Makalemizde Geleneksel Olmayan Marka Türleri: Üç Boyutlu Marka konusunu inceleyeceğiz.
Üç Boyutlu Marka: Geleneksel Olmayan Marka Türleri – 2
Geleneksel olmayan marka türlerine ilişkin kaleme aldığımız bir önceki yazımız da “ses markası”na ilişkin detayları aktarmaya çalışmıştık. (Yazıyı okumak isteyen okurlarımız için link; https://hukukvebilisim.org/geleneksel-olmayan-marka-turleri-ses-markasi/) Bu yazımız da ise “üç boyutlu markalar”a ilişkin detayları aktarmaya çalışacağız.
6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’nun (SMK) yürürlüğe girmesiyle birlikte geleneksel olmayan marka türlerinin tesciline cevaz verildiğini bir önceki yazımızda ifade etmiştik. SMK’nın 4.maddesinde geçen tanıma göre marka olabilecek işaretler şu şekilde tanımlanmıştır; “Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.”
Yukarıda aktarılan Kanun’un 4’üncü maddesine göre ambalajların biçimi/şekli de marka olabilecek işaretler kapsamındadır. Buna bağlı olarak, Türk Patent ve Marka Kurumu’nun (TÜRKPATENT) veri tabanın incelendiğinde geleneksel olmayan marka türlerinden olan üç boyutlu markaların tescil başvurusunda da artış olduğu gözlenmektedir.
Günümüzde markalar sadece kelimelerden oluşmamaktadır. Kelimelerin yanı sıra şekillerden oluşan marka türleri de vardır. Bir marka; kelime, ses, şekil, hareket, kelime + şekil, renk ve üç boyutlu çizimden oluşabilmektedir. SMK’ya göre üç boyutlu şekiller tasarım tescil sistemiyle tescil edilebileceği gibi, üç boyutlu marka olarak da tescil edilip yasal koruma altına alınabilmektedir.
Üç Boyutlu Marka Nedir?
En kısa tanımla denilebilir ki, özgün ve ayırt edici özelliklere sahip şekiller ve tasarımlara “üç boyutlu marka” denir. Teknolojinin son yıllar da hızla gelişmesiyle birlikte, piyasaya sürülen ürünlerin görsel tasarımları veya ambalaj tasarımları hem üretici firmalar hem de tüketiciler için önem arz etmektedir. Bir örnek vermek gerekirse, bir kola markasının şişe ambalaj tasarımı olan ve “kontur şişe” olarak da bilinen cam şişe tasarımını neredeyse bilmeyen yoktur. Vermiş olduğumuz şişe tasarımı örneğinde marka adı yazmamamıza rağmen okurlar hangi markaya ait şişe tasarımından bahsettiğimizi tahmin edebilmiştir.
Örnekte aktardığımız söz konusu şişenin tasarımcısı Earl R. Dean “Bir kişinin karanlıktayken bile kola (bu ifadede marka adı geçtiği için kısaca “kola” olarak yazdık) şişesini tanıyabileceği bir tasarıma ihtiyacımız var.” demiş. Tasarımcının bu iddialı sözünün doğrulandığını aradan geçen bunca yıla rağmen gözlemleyebiliyoruz. Ne ki, tasarımının üzerinden yıllar geçmiş olmasına rağmen, söz konusu cam şişe tasarımını gören bir tüketicinin zihninde tasarıma sahip kola markası canlanmaktadır.
Özgün ve ayırt edici olması kaydıyla her türlü şekil/tasarım için “üç boyutlu marka” tescil başvurusunda bulunulabilir. Şekiller veya üç boyutlu tasarımların, tasarım tescil sitemiyle de yasal koruma altına alınabileceğini yukarıda ifade etmiştik. Kanuna göre, tasarım tescil belgeleri başvuru tarihinden her 5 yılda bir yenileme işleminin yapılması koşuluyla itibaren 25 yıla kadar yasal koruma sağlamaktadır. Marka tescil belgeleri ise, her 10 yılda bir yenileme işleminin yapılması kaydıyla sonsuz süre yasal koruma sağlamaktadır. Dolayısıyla, özgün ve ayırt edici şekil veya tasarımlarını tescil ettirmek isteyen firmalar, daha uzun süreli korumadan yararlanmak için söz konusu şekil veya tasarımlarını “üç boyutlu marka” olarak da tescil ettirebilmektedir.
“Üç boyutlu marka” başvuruları için neler gereklidir?
SMK’nın Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 7/3 maddesine göre; “Başvurunun üç boyutlu marka olarak tescilinin talep edildiği hallerde bunun başvuru formunda açıkça belirtilmesi, ayrıca koruma konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayacak şekilde işaretin tek bir yönden veya farklı açılardan görünümünü içeren gösterimlerinin Kuruma sunulması gerekir. Bu gösterimler, en fazla altı farklı açıdan görünümü içerecek ve markanın bütünlüğünü bozmayacak şekilde olmalıdır.”
Yukarıda aktarılan Yönetmelik’in 7/3 maddesine göre, üç boyutlu şekiller için yapılacak tescil başvurusunda, bu başvurunun bir üç boyutlu marka olduğunun açıkça belirtilmesi gerekmektedir. Başvuru da, tescili alınmak istenen şeklin/işaretin bir açıdan görünümü sunulabileceği gibi en fazla altı farklı açıdan görünümü de sunulabilmektedir. Başvuru da kullanılacak olan görünümler; resim, çizim veya fotoğraf şeklinde Kuruma sunulabilmektedir.
Bu yazımızda geleneksel olmayan marka türlerinden “üç boyutlu marka”nın tescil işlemlerine ilişkin bilgi vermeye çalıştık. Serimizin üçüncü yazısı “renk markası”nın tescil işlemlerine ilişkin olacak. Serinin üçüncü yazısında görüşmek üzere…
2015 yılından bu yana sınai mülkiyet hakları kapsamında danışmanlık yapan Adem Macar, Ekim Patent Ofisi’nde Marka Vekili ve Patent Danışmanı olarak çalışmaktadır.