Türk Ceza Kanunu’ndaki Dolaylı Bilişim Suçları: Nitelikli Hırsızlık ve Nitelikli Dolandırıcılık
Bilişim Suçu
Bilişim teknolojileri her geçen gün gelişmekte ve insanların yaşamlarının önemli ölçüde etkileyerek adeta yeni bir hayat tarzı ortaya çıkarmaktadır. Hukuk ve insan kavramlarının bütünleşik yapısı gereği sosyal hayattan bağımsız olarak hukuki ihtilaf ve bu yolla işlenecek suçlar kendini göstermektedir. Bilişim suçları, doğrudan bilişim sistemlerinin kullanılması ve dolaylı olarak kullanılması olarak ikiye ayrılmaktadır. Geniş bir kapsama haiz konu bu yazı içeriğinde dolaylı suçlardan olan hırsızlık ve dolandırıcılık bakımından ele alınmaktadır (Akaraslan, 2015).
Hırsızlık ve Dolandırıcılık Suçu
Hırsızlık suçu; Türk Ceza Kanunu’nun 141. maddesinde “Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.” şeklinde hüküm altına alınmıştır. Dolandırıcılık suçu ise aynı kanunun 157. Maddesinde “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası verilir.” şeklinde yer almaktadır. Hırsızlık ve dolandırıcılık suçun temel görünüş şekli yukarıda verilen tanımlar olup bilişim yoluyla nitelikli hali işlenebilmektedir. Bu durumda ise hırsızlık suçu için TCK md 142/2-e; dolandırıcılık suçu için TCK md 158/1-f dolaylı bilişim suçları kapsamına girmektedir.
Nitelikli Hırsızlık
TCK 142/2-e ‘ de düzenlenmiştir. Söz konusu hüküm “Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,” şeklindedir. Uygulamada, hırsızlık suçunun işleniş bakımından dolayı bilişim sistemlerinin kullanılması neredeyse mümkün değildir (Akaraslan, 2015). Bu nedenle bendin uygulama alanı son derece kısıtlıdır. Yine de örneklerine rastlanabilmektedir. Bilişim sistemleri kullanılarak korunan bir kasanın güvenlik önlemini devre dışı bırakarak içerisinde yer alanların alınması, hırsızlık suçunun nitelikli hali olan bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle gerçekleşmektedir ve suç 142/2-e bağlamında işlenmiş olmaktadır.
Suçun yaptırımı ise 142/2-son’ da mevcuttur. Bu durumda, dolaylı bilişim suçlarından nitelikli hırsızlık suçu işlenirse ilgili kanun uyarınca beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmedilmektedir.
Nitelikli Dolandırıcılık
Dolandırıcılık yaygın bir suç tipi olmakla birlikte bilişim yollarının kullanılması bu suç tipinin işlenilmesini kolaylaştırmıştır. Buna ilişkin düzenleme TCK 158/1-f’ de “Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle” şeklinde yer almaktadır. Dolandırıcılık suçu genellikle internet sitelerine koyulan ilanlara ulaşan alıcılara karşı gerçekleştirilmektedir.
Suçun yaptırımı ise 158/1-son’ da mevcuttur. Bu durumda, dolaylı bilişim suçlarından nitelikli dolandırıcılık suçu işlenirse ilgili kanun maddesi uyarınca üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasına hükmedilmektedir. Fakat bu suç tipi (158/1-f) için kanunda ayrıca alt sınırın dört yıldan ve adli para cezasının suç dolayısıyla edinilen menfaatin iki katından az olamayacağı ibaresi yer almaktadır.
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Bir suçun temel şeklinde görevli olan mahkeme o suçun nitelikli hali için de görevlidir. Bu durumda hırsızlık ve dolandırıcılık suçuna bakmakla görevli mahkemenin Asliye Ceza Mahkemesi olmasından dolayı nitelikli halleri için de bu mahkemenin görevli olacağı esastır. Ancak 5235 Sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 12. maddesi gereğince nitelikli dolandırıcılık suçu Ağır Ceza Mahkemelerinde görülmektedir. 1229 sayılı ihtisas kararı gereğince de bilişim suçlarına yönelik yargıda ihtisaslaşma mevcuttur. Böylelikle görevli mahkeme, nitelikli hırsızlık için ihtisaslaştırılmış Asliye Ceza Mahkemesi; nitelikli dolandırıcılık içinse ihtisaslaştırılmış Ağır Ceza Mahkemesi olmaktadır.
Yetkili mahkeme ise Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca belirlenmektedir, genel yetki kapsamında ise her iki suç tipi için de yetkili mahkeme suçun işlendiği yer mahkemesi olmakla birlikte kanun da sayılan özel durumlar saklıdır.
Suzan ÖZTÜRK’ün “Log Kayıtlarının Delil Niteliği” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Suzan ÖZTÜRK
KAYNAKÇA
- Akarslan, Hüseyin. Bilişim Suçları, Seçkin Yayınları, 2015.
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.