Makalemizde AYM Kişisel Verilerin Korunmasında Başvuru Yollarının Tüketilmesi Kararı konusunu inceleyeceğiz.
Kişisel Verilerin Korunmasında Başvuru Yollarının Tüketilmesi İçin Tazminat Davası Açılması Kararı
KARARIN KONUSU
Karar incelememize 2019/7831 numaralı başvuruda internet trafik bilgilerinin kanunda belirlenen süreden fazla tutularak yargı makamlarınca kullanılmasının kişisel verilerin korunmasına aykırılık ekseninde Anayasa Mahkemesi tarafından nasıl değerlendirildiği ve Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru yapılabilmesi için gereken şartlar konu olmuştur.
BAŞVURU KONUSU OLAY
Somut olayın içeriğinden bahsedilecek olursa, karara konu olayda başvurucu, kendisine isnat edilen silahlı terör örgütüne üye olma suçundan dolayı bir ceza yargılamasına taraf olmuş ve İstanbul 22. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından mahkûmiyet ve tutukluluk kararı verilmiştir. Karar, Yargıtay’a taşınmış ve Yargıtay 16. Ceza Mahkemesi kararı bozarak ilk derece mahkemesine geri göndermiştir. Başvurucu, tahliye edilmiş olmakla beraber ceza yargılaması ilk derece mahkemesi tarafından halen yürütülmektedir.
Başvurucunun Anayasa Mahkemesi’ne başvurmasına sebep olan olay ise, ilk derece mahkemesinin delillerin toplanması hususunda başvurucunun kullandığı düşünülen cep telefonuyla Litvanya’daki bazı IP adreslerine sahip sunuculara 11/8/2014 ile 9/10/2016 tarihleri arasında bağlanıp bağlanmadığı ile alakalı 25/4/2017 tarihinde Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’ndan (BTK) bilgi alma isteğidir. Başvurucunun iddiası uyarınca, BTK, IP trafik bilgileri kanunda belirlenen süreden fazla saklayarak kişisel verileri hukuka aykırı olarak işleme, ele geçirme, yayma ve verileri yok etmeme suçunu işlemiştir.
İlgili şikayet, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından reddedilmiş olmakla beraber karara yapılan itiraz da Ankara 3. Sulh Ceza Mahkemesi tarafından aynı şekilde reddedilmiştir. Verilen ret kararları üzerine başvurucu, Anayasa Mahkemesi’ne işbu bireysel başvuruda bulunmuştur.
ANAYASA MAHKEMESİ’NİN (AYM) DEĞERLENDİRMESİ
Anayasa Mahkemesi (AYM), gerçekleştirmiş olduğu hukuki değerlendirmeler sonucunda bireysel başvurunun reddedilmesi gerektiğine kanaat getirmiştir. Bu karara gerekçe ise temel olarak 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nün 64. maddesinde yer alan başvuru yollarının tüketilmesi şartının sağlanmadığı gösterilmiştir.
Öyle ki, Anayasa Mahkemesi, temel hak ve özgürlüklere saygının gözetilerek bu olgulara aykırı hareket edilmesinin düzeltilmesi gerektiğini belirtmiş fakat bu düzeltilmesi gerektiği iddia edilen aykırılıkların öncelikle derece mahkemeleri tarafından çözüme kavuşturulmasını vurgulamıştır. Bu bağlamda Anayasa Mahkemesi’nin ikincil nitelikte bir başvuru yolu olduğunun altı çizilmiştir.
Dolayısıyla başvurucunun iddialarının Anayasa Mahkemesi tarafından dikkate alınabilmesi için olağan kanun yollarının tüketilmesi gerekmekte ve bu prensip gereği başvuran kişinin “şikâyetini öncelikle ve süresinde yetkili idari ve yargısal mercilere usulüne uygun olarak iletmesi, bu konuda sahip olduğu bilgi ve kanıtlarını zamanında bu makamlara sunması, aynı zamanda bu süreçte dava ve başvurusunu takip etmek için gerekli özeni göstermiş olması” zaruridir. Aynı şekilde başvuru yollarının ulaşılabilir ve şikâyeti telafi edebilir nitelikte olması da aranmaktadır.
Diğer bir anlatımla, kanun hükümlerinde yer alan bir kanun yolunun bulunması yalnızca yeterli değil, bu yolun uygulanmasının etkili olup olmadığının gösterilmesi gerekmektedir.
SONUÇ
Bu kapsamda Anayasa Mahkemesi (AYM), bu konu ile ilgili vermiş olduğu başka bir kararı da emsal göstererek kişisel verilerin korunmasına aykırılığın tespit edilmesi ve mevcut bir aykırılıkta buna bağlı zararın giderilmesi açısından tazminat davalarının ceza davalarına göre daha amaca uygun olduğu belirtmiştir.
Yani, kişisel verilerin korunmasına aykırı hareket edildiği iddiasında bulunan bir kişinin ceza davasından ziyade açacağı bir tazminat davası, “yeterli giderim sağlama” ihtimalinin daha yüksek görülmesi sebebiyle Anayasa Mahkemesi’ne yapılacak bireysel başvuru için tüketilmesi gereken bir yol olarak görülmüştür.
Kısaca, tazminat yolu tüketilmeden yapılan bir bireysel başvuru hukuka aykırı olarak nitelendirilecektir.
Karar için bkz. https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2019/7831
Yazar: Cihangir ALTUĞ
AYM PARMAK İZİ VE MESAİ TAKİBİ KARARI makalemize buradan ulaşabilirsiniz.