E-Duruşma ve Güncel Uygulamalar
E-Duruşma Nedir?
Avukatların tarafları oldukları dosyaların duruşmalarına mahkeme salonuna gelerek değil de, bulundukları yerden katılım sağlayabildikleri sistemdir. Türkiye’ de hukuk yargılamasında kullanılmaktadır. (e-duruşma)
Dünyada E-Duruşma
Telekonferans yöntemi ile duruşmalara katılma birçok ülkede tercih edilen bir yöntemdir. Özellikle tahkim alanında oldukça yaygındır. CAS (Court Of Arbitration of Sport) tarafların çoğunlukla farklı ülkede olmasından dolayı bu yolu kullanmaktadır. Örnek olarak 2005 yılında İtalya’da TOL (Italian Trial Online) ve 2012’ de Kanada’da CIMS (Courst Information Managament System) ile yapılan duruşmalar verilmektedir. 2020 tarihinde koronavirüsün ortaya çıkarak yaşanan pandemi sürecinde bu yöntemin kullanımı yaygınlaşmıştır.
Türkiye’de E- Duruşma
6100 Sayılı HMK’NIN 149. Maddesiyle birlikte Türk Mevzuatına bilişim sistemi girmiştir. Devamında e-duruşma pilot uygulaması 2019 yılında, açıklanan Yargı Reformu Strateji Belgesi’nde yer alan; “Hukuk mahkemelerinde SEGBİS uygulaması yaygınlaştırılacaktır.” ifadesi ile ortaya çıkmıştır. SEGBİS sistemi ceza yargılamasına ait bir kavram olup bunun hukuk mahkemelerine kısmi olarak yansıması e- duruşma şeklindedir. Tam anlamıyla birbiri ile örtüşmemekle birlikte her iki sistemdeki temel amaçta mahkemelerde video konferansın arttırılmasıdır.
06.11.2020 Tarihinde toplam 47 Mahkemede uygulanmaya başlayan e-duruşma sistemi ise 09.11.2021 tarihi ile birlikte 81 ilde uygulanmaya başlanmıştır. Şuan ise neredeyse her mahkemede kullanılmaktadır. Bu yöntem ile özellikle avukatlara önemli derecede kolaylıklar sağlanmıştır.
Avukatların E- Duruşmaya Katılımı
Avukatlar öncelikle taraf oldukları dosyanın duruşmasına Avukat Portal üzerinden e-duruşma talebi göndermektedirler. Talepler en geç duruşmaya 24 saatten fazla süre bulunması durumunda gönderilebilecektir. 24 saatten az süre kalması durumunda talep gönderilemeyecektir. Talebi heyetli mahkemelerde başkan; müstemir yetkili ve hakimli mahkemelerde ise hakim değerlendirirerek kabul veya reddine karar vermektedir. Başkan/hakim tarafından onay işlemleri duruşmaya 24 saatten fazla süre bulunması durumunda yapılabilecektir. İş listesinde bekleyen bir talebin duruşmasına 24 saatten az süre kalması durumunda talep onay/Ret işlemi yapılamayacak, talep sistem tarafından otomatik olarak Ret olacaktır. Mahkeme tarafından e-duruşma başlatıldığında Avukat Portal üzerinde “Duruşmaya Katıl” butonu aktif olacaktır. Bu durumda e-duruşma talebi onaylanmış avukatlar duruşmaya “Duruşma Sorgula” menüsünden ‘Duruşmaya Katıl’ butonu ile dahil olabilecektir.
Açık bir düzenleme bulunmamasından dolayı teknik bir problemin yaşanması halinde duruşmanın akıbetinin ne olacağı ve avukatın duruşmaya katılmış mı yoksa katılmamış mı sayılacağı soru işaretidir. Uygulamada bu konuya ilişkin avukatın e-duruşma talebinde ‘’Teknik bir problem nedeniyle duruşmaya bağlanamam halinde mazeretli sayılmamın kabulüne karar verilmesini talep ederim.’’ İbaresinin yer alarak nispeten çözüm olarak kullanılmıştır.
E-Duruşmada Güncel Uygulamalar
Şuan bulunduğumuz andan itibaren (2023 tarihli) e-duruşmanın mahkemelerde oldukça yaygın bir şekilde kullanıldığı gözlemlenmektedir. Öyle ki neredeyse her mahkemede e-duruşma ile duruşma gerçekleşmiştir.
Her ne kadar e- duruşmanın yapılabilmesi için avukatın talebiyle birlikte hakimin onayına ihtiyaç duyulsa da, çok ekstrem bir durumun gerçekleşmediği hallerde redde rastlanmamaktadır. Çoğunlukla talep onaylanarak gün ve saatinde duruşma talep eden avukat için e – duruşma şeklinde gerçekleşmektedir. Söz konusu sistem usul ekonomisi ilkesinin uygulanmasına ve avukatların şehir dışı duruşmalarına kolaylık sağlamaktadır.
Avukatın duruşmaya fiziken katılımı ile telekonferans yoluyla e-duruşma şeklinde katılımı arasında fark bulunmamaktadır. geliştirilen sistem avukatın da duruşma zaptını görebilmesine olanak sağlamaktadır. Böylece yargılama sağlıklı bir şekilde yürütülmektedir.
Dr. Bilal TANRIVERDİ’nin “Elektronik Adalet (E-Adalet)” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin 9. Sayısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Suzan ÖZTÜRK
KAYNAKÇA
https://www.yavuz-uyanik.av.tr/tr/haber-yayin/turkiyede-e-durusma-uygulamasi/
https://edurusmabilgi.adalet.gov.tr/e-durusma-nedir
Adalet Bakanlığı – E- Duruşma Sayfası
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.