Makalemizde Türkiye’de Kripto Paralar konusunu inceleyeceğiz.
KRİPTO PARALAR VE TÜRKİYE’DE KRİPTO PARA
A.KRİPTO PARA GİRİŞ
1.KRİPTO PARA NEDİR ?
Kripto paralar, gerek ülkemizde gerekse de dünyada birçok yatırımcısı olan varlıklardır. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte insanlık yatırım seçeneklerini değiştirerek ’’uluslararası para birimi’’ olarak nitelendirilebilecek olan kripto paralara yönelmektedir. Kripto paranın çoğunluk tarafından kabul gören genel tanımına göre; Takas işlemlerinde kullanılabilen, tamamen dijital, şifrelenmiş, sanal para birimidir.
Kripto paralar blockchain olarak da bilinen bir teknoloji ürününün sonucu olan ve fiziki dünyada bir karşılığı olmayan sanal para birimleridir. İşbu dijital paraların merkezi bir otoritesi veyahut kaynağı belirsiz olmakla birlikte dijital ortamda yer almaları yatırıcımları açısından bir soru işareti bırakmaktadır. Bu sanal paraların transferi, alım-satım işlemleri hiçbir kontrole tabii olmaması, işlemlerin eft-havale kadar kolay olması gibi durumlar yatırıcımları cezbetmektedir.
Kripto paralarının günümüzde 5500’ün üzerinde çeşidi olduğu ve her geçen gün bu sayının arttığı bilinmektedir. Bahse konu kavramın en bilinen örnekleri ise; BTC, ETH, XRP vb. Şeklinde yer alan tamamen dijital dünyanın ürünü olan varlıklardır.
B. KRİPTO PARANIN HUKUKİ NİTELİĞİ
Kripto paralar, blockchain olarak adlandırılan bir teknolojinin sonucu olan ve fiziki dünyada varlığı olmayan sanal para birimidir. Ülkemizde ve dünyada kripto paralar ekonomik bir değer olarak tanımlanmamıştır. İşbu sebeple dahi Türkiye’de bir hukuki düzenleme henüz söz konusu değildir. Gelişen teknolojinin ürünü olan kripto paralar aslında hayatımızda uzun yıllardır varlığını sürdürmekte ve yargılamaya konu olabilecek uyuşmazlıkların söz konusu olması noktasında halen bir noksanlık vardır.
C. TÜRKİYE’DE KRİPTO PARA DÜZENLEMELERİ
Güncel mevzuatta para kavramını tanımlayan halen bir hüküm mevcut değildir. Türk Borçlar Kanunu’nda borç ödemelerinin ülke parası ile yapılacağı düzenlendiğinden şu anki düzenleme gereği kripto paralar ülkemizde ödeme aracı olarak kullanılamaz. Ayrıca kripto paraların kullanılması için öncelikle Türk Borçlar Kanunu’nda düzenleme yapılması gerekmektedir.
Bunun sebebi ise; Ülke parasının ülkenin kanunlarına göre yetkili organlarca piyasaya sürülmüş olan değişim aracı olarak tanımlanmasından kaynaklanmaktadır. Kripto paraları ülke parası olarak tanımlamanın en büyük sakıncası, bahse konu para biriminin bağımsız olması ve kontrol edilmesinin mümkün olmaması neticesinde meydana gelebilecek risklerin söz konusu olmasındandır.
Elektronik para kavramı ise; 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun uyarınca düzenlenen bir kavramdır. BDDK’ın bugüne kadar yapmış olduğu açıklamalar dikkate alındığında, kripto paraların ülkemizde elektronik para olarak da dikkate alınmadığı görülmektedir. Merkez Bankası, kullanıcılara göre dünyadaki paranın geleceği olarak görünen kripto varlıklar hakkında 5 Mayıs 2021 tarihinde bir rapor hazırladı.
İlgili raporda, kripto paraların bir asli değeri olmadığı, ve değerinin çok hareketli olduğu ve değişim aracı olarak kullanılmasının mümkün olmadığı yönünde beyanlar yer almaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kripto paralar hakkında ilk kez 1 Mart tarihinde açıklama yapılmış, akabinde 1 Nisan tarihinde MASAK’ın talebi ile kripto para borsalarından kullanıcı bilgilerinin istendiği bilgisine ulaşılmıştır. İşbu talepler ve açıklamalar doğrultusunda 16 Nisan 2021 tarihli ve 31456 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 30 Nisan 2021 tarihinde yürürlüğe girecek olan ve TCMB tarafından düzenlenmiş olan ‘’Ödemelerde Kripto Paraların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’’ ile açık bir şekilde blockchain teknolojisinin bir ürünü olan kripto paraların konusunu oluşturduğu işlemler tarihinde ilk kez bir mevzuat ile yasaklanmıştır.
Yönetmelik ile kripto paraların yerine kripto paraların yasaklanmış olması yapılan düzenleme ile kastedilenin anlaşılmasını güç bir hale getirmiştir. Bunun nedeni ise kripto varlıklar denildiğinde aslında kripto paraları da içine alan, stable coinleri ve daha birçok farklı kavramı içinde toplayan bir kavram olmasıdır. İlgili Yönetmelikte, “kripto para borsası” olarak da tanımlanan ve internet üzerinden elektronik para alınıp satılan; BtcTürk, Paribu, Bitci, Paritex gibi çok sayıda bulunan sitelerle ilgili bir yasaklama kararına ise yer verilmiyor.
D.SONUÇ
Sonuç olarak, güncel mevzuatta kripto paralara yönelik halen bir düzenleme mevcut değildir. İşbu nedenle dahi kripto para borsalarına yönelik satış-alış yapılan BtcTürk, Paribu vb. Şirketlerin anonim ortaklık olarak kurulma zorunluluğu, lisans veya teminat şartı, yönetim kurulu üyeleri ve yöneticiler için özel şartlar, deneme hesapları, risk beyanı, vb. Birçok alanda kanuni düzenlemenin olmaması sebebiyle bir hukuk boşluğu olduğu aşikardır.
İşbu nedenle dahi bir kripto para borsasının şahıs şirketi ya da limited ortaklık şeklinde kurulmasının önünde hiçbir engel yoktur. Yasama organı olan TBMM, konuyla ilgili olarak tüketicinin korunması, kara para aklanmasının önlenmesine yönelik yasa çalışmalarına başlamış bulunmaktadır.
Yasa içeriği belirli olmamakla birlikte, Hazine ve Maliye Bakanlığı koordinasyonunda yürütülen çalışmaya, SPK, Gelir İdaresi, Merkez Bankası ve BDDK’ın da katkıları olacağı düşünülmektedir. İlgili çalışmada, şirketler için lisans ve asgari sermaye şartı, teknik yeterlilik ve kurumda çalışanlara SPK lisansı şartı getirilmesi gibi düzenlemelerin olacağı yönünde açıklamalar mevcuttur.
Merkez Bankası 30 Nisan’da yürürlüğe giren yönetmeliği ile yaptığı açıklamalarda, yerli dijital paraya da öncülük edeceğini belirtti. Ekonomi Reformları Eylem Planı kapsamında bu yılın sonuna kadar dijital para birimlerinin ekonomik, teknolojik ve hukuki altyapısının oluşturulacağı beyan edilmiş, çalışma için sorumlu kuruluş Merkez bankası olmakla birlikte ilgili kuruluş Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi olacağı belirtilmiş olsa da halen bu konu hakkında tam anlamıyla bir düzenleme maalesef ki yapılmamıştır.
Kanaatimce, kripto para yatırımlarının ulaştığı yadsınamaz bir hacmin söz konusu olması, kayıtdışı para akışının piyasalara etkisi, kara para aklamada kullanılması gibi makro ekonomik endişelerin söz konusu olması nedeniyle bu alanda gerekli düzenlemelerin Hazine ve Maliye Bakanlığı, MASAK, SPK ve TCMB gibi tüm kamu kurum ve idari otoritelerin bu hukuki boşluğu kısa sürede tam anlamıyla nitelikli ve detaylı bir şekilde doldurmaları gerekmektedir.
Ayrıca bağlantıdan “kripto para dolandırıcılıkları” isimli yazımızı okuyabilirsiniz.