YAPAY ZEKA ALANINDA “BIDEN ORDER” YERİNE “TRUMP ORDER” DÖNEMİ
GENEL OLARAK
20 Ocak 2025’te ABD’nin 47. Başkanı olarak göreve başlayan Donald J. Trump, aynı gün bir dizi yürütme emrini iptal ettiğini duyurmuştur.[1] Bu kapsamda, 2023 yılında Biden döneminde kabul edilen ve yapay zekanın güvenli ve sorumlu şekilde geliştirilmesini hedefleyen “Yapay Zekanın Güvenli, Emniyetli ve Güvenilir Gelişimi ve Kullanımı” (Safe, Secure, and Trustworthy Development and Use of Artificial Intelligence, “Biden Order”)[2] başlıklı 14110 sayılı yürütme emrini de kaldırmıştır. Trump, bu düzenleme yerine “Yapay Zekada Amerikan Liderliğinin Önündeki Engellerin Kaldırılması” (Removing Barriers to American Leadership in Artificial Intelligence, “Trump Order”)[3] başlıklı yeni bir yürütme emrini imzalamıştır.
BIDEN ORDER: YAPAY ZEKADA GÜVENLİK VE ADALET ODAKLI DÖNEM
Biden döneminde yürürlüğe giren düzenleme, yapay zekanın sunduğu fırsatlar ile oluşturabileceği riskleri bir arada ele almaktadır. Düzenleme; aldatma, ayrımcılık, ön yargı ve dezenformasyon gibi olumsuz kullanım alanlarının önüne geçmeyi amaçlarken, yapay zekanın adaletli, güvenli ve herkes için erişilebilir şekilde geliştirilmesi hedeflemiştir.
Bu bağlamda, ulusal ve uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi yoluyla yapay zeka üzerinde eğitim, araştırma ve geliştirme faaliyetlerine yatırım yapılması öngörülmüştür. Gizlilik endişelerine öncelik vererek kişisel verilerin güvenliğini sağlayacak önlemler alınması ve bu süreçte şeffaflık ilkesinin korunması gerektiği vurgulanmıştır. Ayrıca, yapay zeka uygulamalarının etiketlenmesi, sağlık sektöründe kullanılacak standartların oluşturulması ve geliştiricilerin hükümetle bilgi paylaşımında bulunması gibi düzenlemeler hayata geçirilmek istenmiştir.[4]
TRUMP ORDER: LİDERLİK ve ÖZGÜRLÜK ODAKLI YAKLAŞIM
Trump tarafından imzalanan kısa ve öz bir içeriğe sahip olan bu yürütme emri, ABD’nin yapay zeka alanındaki liderliğini sürdürebilmesi için daha özgür bir inovasyon ortamı oluşturmayı hedeflemektedir. Biden Order’ın aksine Trump Order, yapay zekanın ideolojik ön yargılardan ve kısıtlayıcı politikaların etkilerinden arındırılarak geliştirilmesi gerektiğini ileri sürmektedir.
Trump Order, rekabet ve ulusal güvenlik önceliklerini vurgularken, aynı zamanda insan gelişimini de temel bir ilke olarak benimsemektedir. Bu çerçevede, yapay zeka inovasyonunu engellediği düşünülen politikaların iptal edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Özel sektör üzerindeki gereksiz yükümlülüklerin kaldırılacağı ve devlet müdahalesinin azaltılacağı ifade edilmiştir. Bu hedeflere ulaşılmak üzere hazırlanacağı belirtilen eylem planı için 180 günlük bir süreç de belirtilmektedir.[5]
Ardından yayımlanan Fact Sheet’le Biden Order’ın tehlikeli olduğu, yapay zeka gelişimini engellediği, şirketlere gereksiz yükümlülükler yüklediği ve aşırı hükümet müdahalesine yol açtığı yönünde değerlendirmeler yapılmıştır. Amerika’nın lider pozisyonun korunduğu ve yeniliklerin önündeki engellerin kaldırılacağı yeni politikaların belirlenmesi gereği ifade edilmiştir.[6]
SONUÇ
Biden Order ve Trump Order, yapay zeka politikalarına yaklaşımlarında taban tabana zıt vizyonlar ortaya koymaktadır. Biden Order, güvenlik, adalet ve etik değerleri ön planda tutarak daha kısıtlayıcı bir düzenlemeyi benimserken; Trump Order, inovasyonu ve rekabeti önceliklendirerek daha özgürlükçü bir yaklaşımı savunmaktadır.
Biden Order’da gizlilik, tüketicinin korunması ve yapay zeka güvenliği gibi konular önceliklendirilirken, Trump Order’da bu konulara yer verilmemesi dikkat çekmiştir. Her iki düzenleme de ABD’nin yapay zeka alanındaki küresel liderliğini sürdürmeyi hedeflese de bu hedeflere ulaşma yöntemleri açısından büyük farklılıklar taşımaktadır. Bu politikaların pratikte nasıl bir etki yaratacağı ve yapay zeka ekosistemini nasıl şekillendireceği ise önümüzdeki dönemde netlik kazanacaktır.
- Yazarın “Kolluk Kuvvetleri Tarafından Yapay Zeka Kullanımı” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
- 15. Sayı’mızdaki konuk yazarlar Soner Canko ve Av. Burcu TÜMERtarafından yazılan “Açık Bankacılık Uygulamaları; Dünyada ve Türkiye’de Mevzuat Gelişmeleri”isimli yazıyı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
[1] White House, “Initial Rescissions Of Harmful Executive Orders And Actions”, https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/01/initial-rescissions-of-harmful-executive-orders-and-actions/ (25.01.2025).
[2] Federal Register, “Safe, Secure, and Trustworthy Development and Use of Artificial Intelligence” https://www.federalregister.gov/documents/2023/11/01/2023-24283/safe-secure-and-trustworthy-development-and-use-of-artificial-intelligence (25.01.2025).
[3] White House, “Removing Barriers To American Leadership in Artificial Intelligence” https://www.whitehouse.gov/presidential-actions/2025/01/removing-barriers-to-american-leadership-in-artificial-intelligence/ (25.01.2025).
[4] Electronic Privacy Information Center, “Summary: What Does Biden’s Executive Order on Artificial Intelligence Actually Say?” https://epic.org/summary-what-does-bidens-executive-order-on-artificial-intelligence-actually-say/ (25.01.2025) ; BBC News Türkçe “ABD yapay zeka güvenliği konusunda ‘şimdiye kadarki en güçlü küresel adımı attı’” https://www.bbc.com/turkce/articles/c72lpgw9we3o (25.01.2025); Lawfare, “What’s in Biden’s Executive Order on Artificial Intelligence?” https://www.lawfaremedia.org/article/what-s-in-biden-s-executive-order-on-artificial-intelligence (25.01.2025).
[5] Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, ”Trump, Biden’ın Yapay Zekâ Düzenlemelerini İptal Ederek, Yapay Zekâ Eylem Planı ve Daha Fazla Çalışma Emri Verdi” https://ticaret.gov.tr/blog/sektor-haberleri/trump-bidenin-yapay-zeka-duzenlemelerini-iptal-ederek-yapay-zeka-eylem-plani-ve-daha-fazla-calisma-emri-verdi (25.01.2025); S&C Memo, “Trump Administration Issues Executive Order on Artificial Intelligence”, https://www.sullcrom.com/SullivanCromwell/_Assets/PDFs/Memos/Trump-Administration-Issues-Executive-Order-Artificial-Intelligence.pdf (25.01.2025).
[6] White House, “Fact Sheet: President Donald J. Trump Takes Action to Enhance America’s AI Leadership” https://www.whitehouse.gov/fact-sheets/2025/01/fact-sheet-president-donald-j-trump-takes-action-to-enhance-americas-ai-leadership/ (25.01.2025).
