NFT ve Metaverse Evreninde Sanal Mülkiyet
Giriş
2021’in sonlarında Facebook, Inc.’in Meta Platforms, Inc. olarak yeniden markalaşması ile her geçen gün daha fazla kişi Metaverse sanal dünyasındaki platformların ekosistemleri içinde dijital arazi parselleri satın almakta. Günümüzün en popüler iki Metaverse platformu olan The Sandbox ve Decentraland’deki en büyük satın alımlar 1 milyon doları aştı. Metaverse evreninde her yeni mülk satışıyla dijital emlak talebi ivme kazanmakta ancak, dijital gayrimenkul satın almanın getirdiği hukuki risklerin gözardı edilmemesi gerekir. (NFT, Sanal Mülkiyet)
NFT Teknolojisi Ve Metaverse Evreninde Sanal Mülkiyetin İspatı
Güvenilir mülkiyet yasalarına sahip ülkelerde, fiziksel mülk sahipleri, gayrimenkulleri üzerinde mutlak bir hak iddia eden resmi bir belgeye sahiptir. Ancak merkezi bir otorite bulunmayan Metaverse evreninde, fiziksel olmayan varlıklar üzerinde mülkiyet hakkının ispatlanması açısından hukuki tartışmalar doğacağı şüphesizdir.
NFT’ler, dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blok zinciri adı verilen bir dijital defterde depolanan veri birimidir. Metaverse evrenindeki platformlar genellikle sınırlı sayıda parsele bölünmüştür ve her parselin mülkiyeti, halka açık bir blok zincirine kodlanır ve bir NFT(Non Fungible Token) olarak kaydedilir. Satın alma işlemi, bir blok zincirine kaydedilir, bu da işlemi değiştirilemez hale getirir. Birçok olası risk bu şekilde engellenir. Ayrıca işlem herkese açık olarak görüntülenebilir.
Esasen, NFT’ler gerçek dünyadaki bir tapuya eşdeğerdir. Nitekim 2022 Nisan ayında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi, Türk Dil Kurumu ile koordineli çalışmaları sonucunda NFT’nin Türkçe karşılığına öneri olarak “Nitelikli Fikrî Tapu” ifadesini sunmuştur.
Metaverse Evreninde Sanal Mülkiyet Hakkının Kapsamı
Metaverse’de mülk satın alındıktan sonra, malik, yalnızca parselinin yükseklik, genişlik ve derinlik kısıtlamaları ile sınırlı olarak evler, alışveriş merkezleri, müzeler, sanat galerileri veya başka herhangi bir yapı inşa edebilir. Kullanıcılar, sanal siteler oluşturmak için bireysel parseller veya bitişik parseller satın alabilir. Altta yatan blok zinciri teknolojisi sayesinde, her sanal arsanın mülkiyeti bir blok zinciri ağına eklenir. Bu nedenle, bir arsa edinildiğinde, üçüncü bir şahıs tarafından kontrol edilemez veya değiştirilemez; Esasen, arsa mülkiyeti mutlaktır ve mal sahipleri sanal gayrimenkullerini diledikleri gibi geliştirebilir, kiralayabilir, satabilir veya başka bir şekilde kullanabilirler.
Örnek olarak Decentraland’ı inceleyelim. Arazi alıcıları, satın alınan mülkü temsil eden, LAND jetonu adı verilen, ödenemez bir jeton (NFT) satın alır. Bu bağlamda, Decentraland’da dijital mülkiyet iddiası, fiziksel bir mülkün satın alınması kadar güvenlidir ve muhtemelen fiziki mülkiyet yasalarının iyi işlemediği ülkelerden daha güvenlidir.Sahibi LAND NFT’ye sahip olduğunda mutlak bir hakkın sağladığı tüm yetkilere sahip olur. Mülkü kullanabilir, yararlanabilir ve mülk üzerinde tasarrufta bulunabilir.
Dijital Cüzdan Güvenliği ve Olası Senaryolar
Dijital varlıkların mülkiyetine dair en büyük risklerin başında dijital cüzdan güvenliği gelmektedir. Dijital cüzdanlar, sahiplerinin kripto paralar, jetonlar, NFT’ler gibi sanal varlıklarına ait özel anahtarları blokzincir teknolojisi ile sakladıkları depolardır. Ancak cüzdan sahibi bu adresi kaybederse, dijital parası veya kripto varlıkları üzerindeki tasarruf yetkisini kaybeder.
Decentraland örneğine dönersek LAND sahipleri, jetonlarını bir cüzdanda saklamakla yükümlüdür. Haftasonu Metaverse’deki yazlık evinize gittiğinizi, deniz manzarası yerine boş bir ekran gördüğünüzü hayal edin. Dijital cüzdanınıza baktığınızda LAND jetonlarınızın çalındığınızı fark ediyorsunuz. İmkansız bir senaryo mu, hayır değil.
Dijital cüzdanlardan kripto varlıkların çalınması maalesef yaygındır. Her ne kadar iki faktörlü kimlik doğrulaması olsa da kripto varlık hırsızları hedeflerinin cep telefonu numarasını değiştirmek gibi kurnazca yöntemler kullanırlar. Çok fazla sayıda kullanıcı milyonlarca dolar değerinde kripto para birimi ve NFT çaldırmıştır.
Aynı şey, dijital cüzdandaki LAND tokenlerinin başına da gelebilir. Bunun sonucunda yasal çare olarak hırsızlığı kolluk kuvvetlerine bildirmek ve bir dava ikame etmek gerekir. Ancak bu hukuki korumaların, fiziki dünyadaki yasaların ve mevcut düzenlemelerin teknolojiye yetişememesi sebebiyle hak sahiplerini ne kapsamda koruduğunu belirlemek için henüz çok erken.
Platformun Kapanması, İş Modelinin Değişmesi, İflas Etmesi gibi Senaryolar
Metaverse platformu işletmecileri, kullanıcı sözleşmelerinde belirttikleri üzere dijital mülkün bulunduğu platformu işletmeye devam edeceklerine dair herhangi bir taahhüt altına girmemektedirler.
Decentraland’ı, Decentraland Foundation adlı merkezi olmayan bir otonom organizasyon işletmektedir. Decentraland Kullanım Şartları’nın önemli hükümlerinden biri şöyle der:“Organizasyonun, Araçları ve Siteyi çalıştırma konusunda devam eden bir yükümlülüğü yoktur ve gelecekte Araçlardan bir veya daha fazlasını, kendi takdirine bağlı olarak ve bunlarla bağlantılı herhangi bir yükümlülük olmaksızın kullanmayı bırakabilir.”
Fiziksel dünyada bir gayrimenkul satın alacak olan müvekkilinizin imzalayacağı sözleşmede “Taşınmazın bulunduğu parsel, Site Yöneticisinin tek taraflı beyanıyla kullanıma kapatılabilir ve Site Yöneticisi bununla bağlantılı herhangi bir yükümlülük altına girmez.’’şeklinde bir hüküm bulunduğunu düşünün. Avukatı olarak ona bu sözleşmeyi imzalamasını tavsiye eder miydiniz? Merkezi olmayan bir otoritenin münhasır takdirine dayanarak gayrimenkul satın almak gibi hukuken bağlayıcı işlemler yapmak görüldüğü üzere pek çok hukuki risk içerir.
Sonuç
Merkeziyetsiz dünyanın sağladığı özgürlüklerin herkes için heyecan verici olduğu yadsınamaz. Fiziki dünyanın ötesinde deneyimler sunan Metaverse ve çıkması muhtemel yeni dünyalar ile birlikte insanlığın geleceği bambaşka bir boyuta taşınmakta.
Ancak teknolojinin sağladığı bu imkânlar ve yeni uygulamalar ile birlikte hukukun pek çok farklı dalını ilgilendiren çeşitli problemler doğmuştur. Her ne kadar yerleşik hukuk prensipleri ve kuralları ile bu problemler çözülmeye çalışılsa da bunlar yeterli olmayacağından Metaverse evreninin kendi özel hukukunu getirmesini heyecanla beklemekteyiz.
Av. Ali ERŞİN’in Metaverse ve Bilişim Hukuku isimli yazısını okumak için tıklayınız.
10. Sayımız’da çıkan “Metaverse’de Kişisel Veriler Korunabilir mi?” isimli yazımızı okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Av. Işkın İdil Kunt
KAYNAKÇA
A beginner’s guide to buying virtual real estate in Decentraland (MANA) https://cointelegraph.com/metaverse-for-beginners/a-beginners-guide-to-buying-virtual-real-estate-in-decentraland-mana
Can you truly own anything in the metaverse? A law professor explains how blockchains and NFTs don’t protect virtual property https://theconversation.com/can-you-truly-own-anything-in-the-metaverse-a-law-professor-explains-how-blockchains-and-nfts-dont-protect-virtual-property-179067
Decentraland Terms and Conditions https://decentraland.org/terms.pdf
Decentraland Terms of Use Agreement https://decentraland.org/terms/
Genel olarak bkz. Gürsoy- Eren-Cansel, Türk Eşya Hukuku, sf: 21; Oğuzman- Seliçi- Oktay Özdemir, Eşya Hukuku, sf:6; Ertaş, Eşya Hukuku, sf:53; Serozan, Taşınır Eşya Hukuku, sf:71
Sanal Mülkiyet H. Burak GEMALMAZ* https://hfsa-sempozyum.com/wp-content/uploads/2019/02/HFSA23-Gemalmaz.pdf
The Un-Real Estate Boom: Buying Property in the MetaverseBy Robert Koonin, Dan Jasnow and Kinnon McDonald