok şeyin kişisel veri kavramını içermesidir. Zaten kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi kavramından işbu husus açıkça anlaşılmaktadır. Örneklendirmek gerekirse: ‘Parmak izi, ad soyad, imza, kimlik numarası, telefon numarası, resim, görüntü, ekran kaydı, fotoğraf, video, e-posta adresi, öz geçmişi, okul numarası, iban numarası, dekontlar, ıp adresi, ses kayıtları, şifreler ve daha niceleri…’
AVUKATLARIN VE AVUKAT STAJYERLERİNİN DOSYA İNCELEME VE DOSYADAN ÖRNEK ALMA HAKKI
Hak savunuculuğu makamının kutsal temsilcisi olan avukata, 1136 sayılı kanundan doğan yetkileri doğrultusunda görevini ifa ederken ilgili merciler, gerek duyulan bilgi ve belgeleri temin etmek, sunmak ve inceletmekle yükümlüdür. (Avukatlık Kanunu m.2/3) Fikrimizce işbu husus, silahların eşitliği ilkesinin bir gereği olarak hukuki âlemde tecelli etmekle birlikte taraflardan birini, diğerine oranla zayıf duruma düşürmemek saikiyle hakkaniyete uygun sonuçların ortaya çıkmasını sağlamak amacıyla yasalaştırılmıştır.
(DİNÇ, 2005) Bu doğrultuda avukat, yargı görevi ifa ederken (Bknz. TCK m.6/1-d) işlerini kendi sorumluluğu altındaki stajyeri veya yanında çalışan sekreteri eliyle de takip ettirebilir, fotokopi veya benzeri yollarla örnek aldırabilir, vekâletname olmaksızın dava ve takip dosyalarını inceleyebilir ve inceleme isteğinin ilgililerce yerine getirilmesi zorunludur. (Avukatlık Kanunu m.46) Pekâlâ, işbu inceleme isteği doğrultusunda tevzi bürolarında yapılan sorgulamalarda elde edilen kişisel verilerin kvkk ihlali gerekçesiyle hukuka aykırılığı ileri sürülebilecek midir?
Kişisel Verileri Koruma Kurulunun 20/05/2021 Tarihli ve 2021/511-512-513 Sayılı Kararı:
Karara Konu Olay :
Avukatların icra takip dosyalarındaki kişisel verilere, vekâletname olmaksızın erişim sağlaması ve tevzi bürolarında görevli personel eliyle alacaklı vekili avukatlara, borçluların alacaklı olduğu icra takip dosyalarında bulunan kişisel verilerin aktarılmasının 6698 sayılı kanuna aykırı olup olmadığı hususunun incelenmesi.
Açıklamalar:
Yapılan ihbarlara binaen başlatılan inceleme sonucunda; söz konusu eylemlerin kaynağını 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunundan aldığı, kişiye karşı usulüne uygun olarak başlatılan ve buna müstenit devam ettirilen cebri icra faaliyeti neticesinde alacağın tahsili amacıyla alacaklı vekili tarafından İ.İ.K m.85/1 uyarınca; borçlunun taşınır ve taşınmaz malları ile alacak ve haklarına haciz konulabileceği, borçlu şahsın alacak ve haklarının pek tabi yukarıda da bahsedildiği üzere 1136 sayılı kanun m.46 uyarınca sorgulattırılabileceği hüküm altına alınmıştır.
Taşınır kavramından ilk akla gelen her ne kadar motorlu taşıtlar olsa da Baki Kuru ’ya göre; borçlu sıfatına haiz olan şahsın bankadaki parası, üçüncü bir kişiye ödünç vermiş olduğu para, satıcı sıfatıyla yer aldığı malın satış bedeli, kiralayan olduğu gayrimenkulün kirası, cari hesap sözleşmesinde diğer taraftan alacaklı olduğu hesap bakiyesi, ortağı olduğu anonim şirketteki çıplak payı, şirketteki kâr veya tasfiye payı, üst soyuyla birlikte yaşayan borçlunun üst soyundan olan hak ve alacağı, borçlunun (satış vaadi satıcısının) satış vaadi alıcısındaki satış bedeli alacağı, borçlunun (mülkiyeti saklı tutma alıcısının) beklemece (mun-tazar) hakkı, borçlunun (mülkiyeti saklı tutma satıcısının) alıcıdan olan ve henüz ödenmemiş bulunan semen alacağı (KURU, 2003) taşınır kavramına havi örnekler olarak nitelendirilebilecektir.
İşbu doğrultuda İ.İ.K m. 85 hükmü uyarınca; borçlunun taşınır mallarındaki alacak ve haklarına haciz tatbiki işlemi uygulamada ‘dosya alacağına haciz’ olarak adlandırılmakta ve alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ait mal ve hakların sorgulatılması kanunun sözüne, özüne ve ruhuna uygun olarak gerçekleştirilebilecektir. İ.İ.K m.79 uyarınca icra dairesinin, haciz talebinden itibaren en geç 3 gün içinde haczi yapması gerekmekle birlikte uygulamadaki iş yoğunluğu, maalesef sürelerin kanuna uygun bir şekilde riayet etmesini engellemektedir.
Bilhassa borçlunun mal kaçırdığının anlaşılması durumunda gece vakti dahi haciz işleminin yapılabileceğinin ön görüldüğü düzenlemeler karşısında mal kaçırdığı duyumu alınan borçlunun, üçüncü kişilerde olan hak ve alacaklarının tespiti için gerçekleştirilen sorgulamaların hukuka aykırı olduğu düşüncesi pek tabi alacaklının alacağına kavuşmasının önünde büyük bir engel olarak tecelli edecek ve kanunun ruhuna aykırı olacaktır. Mamafih, 1136 sayılı kanunda yer alan düzenlemelerle birlikte zaten söz konusu sorgulamaların yapılabileceği, ilgili kurum ve kuruluşların ise bu isteği yerine getirmekle mükellef olduklarını hüküm altına almıştır. Aksi düşünce, icrai işlerin ivediliği prensibine aykırı olarak hukuki âlemde tecelli edecektir.
Netice:
Kurul, 6698 sayılı kanun kapsamında herhangi bir işlem yapılamayacağı yönünde karar tesis etmiştir. Fikrimizce; borçlulara ait kişisel verilere, yargı görevi ifa eden avukat veya avukat stajyerleri tarafından kanunun emrettiği şekilde erişilmesinde herhangi bir sakınca olmamakla birlikte, söz konusu faaliyetlerin yasal dayanağının olduğu, aksi düşüncenin cebri icra kurumunun işleyişini tehlikeye atacağı sabittir.
Tüm karar incelemelerimizi bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin yeni sayısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Stj. Av. Muhammet Can KARACA
Sözü Geçen Çalışmalar
DİNÇ, G. (2005). AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ’NE GÖRE SİLAHLARIN EŞİTLİĞİ. TBB DERGİSİ, 283-286.
KARACA, M. C. (2021, 04 06). TÜZEL KİŞİLERİN MANEVİ TAZMİNAT İSTEMİ. HUKUKİ HABER: https://www.hukukihaber.net/tuzel-kisilerin-manevi-tazminat-istemi-makale,8518.html adresinden alındı
KURU, B. (2003). İCRA VE İFLAS KANUNU’NUN 89. MADDESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER. BANKACILAR DERGİSİ, 59-80.
Samsun Baro Levhasına Kayıtlı Stajyer Avukattır. Hukukun Evrensel İlke ve Esasları ve Kişisel Verilerin Korunması alanlarını konu edinen çalışmalar yapar.