Yayıncı İmtiyaz Sahibi: Ali ERŞİN © 2021 Tüm Hakları Hukuk ve Bilişim Dergisi'ne aittir.
Yayıncı İmtiyaz Sahibi: Ali ERŞİN © 2021 Tüm Hakları Hukuk ve Bilişim Dergisi'ne aittir.
Bilişim Suçları, İnternet Hukuku

HTS Kayıtları Tam Konum Verir Mi?

Okuma Süresi: 5 Dakika

HTS Kayıtları Tam Konum Verir Mi?

HTS Kayıtlarının Teknik ve Hukuki Açıdan Detaylı İncelemesi

HTS (Historical Traffic Search) kayıtları, telekomünikasyon sektöründe bireylerin iletişim geçmişini belgeleyen önemli bir veri kaynağıdır. Bu kayıtlar, arama, SMS ve internet kullanımına dair çeşitli verileri içermektedir. Özellikle ceza davalarında delil niteliği taşıyan HTS kayıtları, şüpheli veya sanığın konumunun tespiti, olay yerinde bulunup bulunmadığının incelenmesi gibi konularda hayati öneme sahiptir. Ancak, HTS kayıtlarının “tam konum” verip vermediği konusunda birçok yanlış anlaşılma ve bilgi eksikliği bulunmaktadır.

Bu yazıda, HTS kayıtlarının kapsamı, teknik altyapısı ve hukuki dayanakları, Türkiye’de geçerli olan ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde detaylı olarak ele alınacaktır. Ayrıca, HTS kayıtlarının delil niteliği, uzman bilirkişi raporlarının önemi ve adli bilişim uzmanlarının bu süreçteki rolü vurgulanacaktır.

1. HTS Kayıtlarının Tanımı ve Kapsamı

HTS kayıtları, mobil operatörlerin kullanıcılarına ait arama, kısa mesaj (SMS), internet oturumları ve baz istasyonu bağlantılarını içeren detaylı bir veri setidir. Bu kayıtlar şunları içerir:

  • Arama Bilgileri: Aramanın tarihi, saati, süresi, arayan ve aranan numaralar.
  • SMS Bilgileri: Gönderilen mesajın tarihi, saati ve alıcı numarası (SMS’in içeriği değil).
  • İnternet Bağlantı Bilgileri: Mobil veri kullanımı, IP adresleri ve bağlantı süreleri.
  • Baz İstasyonu (Cell ID) Bilgileri: Kullanıcının bağlandığı baz istasyonunun konum bilgisi, baz istasyonunun kimlik numarası (CID), sektör bilgisi ve sinyal gücü.

Bu veriler, mobil operatörler tarafından Türk Ceza Kanunu (TCK) ve Elektronik Haberleşme Kanunu (EHK) çerçevesinde saklanmaktadır.

2. Baz İstasyonu Nedir ve Nasıl Çalışır?

Baz istasyonu, mobil cihazların (telefon, tablet, vb.) iletişim kurmasını sağlayan radyo dalgalarıyla veri transferi gerçekleştiren bir altyapıdır. Her baz istasyonu, belirli bir alana hizmet eder ve o bölgedeki cihazların sinyallerini alıp merkezi bir iletişim sistemine iletir. Baz istasyonlarının çalışma prensipleri şu şekildedir:

  • Cell ID (Hücre Kimliği): Her baz istasyonunun bir kimlik numarası (Cell ID) vardır.
  • Kapsama Alanı: Her baz istasyonu, şehir içlerinde 100-300 metre, kırsal alanlarda ise 1-2 kilometrelik alanı kapsar.
  • Sektörlere Bölünme: Bir baz istasyonu, genellikle 3 sektöre (120°’lik açılar) bölünür. Her sektör, ayrı bir hücresel bağlantı sağlar.

Bu özellikler, kullanıcıların bağlandıkları baz istasyonları üzerinden yaklaşık konumlarının belirlenmesine olanak tanır. Ancak bu, bireyin “tam konumunu” değil, bulunduğu bölgeyi verir.

3.HTS Kayıtlarının Konum Bilgisi Verme Kapasitesi

3.1. Baz İstasyonu (Cell ID) Üzerinden Konum Tespiti

HTS kayıtları, bir kişinin bağlandığı baz istasyonunu gösterir. Ancak bu, bireyin “tam konumunu” vermez. Baz istasyonları, kapsama alanı çerçevesinde bir bölgeye hizmet verir. Bu nedenle, HTS kayıtları bir kullanıcının belirli bir anda hangi bölgedeki baz istasyonuna bağlandığını gösterir ancak bu, bireyin tam olarak hangi noktada bulunduğunu göstermez.

  • Baz İstasyonu Kapsama Alanı: Bir baz istasyonunun kapsama alanı şehir merkezlerinde 100-300 metre, kırsal alanlarda ise 1-2 kilometreye kadar çıkabilir. Bu sebeple, bir kullanıcının bulunduğu tam konum değil, bulunduğu bölge tespit edilir.
  • Hücre Sektörlemesi: Her baz istasyonu, genellikle 120°’lik üç sektörle bölünür. Bu da kullanıcıların, sektöre göre konumunun belirlenmesine olanak tanır, ancak yine de tam konumu vermez.
  • Triangülasyon ve GPS Farkı: Baz istasyonu verileri, GPS verileri gibi kesin konum vermez. GPS metrik düzeyde konum sağlarken, HTS kayıtları daha geniş bir bölgeyi kapsar.

4. Baz İstasyonu Daraltması Nedir?

Baz istasyonu daraltması, bir bireyin birden fazla baz istasyonuna bağlanması durumunda, bu bağlantıların analiz edilerek daha küçük bir bölgeye indirgenmesi işlemidir. Bu süreç, bir kullanıcının hareket halindeyken birden fazla baz istasyonuna bağlanmasıyla ortaya çıkar.

Baz istasyonu daraltması, ceza davalarında bireylerin konumunun tespitinde sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Bu yöntem, şüpheli veya sanığın bir suç anında nerede bulunduğunun belirlenmesinde kritik bir delil olarak kullanılmaktadır. Özellikle HTS (Historical Traffic Search) kayıtlarından elde edilen verilerle birlikte “baz istasyonu daraltması” işlemi yapılır. Ancak, “baz istasyonu daraltması tam konum verir mi?” sorusu teknik, hukuki ve bilişimsel olarak tartışmalı bir konudur.

Nasıl Çalışır?

  • Çoklu Baz İstasyonu Bağlantısı: Kullanıcı bir bölgeden geçerken birden fazla baz istasyonuna bağlanabilir. Bu durumda, baz istasyonlarının her biri kapsama alanı çizer.
  • Ortak Alan Belirleme: Birden fazla baz istasyonunun kapsama alanları kesişir. Bu kesişim alanı, bireyin konumunun olabileceği bölgeyi gösterir.
  • Sinyal Gücü Analizi: Kullanıcının hangi baz istasyonuna ne kadar sinyal gücüyle bağlandığı analiz edilir. Sinyal gücü arttıkça kullanıcının o baz istasyonuna daha yakın olduğu varsayılır.
  • Hareket Analizi: Bir kişi hareket halindeyse, HTS kayıtlarında sürekli baz istasyonu değişiklikleri görülür. Bu değişiklikler kullanılarak hareket yönü ve hızına dair bilgi edinilebilir.

5. Baz İstasyonu Daraltması Tam Konum Verir Mi?

Bu sorunun cevabı “Hayır, tam konum vermez.”

Neden?

  1. Kapsama Alanı Belirsizliği: Her baz istasyonunun kapsama alanı büyüklüğü sabit değildir. Şehir içindeki baz istasyonları daha küçük alanları kapsarken, kırsal alanlardaki baz istasyonları kilometrelerce uzaklığa hizmet eder. Bu nedenle, kişinin tam konumunu belirlemek mümkün değildir.
  2. Sektörlü Bağlantı: Bir baz istasyonu genellikle 120°’lik 3 sektöre bölünür. Kullanıcı bu sektörlerden birine bağlanır. Bu durum, konumun belirlenmesini biraz daha hassaslaştırsa da yine de “tam konum” vermez.
  3. Triangülasyon (Üçgenleme) Yönteminin Sınırlamaları: Baz istasyonu daraltması, GPS sistemi gibi “tam koordinat” vermez. Ancak birden fazla baz istasyonunun verileri birleştirilip “triangülasyon” (üçgenleme) yapılarak bireyin konumu daraltılabilir. Ancak bu daraltma, sadece bir bölge verir, kesin nokta vermez.
  4. Hücre Yoğunluğu: Kalabalık bölgelerde aynı anda binlerce cihaz baz istasyonuna bağlanır. Bu yoğunluk, bireysel cihazların ayırt edilmesini zorlaştırır.
  5. Sinyal Yansımaları ve Gölgeleme: Radyo sinyalleri binalardan, dağlardan veya diğer engellerden sekerek baz istasyonuna ulaşır. Bu yansıma ve gölgelenmeler, konumun tam olarak belirlenmesini zorlaştırır.

6. HTS Kayıtlarının Delil Niteliği

HTS kayıtları, ceza davalarında sıklıkla delil olarak kullanılmaktadır. Ancak bu deliller, genellikle destekleyici niteliktedir. Çünkü HTS kayıtları bireyin “yaklaşık” konumunu belirler ve bu konum, birden fazla kişi tarafından paylaşılabilir.

  • HTS Kayıtları Tek Başına Yeterli Mi?: Yargıtay, HTS kayıtlarının tek başına bir kişinin suç mahallinde bulunduğunu kanıtlamak için yeterli olmadığını vurgulamıştır.
  • Uzman Raporlarının Önemi: Uzman bilirkişiler, HTS kayıtlarından alınan baz istasyonu bilgilerinin analizini yaparak kişinin olası konumunu harita üzerinde işaretler. Bu tür analizlerde, aynı baz istasyonuna bağlanan diğer cihazların kayıtları da incelenir.

7. Yargı Kararları ve Örnek Olaylar

  • Yargıtay Kararları: Yargıtay, birçok kararında HTS kayıtlarının destekleyici delil olarak kullanılabileceğini, ancak tek başına bir kişinin suç mahallinde bulunduğunu ispat etmek için yeterli olmadığını belirtmiştir.
  • Örnek Olay: Bir davada, sanığın olay anında bir baz istasyonuna bağlandığı tespit edilmiştir. Ancak bilirkişi raporunda, aynı baz istasyonunun 2 kilometre mesafedeki bir bölgeyi de kapsadığı ifade edilmiş ve bu nedenle, sanığın olay yerinde olduğu yönündeki savcılık iddiası kabul edilmemiştir. Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 24.03.2015 tarihli ve 2013/5-247 Esas, 2015/60 Karar sayılı ilamında rastlanmaktadır. Bu kararda, sanıkların cep telefonlarının aynı baz istasyonundan sinyal vermesinin, onların buluştukları veya yüz yüze geldikleri anlamına gelmeyeceği vurgulanmıştır. Kararda, baz istasyonlarının geniş kapsama alanına sahip olduğu ve aynı baz istasyonundan sinyal alan kişilerin mutlaka bir araya geldiklerinin kabul edilemeyeceği belirtilmiştir.

8. Adli Bilişim Sürecinde Baz İstasyonu Daraltmasının Kullanımı

Adli bilişim uzmanları, HTS kayıtlarını ve baz istasyonu daraltmalarını analiz ederken şu adımları uygular:

  1. HTS Kayıtlarının İncelenmesi: Kişinin bağlandığı baz istasyonlarının saat, tarih ve kimlik bilgileri çıkarılır.
  2. Harita Üzerinde Kapsama Alanı Belirleme: Baz istasyonlarının kapsama alanları harita üzerine çizilir.
  3. Daraltma İşlemi: Birden fazla baz istasyonunun kesişim alanı analiz edilir.
  4. Bilirkişi Raporu Hazırlama: Elde edilen verilerle bilirkişi, kişinin bulunduğu olası alanı belirler ve bu alanı rapora ekler.

9. Sonuç

HTS kayıtları, konum belirleme aracı olarak etkili bir destekleyici delil niteliği taşır. Ancak, HTS kayıtlarının “tam konum” vermediği, yalnızca bireyin baz istasyonuna bağlandığı bölgeyi gösterdiği unutulmamalıdır. Bu nedenle, HTS kayıtlarının tek başına bir suçun işlendiğini kanıtlamak için yeterli olmadığı, ancak diğer delillerle desteklendiğinde güçlü bir kanıt oluşturabileceği açıktır.

Bu konunun teknik, hukuki ve delil niteliği açısından önemi dikkate alındığında, adli bilişim uzmanlarının sunduğu bilirkişi raporlarının ne kadar kritik olduğu ortaya çıkmaktadır. Özellikle avukatlar ve hukukçular için HTS kayıtlarının nasıl analiz edilip kullanılacağı, davanın kaderini değiştirebilecek bir unsurdur.

Cüneyt ÜRE’nin “HTS Kayıtlarının Hukuki ve Teknik Açıdan Değerlendirilmesi” isimli yazısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

  1. Sayımızdaki“Mucit Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Halil Murat ÜNVER” ile röportajımız için bağlantıyatıklayınız.

Yazar: Cüneyt ÜRE

Daha Fazla Bilgi Edin

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir