Filmlerin Telif Hakları Bağlamında Korunması
Yazımızda filmlerin telif hakları bağlamında korunması incelenecektir. Filmler eser olma şartlarını taşıması halinde Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında sinema eseri sayılacak ve telif korumasından yararlanacaktır. Sinema eserleri FSEK m.5’te düzenlenmiş olup, “Her nevi ilmi, bedii, öğretici ya da teknik mahiyette olan ya da günlük olayları tespit eden filmler ya da sinema filmleri gibi tespit edildiği materyale bakılmaksızın mekanik ya da elektronik veya benzeri araçlarla gösterilebilen sessiz ya da sesli, birbiriyle ilişkili hareketli görüntüler dizisi” olarak tanımlanabilecektir FSEK kapsamında her eser gibi sinema eserlerinin de korunması için “sahibinin hususiyetini taşıma, bir fikri ürün sonucu olma ve FSEK’te sayılan eser türlerinden birisi olma” şartlarını taşıması gerekmektedir. Filmler de sahibinin hususiyetini taşıması durumunda FSEK m.5 uyarınca eser korumasından faydalanacaktır. (Recep İvedik 7 Disney Plus, recep ivedik 7 izle)
Sinema Eserlerinin Unsurları (Recep İvedik 7 Disney Plus)
Sinema eserlerinin ana unsurları ise “senaryo ve diyaloglar, yönetim, özgün müzik, yapım, hareketli görüntü akışı ve tespit cihazı” olarak sayılabilecektir.[1] Görüldüğü üzere sinema eserlerinde birçok farklı ürün mevcut olup, bazıları ayrı olarak eser türlerindendir.
Sahibinin hususiyetini taşımak filmleri normal bir kamera çekiminden ayıracak ve bir sinema eseri haline getirecektir. Örneğin klasik bir futbol maçı çekimi FSEK kapsamında korunmazken bu çekimde belli çekim tekniklerinin kullanılması, belli sanat tekniklerinin kullanılması kaydı FSEK kapsamında eser korumasına tabi kılabilecektir.
Filmlerde Eser Sahipliği Durumları ve Yapımcılık
Bahsettiğimiz üzere sinema eserlerinde birden fazla kişi emeğini ve fikrini ortaya koymaktadır. Ayrıca birden fazla eser birleşip bir sinema filmini ortaya çıkarabilmektedir. Peki bu durumda sinema eserlerinde eser sahibi kim olacaktır? Kimler hak sahibi olacaktır?
FSEK m.9 birlikte eser sahipliğini düzenlemiştir. Buna göre birden fazla kimselerin birlikte vücuda getirdikleri eserin kısımlara ayrılması mümkünse birlikte eser sahipliği gerçekleşecektir ve her kişi ayrıca eserler üzerindeki hakkı talep edebilecektir. Bu kapsamda sinema eserlerinde de bir senaryo kendi başına bir eser, film müziği tek başına bir eser sayılabileceğinden sinema eserlerini oluşturan kişiler “birlikte eser sahibi” sayılacaktır.[2]
Birlikte eser sahipliğinin sonucu olarak da bu kişiler hem sinema eserinin tümünü FSEK kapsamında koruyabilecekleri gibi, hem de kendi eserlerine bir tecavüz olması durumunda FSEK korumasından faydalanabileceklerdir. Örneğin son çıkan filmlerden Recep İvedik 7 filminin müziği izinsiz olarak kullanıldığında müzik sahibi FSEK kapsamında mal ive manevi haklarını kullanabilecektir.
Sinema Eserlerinin Telif Hakları Kapsamında Korunması ve Hukuki Yaptırımlar
Sinema eserleri fazla talep görmesi ve kolayca çoğaltılabilmesinden dolayı piyasada çok fazla telif ihlaline konu olmaktadır. Filmler korsan film olarak piyasada satılabilmekte, internet sitelerinde izinsiz olarak paylaşılabilmektedir. Bu durum da eser sahiplerini mağdur edebilmekte ve gelirlerine büyük olumsuzluk yansıtabilmektedir. Peki bu durumda film sahipleri hangi talepleri ileri sürebilecektir?
Öncelikle bir sinema eserinin korsan olarak başka platformda yayınlanması durumunda film üzerindeki FSEK m.21 vd.’da düzenlenmiş “mali haklar” ihlal edilmiş sayılacak ve tecavüz gerçekleşecektir. Bu haklardan da şartlara göre “çoğaltma ve yayma” hakları ihlal edilmiş sayılacaktır. Örneğin ilk olarak Disney Plus’ta yayınlanan Recep İvedik 7 filminin başka internet sitelerinde izinsiz olarak yayınlanması hali mali hakların ihlalini oluşturacaktır. Bu durumda Recep İvedik 7 Disney Plus platformunda yayınlanması dışında başka sitelere de lisans hakkı veya mali hak devretmedi ise FSEK m.66 vd. uyarınca “Tecavüzün Ref’i” davası açabilecektir. Aynı zamanda erişim engelleme de talep edebilecektir.
İhlal aynı zamanda FSEK m.71 uyarınca mali haklara tecavüz suçunu oluşturmakta olup 1 yıldan 5 yıla kadar hapis veya adli para cezasına tabidir.
Sonuç
Piyasada oldukça fazla mağduriyetin yaşanabildiği bu durumların azalabilmesi için sinema eseri eser sahipleri ve yapımcılar internet sitesi takiplerini gerçekleştirmeli ve internet sitelerine karşı doğrudan “erişimin engellenmesini talep etmeli”, “tecavüzün ref’i davası” açmalı ve “Savcılıklara suç duyurusunda” bulunmalıdırlar.
Son yıllarda ise bu takiplerin oldukça fazla yapıldığını ve piyasaya yeni giriş yapan filmlerin diğer sitelerde kolayca bulunamadığı görülmektedir.
Av. Ali ERŞİN’in tüm blog yazılarını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Yazarın Hukuk ve Bilişim Dergisi 10. Sayı’sında yayınlanan “NFT Teknolojisi ve Telif Hakları Koruması” isimli yazısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Kaynaklar
[1] Yavuz Levent, Alıca Türkay, Merdivan Fatih, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, Seçkin Yayınları, Ankara 2013, C:1, s. 157
[2] Arat Ece, Birlikte Eser Sahipliği, Hukuk ve Bilişim, Erişim Adresi: https://hukukvebilisim.org/birlikte-eser-sahipligi/, Erişim Tarihi: 11.12.2022
Ankara Barosu’na kayıtlı avukattır. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2019 yılında mezun olmuştur. Hukuk ve teknoloji alanlarında çalışmalar yürütmekte olup, Hukuk ve Bilişim Dergisi ile Blog’un genel koordinatörlük ve editörlük görevlerini yürütmektedir. Anadolu Üniversitesi S.B.E. Özel Hukuk Anabilim Dalından “Metaverse Dünyasında Fikri Hakların Korunması” konulu yüksek lisans tezi ile mezun olmuştur.