Kaliforniya Mahkemelerinde Yapay Zekâ Kullanımı: Yeni Kuralların Analizi
Yapay zekâ (YZ) teknolojilerinin hukuka entegrasyonu, adalet sisteminin işleyişinde önemli değişim konumda yer almaktadır. Ancak yargı merkanizması, temel hak ve özgürlüklerle doğrudan bağlantılı olduğundan, bu alandaki olası her yenilik özel düzenleme ve denetim gerektirmektedir. Bu bağlamda Kaliforniya Yargı Konseyi, Temmuz 2025’te aldığı kararlarla mahkemelerde yapay zeka kullanımına dair kapsamlı ilkeleri kabul etmiştir. Bu adımın, yalnızca ABD’de değil, uluslararası ölçekte de farklı pencereler açacağı aşikardır.
Kaliforniya’da kabul edilen bu düzenleme, çeşitli başlıklar altında yürürlüğe girmiştir. Buna göre:
- Gizlilik ve Veri Koruma:
– Mahrem bilgilerin veya dava dosyalarına ilişkin verilerin kamuya açık yapay zeka sistemlerine dahil edilmesi yasaktır.
– Sadece mahkemece güvenlik standartlarına uygunluğu onaylanan araçların kullanımı mümkündür. - İnsan Gözetimi:
– Yapay zeka yalnızca “yardımcı” konumda bulunur; taslak veya öneri üretebilir.
– Nihai karar merci hâkimlerdir. - Eşitlik ve Ayrımcılık Yasağı:
– Yapay zekanın olası ayrımcı veya önyargılı çıktı verme ihtimallerine karşı, içeriklerin hâkimlerin denetimine tabi tutulması zorunlu kılınmıştır. - Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik:
– Yapay zeka sistemlerinden faydalanılıp kullanıldığı takdirde gerekli durumlarda taraflara bu hususun bildirilmesi gerekir.
– Böylece karar süreçlerinde insan unsurunun varlığı muhafaza edilmiş olur.
Kaliforniya düzenlemesi genel olarak değerlendirildiğinde üç açıdan önem arz ediyor:
– Yargı bağımsızlığının korunması: YZ’nin karar verici konuma geçmesi önlenmektedir.
– Veri güvenliği ve temel hak dengesi: Adil yargılanma hakkının zedelenmesi engellenmektedir.
– Emsal teşkil etmesi: Bu modelin, diğer eyaletlerde ve hatta federal seviyede benzer düzenlemelere yol açması beklenmektedir.
Türkiye’de de Adalet Bakanlığı Yapay Zekâ Bilim Komisyonu, yargı süreçlerinde YZ’nin karar destek amaçlı kullanımına yönelik çalışmalar yürütmektedir. Bu bağlamda Kaliforniya örneği, özellikle şeffaflık ve insan gözetimi açılarından yol gösterici olarak değerlendirilebilir.
Kaliforniya mahkemelerinde kabul edilen YZ kullanım kuralları, teknoloji ile hukuk arasındaki dengeyi korumayı hedeflemektedir. “YZ insanı değil, insan YZ’yi denetler” anlayışının, yalnızca Kaliforniya için değil, uluslararası hukuk düzeni için de ilkesel bir referans noktası oluşturduğu rahatlıkla ifade edilebilir.
Yapay Zeka Hukuku alanındaki tüm yazılarımıza bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Edux Academy’de ücretsiz sunulan “Yapay Zeka Hukuku” eğitimine bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Yazar: Av. Zeynep Rana GÜLTEKİN
Kaynakça
- Reuters – California court system adopts rule on AI use (18 Temmuz 2025). Erişim: https://www.reuters.com/legal/government/california-court-system-adopts-rule-ai-use-2025-07-18/
- California Judicial Council – Rule 10.430 and Standard 10.80 on Generative AI in the Courts (Resmî düzenleme metni, 2025).
- European Union – Artificial Intelligence Act (Regulation (EU) 2024/1689), OJ 12.07.2024.
