Lisanssız Forex Danışmanlarının Dijital Dolandırıcılık Faaliyetlerinin Hukuki ve Teknik İncelemesi
Özet
Forex piyasasında faaliyet gösteren kişi veya şirketlerin yatırımcı nezdinde güven kazanabilmek için kullandıkları “yatırım uzmanı” unvanı, sıklıkla kötüye kullanılmaktadır. Bu makalede, yatırımcıları aldatmak amacıyla lisanssız biçimde faaliyet gösteren kişilerin “uzman kimliği” suistimaline dayalı eylemleri; sermaye piyasası hukuku, Türk Ceza Kanunu ve adli bilişim uygulamaları çerçevesinde değerlendirilmektedir. Aynı zamanda, uzman mütalaası ile desteklenen delil temelli değerlendirmelerin mahkeme sürecindeki önemi de incelenmiştir.
1. Giriş
Sermaye piyasasında faaliyet göstermek isteyen kişilerin SPK mevzuatı uyarınca lisanslı ve yetkili kurumlara bağlı olarak çalışması zorunludur. Özellikle kaldıraçlı alım satım işlemleri (forex) gibi yüksek riskli piyasalarda yatırımcının korunması, yasal düzenlemelerle teminat altına alınmıştır.
Buna rağmen, son yıllarda artan yurtdışı merkezli forex dolandırıcılıkları, çoğu zaman kendini “yatırım danışmanı”, “uzman analist” veya “portföy yöneticisi” olarak tanıtan kişiler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir. Bu kişilerin, SPK lisansları bulunmamakta, bağlı oldukları kurumlar ise genellikle Türkiye dışında, düzenleyici otorite denetiminden uzak yapılardır.
2. Mevzuat Çerçevesinde Yatırım Hizmetleri Yetkisi
2.1. SPKn. m. 109 – Yetkisiz Sermaye Piyasası Faaliyeti
6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 109. maddesi:
“Yatırım hizmetleri ve faaliyetleri ile yan hizmetler, Kuruldan izin alınmaksızın yürütülemez.”
Bu hüküm uyarınca; yatırım tavsiyesi sunan, emir iletimine aracılık eden veya portföy önerisi geliştiren bir kişi ancak SPK tarafından yetkilendirilmiş bir yatırım kuruluşu bünyesinde ve lisanslı olarak görev yapabilir.
2.2. SPK Tebliğleri ve SPL Lisanslama Zorunluluğu
SPL tarafından verilen Düzey 2 veya Düzey 3 lisanslar, kişinin hangi yetkiyle hangi yatırım hizmetini sunabileceğini belirler. Bu lisanslara sahip olmayan kişiler, yatırım tavsiyesi veremez.Ayrıca, SPK’nın III-37.1 sayılı Tebliği uyarınca kaldıraçlı alım-satım işlemlerine aracılık edecek kurumların SPK’dan özel izin alması şarttır.
3. TCK Kapsamında Değerlendirme
3.1. TCK m. 157 – Basit Dolandırıcılık
3.2. TCK m. 158/1-f – Nitelikli Dolandırıcılık
TCK m. 158/1-f bendine göre:
“Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle…” dolandırıcılık suçu nitelikli hale gelir.
Sahte uzmanların:
- WhatsApp/Telegram yoluyla yatırımcılara ulaşmaları,
- Sahte MetaTrader ekran görüntüleri paylaşmaları,
- Kripto cüzdan ya da şahsi IBAN’lara para yönlendirmeleri, dolandırıcılık suçunun planlı ve bilişim sistemleri destekli bir biçimde işlendiğini göstermektedir.
4. Yargı Kararları ve Uygulama
Yatırım Danışmanlığı Yetkisizliği (SPKn. m. 109)
- Yargıtay 7. CD 2019/5432 E. – 2021/1254 K. kararında görüldüğü üzere, kişinin yatırım danışmanlığı yapma yetkisi olmadan faaliyet yürütmesi net şekilde cezalandırılmıştır.
“Yargıtay 7. CD, izinsiz yatırım danışmanlığı yapan kişiler hakkında SPKn. m. 109 kapsamında ceza vermiştir.”
TCK m. 158/1‑f – Bilişim Sistemi Destekli Dolandırıcılık
- Dolandırıcılıkta dijital araç kullanan şahıslar için emsal teşkil eder.
“Yargıtay, bilişim sistemleri veya banka araçları kullanılarak yatırımcıdan para toplayan eylemleri TCK m. 158/1‑f kapsamında nitelikli dolandırıcılık olarak değerlendirmiştir.”
5. Adli Bilişim ve Uzman Mütalaası Perspektifi
Bu tür davalarda, olayın teknik yönü oldukça karmaşıktır. Dolandırıcılık eyleminin oluştuğunun ispatı çoğunlukla şu belgeler üzerinden yapılır:
- WhatsApp ve Telegram konuşma kayıtları
- MetaTrader platform log kayıtları
- IBAN veya kripto cüzdan hareketleri
- Sahte platformlara ait ekran görüntüleri
- Sanığın kimlik, unvan ve SPL sicil bilgileri
Bu verilerin analiz edilmesi ve hukuka uygun biçimde sunulması için uzman mütalaası gereklidir. CMK m. 67 / HMK m. 293 uyarınca:
“Taraflar, dava konusuna ilişkin olarak özel ve teknik bilgi gerektiren hususlarda uzman görüşü sunabilir.”
Uzman görüşü; log kayıtları, mesaj analizleri, IP eşleşmeleri gibi teknik unsurları rapora döker ve mahkemenin delil değerlendirmesine yardımcı olur.
6. Korunma Yolları ve Hukuki Başvuru Süreci
Yatırımcının karşılaştığı kişi gerçekten lisanslı bir uzman mı, yoksa dolandırıcı mı, bunun anlaşılabilmesi için temel kontroller yapılmalıdır:
- SPL Lisans sorgusu: https://www.spl.com.tr
- Kurumun SPK Yetki Belgesi: https://spk.gov.tr
- CİMER ve SPK’ya şikayet hakkı
- Cumhuriyet savcılığına suç duyurusu
- Delillerin uzman mütalaası eşliğinde mahkemeye sunulması
7. Değerlendirme ve Sonuç
Forex piyasasında yatırımcının “uzman” kimliğine güven duyması doğaldır. Ancak bu güven duygusu, son dönemde sahte kimlikler ve lisanssız danışmanlar tarafından kötüye kullanılmaktadır. Mevzuatın ihlali, yalnızca idari bir yaptırımı değil, aynı zamanda nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında cezai sorumluluğu da beraberinde getirmektedir.
Bilişim teknolojilerinin dolandırıcılık amacıyla kullanılması, olayın sadece ekonomik değil aynı zamanda siber suç boyutuna taşınmasına neden olmaktadır. Bu nedenle, adli bilişim destekli uzman mütalaaları, yatırımcının korunması ve yargılamanın sağlıklı yürütülmesi için artık bir zaruret hâlini almıştır.
Cüneyt ÜRE’nin “HTS Kayıtlarının Hukuki ve Teknik Açıdan Değerlendirilmesi” isimli yazısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Sayımızdaki“Mucit Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Halil Murat ÜNVER” ile röportajımız için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Cüneyt ÜRE / Adli Bilişim Uzmanı
Kaynakça;
- 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu
- Türk Ceza Kanunu
- SPK Tebliğleri (III-37.1)
- CMK m. 67, HMK m. 293
- Yargıtay 7.Ceza Dairesi kararı
- SPL ve SPK resmi internet siteleri
- Uygulama pratiğinden derlenen bilirkişi rapor örnekleri
Cüneyt Üre- Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı
Eğitim ve Uzmanlıklar
Cüneyt Üre, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra kariyerine bilişim ve siber güvenlik alanlarında devam etmiş, çeşitli üniversitelerden ve uluslararası eğitim kurumlarından aldığı sertifikalarla uzmanlık kazanmıştır. Özellikle adli bilişim ve dijital delil analizi konularında derin bilgi sahibi olup bilirkişilik yapmaktadır.
Sertifikalar ve Eğitimler:
- Microsoft Sistem ve Ağ Uzmanlığı Sertifikası
Bilge Adam, 2010 /Microsoft sistem ve ağ yönetimi çözümleri üzerine aldığı eğitimle, Microsoft altyapısına sahip ağ ve sistem yönetimi konusunda uzmanlaşmıştır.
- Sistem ve Ağ Uzmanlığı Sertifikası
Karabük Üniversitesi, 2018 Sistem ve ağ yönetimi alanında derinlemesine bilgi sahibi olmuş, özellikle ağ yapılandırma ve güvenlik konularında yetkinlik kazanmıştır.
- Cisco Networking Academy- Introduction to Cybersecurity
Cisco 2019/ Küresel siber tehditler, ağ güvenliği ve Cisco’nun siber tehdit algılama yaklaşımları üzerine aldığı eğitimle Cisco Ağ Güvenliği Uzmanı sertifikası kazanmıştır.
- Siber Güvenlik ve Kriptoloji
Ortadoğu Teknik Üniversitesi, 2020 / Kriptoloji ve siber güvenlik stratejileri üzerine uzmanlaşmış ve siber tehditlerle mücadele konularında yetkinlik kazanmıştır.
- Siber Güvenlikte Kurumsallaşma ve KVKK
Isparta Üniversitesi, 2021/ KVKK ve kurumsal siber güvenlik stratejileri üzerine aldığı eğitim ile bu alanda yetkinleşmiştir.
- Adli Bilişim Uzmanlığı
Yeditepe Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, 2021/ Eğitim süresi boyunca adli bilişim ve dijital delil analizi üzerine yoğunlaşarak bu alanda yetkinlik kazanmıştır.
- Yapay Zeka Uzmanlık Sertifikası (YZMaster)
Yıldız Teknik Üniversitesi, 2022/ Yapay zeka teknolojileri ve uygulamaları üzerine yoğun bir eğitim alarak bu alandaki yenilikçi uygulamalar konusunda bilgi sahibi olmuştur.
Adli Bilişim Sertifika Programı
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sürekli Eğitim Merkezi, 2024/ Eğitim programı sonucunda dijital delil toplama, analiz etme ve raporlama konularında uzmanlık kazanmıştır.
Mesleki Deneyim:
Cüneyt Üre, adli bilişim ve siber güvenlik alanlarında aktif olarak çalışmakta, bilirkişilik yapmaktadır. Dijital delil analizleri, veri güvenliği, siber tehditlerin önlenmesi ve bu alanlardaki uzman mütalaaları hazırlama konularında derinlemesine bilgi ve deneyime sahiptir.
Uzmanlık Alanları:
Adli Bilişim ve Dijital Delil Analizi
Siber Güvenlik Stratejileri ve Kriptoloji
Yapay Zeka Teknolojileri ve Uygulamaları
KVKK ve Kurumsal Siber Güvenlik
Microsoft Sistem ve Ağ Yönetimi
Cisco Ağ Güvenliği ve Siber Tehdit Algılama
İletişim Bilgileri:
Web sitesi: www.cuneyture.com
E-mail: info@cuneyture.com
Gsm: +90 533 416 43 33