Kamusal Nüfuz Sahibi Kişiler Hakkında MASAK Tebliği
Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği (Sıra No: 21), 17 Kasım 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Mali suçları araştırma kurulu (MASAK) 21 sıra nolu tebliğini 17 Kasım 2022 tarihinde 32016 sayılı Resmi Gazete’de yayımlamıştır. Söz konusu tebliğ kamusal nüfuz sahibi kişilere yönelik alınması gereken önleyici tedbirlerin uluslararası standartlara uygun düşecek biçimde nasıl uygulanacağı hususunda uygulayıcı kitlesine yol gösterme amacı taşır.
Tebliğin amacı
Kamusal nüfuz sahibi kişiler hakkında yükümlülerce uygulanması gereken sıkılaştırılmış tedbirleri düzenlemektedir.
Kamusal nüfuz sahibi kişi (Politically exposed person) tanımı
Tebliğin 3. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde tanımlanmıştır. Buna göre; “Kamusal nüfuz sahibi kişi: Yurt içinde veya yabancı bir ülkede seçimle veya atama yoluyla kendisine önemli bir kamusal görev tevdi edilen üst düzey gerçek kişiler ile uluslararası kuruluşların yönetim kurulu üyeleri, üst düzey yöneticileri ile eşdeğer görev yapan diğer kişileri” ifade etmektedir.
İlgili tanımdan anlaşıldığı üzere kamusal nüfuz sahibi kişiler 3 ana başlık altında incelenebilmektedir:
- Yerli kamusal nüfuz sahibi kişiler: Yurt içinde seçimle veya atama ile kendisine önemli kamusal görev verilmiş üst düzey gerçek kişiler,
- Yabancı kamusal nüfuz sahibi kişiler: Yabancı ülkede seçimle veya atama ile kendisine önemli bir kamusal görev verilmiş üst düzey gerçek kişiler,
- Uluslararası kuruluşlarda görev yapan kamusal nüfuz sahibi kişiler: Uluslararası kuruluşların yönetim kurulu üyeleri veya üst düzey yöneticileri ile denk görev yapan diğer kişileri kapsamaktadır.
FATF tarafından uygun bulunan tanıma göre; “yerli veya yabancı siyasi nüfuz sahibi kişiler; yabancı bir ülkede, uhdesinde üst düzeyde kamu görevi bulunan devlet ya da hükümet başkanı, üst düzey siyasiler, hükümet görevlileri, adli yada askeri personel, önemli mevkideki siyasi parti temsilcileri ve kamu kurumu yöneticisi niteliğindeki kişileri ifade etmektedir.” Uluslararası kuruluşlarda görev yapan kamusal nüfuz sahibi kişilerden kastedilen ise; “bu kuruluşların yöneticileri, yönetici yardımcıları, yönetim kurulu üyeleri veya bunlara eşdeğer görev yapan kişilerdir.”
Tebliğin kapsamı
21 Sıra No.lu Genel Tebliğin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası kapsamınca düzenlenen makul tedbirlerin alınmasına ilişkin yükümlülükler; “Finansal kuruluşlar, finansal olmayan belirli iş ve meslekler ile kripto varlık hizmet sağlayıcılar, müşterinin ya da gerçek faydalanıcının kamusal nüfuz sahibi kişi olup olmadığının belirlenmesi amacıyla makul tedbirleri alır.” madde kapsamına girenleri ilgilendirmektedir.
Buna göre;
- Finansal kuruluşlar (bankalar, ödeme kuruluşları, elektronik para kuruluşları, portföy yönetim şirketleri),
- Finansal olmayan belirli iş ve meslekler (kıymetli maden, mücevher alım satımı yapanlar ve ticaret amacıyla taşınmaz alım satımıyla uğraşanlar ile söz konusu işlere aracılık edenler, Finansal piyasalarda denetim yapmakla yetkili bağımsız denetim kuruluşları)
- Kripto varlık hizmet sağlayıcılar ( “Yükümlüler”)
sayılan kişiler makul tedbirleri alma yükümlülüğüne haizdir.
Tebliğin getirileri
1) Müşterinin ya da gerçek faydalanıcının kamusal Nüfuz Sahibi olup olmadığının belirlenmesi konusunda makul tedbirler alınmalıdır.
2) Kamusal nüfuz sahibi kişilere karşı alınması öngörülen tedbirler, söz konusu kişilerin eşleri, birinci derece akrabaları ve diğer yakınlarını da kapsadığından, doğru tespit önem arz etmektedir.
Tedbirlerin uygulanma süresi
Tebliğin 4. maddesinin yedinci fıkrasında belirtildiği üzere: “Kamusal nüfuz sahibi kişilerin görevden ayrılmaları veya bu niteliklerini kaybetmeleri halinde, üçüncü fıkrada belirtilen tedbirlerin uygulanmasına görevden ayrıldıkları veya bu niteliklerini kaybettikleri tarihten itibaren en az bir yıl süreyle devam edilir. Bu kişilerle gerçekleştirilen işlemlerin ya da iş ilişkilerinin risk teşkil etmesi halinde bu süre uzatılabilir.
İlgili madde uyarınca kamusal nüfuz sahibi kişiler hakkında 2. ve 3. maddelerde belirtilen tedbirler görevden ayrıldıkları veya bu niteliklerini kaybettikleri tarihten itibaren en az bir yıl süre boyunca uygulanmaya devam edilecektir. Söz konusu tedbirlerin uygulanma süresi, risk değerlendirmesi sonucuna bağlı olarak belirlenecektir.
Yaptırımlar
Tebliğ tarafından getirilen yükümlülüklere uyulmaması halinde Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun tarafından öngörülen cezalar uygulanacaktır.
Bensigu Doğdu Hanım’ın “Deepfake ve Cezai Boyutu” isimli yazıyı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi 2. Sayı’sında yayınlanan Av. Hasret Ozan SEVİM’in “Kara Para Aklama Suçu ve Kripto Paralar” isimli yazıyı okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Bengisu DOĞRU
Kaynakça
21 Sıra No’lu Mali Suçları Araştırma Kurulu Genel Tebliği
Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun
Wikipedia
Enhanced Measures On Politically Exposed Persons, Ünsal Law Firm
Bankacılık sisteminde suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanının önlenmesinde iç denetimin rolü, Hüseyin Altan
Kamusal Nüfuz Sahibi Kişilere Yönelik Yeni Tebliğ, Hergüner Bilgen Özeke
KAMUSAL NÜFUZ SAHİBİ KİŞİLERE YÖNELİK UYGULAMA REHBERİ, T.C. HAZİNE ve MALİYE BAKANLIĞI Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı
https://moral.av.tr/tr/hukuki-haberler/masak-kamusal-nufuz-sahibi-kisiler-hakkinda-alinacak-tedbirleri-yayinladi-1779, Moral Kınıkoğlu Pamukkale Kökenek Hukuk Bürosu
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.