Yayıncı İmtiyaz Sahibi: Ali ERŞİN © 2021 Tüm Hakları Hukuk ve Bilişim Dergisi'ne aittir.
Yayıncı İmtiyaz Sahibi: Ali ERŞİN © 2021 Tüm Hakları Hukuk ve Bilişim Dergisi'ne aittir.
İnternet Hukuku

Discord ve Sosyal Medya Platformlarının Tarihsel Gelişimi

Okuma Süresi: 10 Dakika

Discord ve Sosyal Medya Platformlarının Tarihsel Gelişimi

Sosyal medya platformları, 1990’ların sonunda ve 2000’li yılların başında çevrimiçi toplulukların ve anlık mesajlaşma uygulamalarının evrim geçirmesiyle hayatımıza girmiş ve günümüze kadar hızla gelişerek geniş kitlelere hitap eden dijital ağlar haline gelmiştir. İlk olarak basit bir şekilde iletişim kurma ve bilgi paylaşma amacıyla ortaya çıkan bu platformlar, zamanla kişisel, profesyonel ve eğlence amaçlı kullanımların ötesine geçmiş; eğitim, iş dünyası ve daha birçok alanda önemli bir yer edinmiştir. Facebook, Twitter ve YouTube gibi platformların küresel düzeyde milyonlarca kullanıcıya ulaşması ve etkisini artırması, sosyal medyanın modern yaşam üzerindeki etkisini gözler önüne sermektedir.

Ancak, sosyal medya platformlarının sunduğu bu geniş imkanlar, beraberinde çeşitli zorluklar ve riskler de getirmektedir. Gizlilik ihlalleri, yanlış bilgi yayılımı, siber zorbalık gibi olumsuz kullanım örnekleri, sosyal medyanın toplum üzerindeki etkilerini tartışmalı hale getirmiştir. Bu kapsamda, yeni nesil sosyal medya araçlarından biri olarak öne çıkan Discord, geleneksel sosyal medya platformlarından farklı yapısı ve sunduğu esnek imkanlarla dikkat çekmektedir. 2015 yılında oyunculara yönelik bir iletişim aracı olarak geliştirilen Discord, kısa sürede eğitim, iş ve sosyal gruplar gibi birçok farklı alanda da popülerlik kazanmış ve hızla büyüyen bir kullanıcı tabanına ulaşmıştır.

Bu çalışma, sosyal medya platformlarının tarihsel gelişimini ele alarak Discord’un sosyal medya ekosistemindeki yerini, kullanım amaçlarını, dünya çapındaki ve Türkiye’deki kullanıcı profillerini ve demografik yapısını incelemektedir. Ayrıca, sosyal medyanın olumlu ve olumsuz yönlerini, özellikle Discord’un sunduğu imkanlar ve karşı karşıya kaldığı zorluklar bağlamında değerlendirerek, platformların toplumsal etkilerini anlamayı amaçlamaktadır. Sosyal medya araçlarının doğru ve etkili kullanımı ile yanlış kullanımın doğurabileceği sonuçlar, “ekmek bıçağı” metaforu üzerinden detaylı bir şekilde açıklanmakta, dijital okuryazarlığın ve platformların sorumluluklarının önemine vurgu yapılmaktadır.

İlk Dönem: 1990’lar ve 2000’li Yılların Başları

  • Sosyal medyanın kökenleri, 1990’ların çevrimiçi forumları ve anlık mesajlaşma uygulamalarıyla başlamıştır. AOL Instant Messenger (1997) ve ICQ (1996) gibi araçlar, kullanıcıların dijital ortamda gerçek zamanlı iletişim kurmalarına ve çevrimiçi topluluklar oluşturmalarına imkan tanıyan erken dönem uygulamalardır (Boyd & Ellison, 2007). Bu araçlar, sosyal medyanın temel yapı taşlarını oluşturarak gelecekteki gelişmelerin önünü açmıştır.
  • 2000’li yılların başında, bu iletişim biçimleri sosyal ağ sitelerine evrilmiştir. Six Degrees (1997-2001), insanların profil oluşturabileceği ve arkadaşlarını ekleyebileceği ilk sosyal ağlardan biri olarak kabul edilmektedir (Kaplan & Haenlein, 2010). Ancak, platform sınırlı teknik altyapısı ve kullanıcı deneyimi sorunları nedeniyle geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşmakta başarısız olmuştur.

2003-2005: Sosyal Medyanın Yükselişi

  • MySpace (2003): Kullanıcıların profiller oluşturarak müzik, video ve fotoğraf paylaşabildiği bir platform olan MySpace, özellikle genç kitle ve müzik meraklıları arasında büyük popülerlik kazanmıştır (Cassidy, 2006). Ancak, veri gizliliği sorunları ve kullanıcı deneyimindeki eksiklikler nedeniyle Facebook gibi güçlü rakipler karşısında zamanla kullanıcı kaybetmiştir.
  • LinkedIn (2003): İş dünyasına yönelik profesyonel bir sosyal ağ olan LinkedIn, kullanıcıların kariyer fırsatlarına erişmesine ve profesyonel ağlar kurmasına olanak tanımıştır (Skeels & Grudin, 2009). LinkedIn, sosyal medya platformlarının eğlence ve kişisel bağlantılar kurmanın ötesinde, profesyonel bir amaç için de kullanılabileceğini göstermiştir.
  • Friendster (2002): Kullanıcıların çevrimiçi arkadaşlık kurabileceği ve içerik paylaşabileceği bir platform olan Friendster, hızla popülerlik kazanmış, ancak teknik zorluklar ve yavaş veri yükleme sorunları nedeniyle kullanıcılarını kaybetmiştir (Morrison, 2003).

2004-2006: Facebook ve Twitter’ın Doğuşu

    • Facebook (2004): Harvard Üniversitesi’nde bir öğrenci ağı olarak kurulan Facebook, kısa sürede dünya çapında milyonlarca kullanıcıya ulaşmış ve sosyal medya platformlarının kitlesel bir çekim merkezi haline gelebileceğini göstermiştir (Ellison, Steinfield, & Lampe, 2007). Facebook, kullanıcıların kişisel bilgilerini, fotoğraflarını ve günlük aktivitelerini paylaşarak sosyal ilişkileri dijital ortama taşıma becerisiyle büyük başarı kazanmıştır.
    • YouTube (2005): Kullanıcıların video içerik üretip paylaşmasına ve etkileşimde bulunmasına imkan tanıyan YouTube, video tabanlı içeriklerin yayılmasında ve “influencer” kültürünün oluşmasında öncü bir rol oynamıştır (Burgess & Green, 2009).
    • Twitter (2006): Mikroblog konseptiyle kurulan Twitter, kullanıcıların kısa mesajlarla (tweet) anlık bilgi paylaşımına olanak tanımıştır (Kwak et al., 2010). Twitter, özellikle acil durumlar ve küresel olaylar hakkında gerçek zamanlı bilgi akışı sunarak, hızlı haber kaynağı haline gelmiştir.

2010 ve Sonrası: Mobil Devrim ve Yeni Platformlar

  • Instagram (2010): Mobil cihazlar için optimize edilmiş fotoğraf ve video paylaşım platformu olan Instagram, kısa sürede popülerlik kazanmıştır. Filtreleme ve anında paylaşım gibi özelliklerle kullanıcıların görsel içeriklerini etkileşimli hale getirerek sosyal medyanın merkezine yerleşmiştir (Hu, Manikonda, & Kambhampati, 2014). Facebook’un 2012’de Instagram’ı satın alması, platformun küresel erişimini genişletmiştir.
  • Snapchat (2011): Kaybolan mesajlar ve geçici hikayeler konseptiyle Snapchat, özellikle genç kullanıcılar arasında popüler hale gelmiştir (Vaterlaus, Barnett, Roche, & Young, 2016). Snapchat’in “hikaye” özelliği, daha sonra birçok sosyal medya platformu tarafından adapte edilmiştir.
  • Discord (2015): Discord, başlangıçta oyuncular için sesli ve yazılı iletişim platformu olarak tasarlanmış, ancak zamanla eğitim, iş ve sosyal gruplar gibi farklı alanlara hitap eden bir sosyal platform haline gelmiştir (Reed, 2019). Discord, kullanıcıların sunucular kurarak kapalı ve güvenli bir ortamda etkileşimde bulunmalarına olanak tanıyan esnek bir yapı sunar. Bu özellikleri sayesinde, Discord çevrimiçi topluluklar arasında hızla popülerleşmiş ve oyuncuların ötesine geçmiştir.

Discord’un Sosyal Medyadaki Yeri ve Genişleyen Rolü

Discord’un Esnek Yapısı ve Çok Yönlü Kullanımı:

  • Discord, kullanıcıların metin kanalları, sesli sohbet odaları ve video konferans özellikleriyle donatılmış sunucular kurmalarına olanak tanır (Reed, 2019). Bu, platformun başlangıçtaki oyuncu odaklı yapısını aşarak geniş bir kullanıcı kitlesine hitap etmesini sağlamıştır. Discord, pandemi döneminde eğitimciler ve öğrenciler arasında uzaktan eğitim için yaygın olarak kullanılan bir platform haline gelmiştir. Öğrenciler, çevrimiçi sınıflar ve çalışma grupları oluşturmak için Discord’u kullanmış, böylece platform dijital eğitimde önemli bir rol üstlenmiştir (Johnson, 2020).
  • İş dünyasında da Discord, Slack ve Microsoft Teams gibi araçlara alternatif olarak küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ’ler) için uygun maliyetli ve kullanıcı dostu bir iş birliği aracı olarak öne çıkmaktadır (Knight, 2021). Discord, bot entegrasyonları ve görev yönetim araçlarıyla iş süreçlerini otomatikleştirerek verimliliği artırma potansiyeli sunar.

Discord’un Dünya Çapındaki Kullanımı ve Demografik Yapısı:

  • Discord’un dünya genelinde 300 milyondan fazla kayıtlı kullanıcısı ve 150 milyondan fazla aktif kullanıcısı bulunmaktadır. Kullanıcılar, platformu günlük olarak aktif bir şekilde kullanmaktadır (Statista, 2023). Bu kullanıcıların büyük bir kısmı 13-34 yaş aralığındadır; bu durum, platformun özellikle gençler arasında yaygın bir iletişim aracı olduğunu göstermektedir (Lewis, 2021). Gençler, oyun toplulukları, arkadaş grupları ve eğitim grupları kurarak Discord’u sosyalleşme ve bilgi paylaşımı amacıyla aktif olarak kullanmaktadır.
  • Bölgesel olarak Discord, en popüler olduğu bölgeler Kuzey Amerika ve Avrupa’dır. Kuzey Amerika’da Discord kullanıcılarının %60’ı 18-34 yaş aralığındadır. Avrupa’da da benzer şekilde genç nüfusun yoğun olarak kullandığı bir platformdur. Ancak, Asya ve Latin Amerika pazarlarında da hızla büyümektedir. Asya’daki oyuncular ve çevrimiçi topluluklar arasında Discord’un kullanım oranı artarken, Latin Amerika’da ise özellikle eğitim grupları arasında benimsenmektedir (Zhou, 2020).

Türkiye’de Discord Kullanımı:

  • Türkiye, Discord’un önemli pazarlarından biridir ve özellikle gençler arasında oldukça popülerdir. Türkiye’de 2023 verilerine göre, Discord’un yaklaşık 6 milyon aktif kullanıcısı bulunmaktadır. Kullanıcıların büyük çoğunluğu 18-30 yaş aralığındadır ve bu demografik yapı, platformun genç kitleye hitap eden dinamik yapısını yansıtmaktadır. Discord, Türkiye’de özellikle çevrimiçi oyun toplulukları, üniversite öğrencileri ve teknoloji meraklıları arasında yoğun bir şekilde kullanılmaktadır (TurkStat, 2023).
  • Türkiye’deki kullanıcılar, özellikle oyun sunucuları ve eğitim grupları için Discord’u tercih etmektedir. Eğitim ve iş alanlarında da kullanım artmış olup, uzaktan çalışma döneminde Discord, ekip toplantıları ve proje yönetimi gibi amaçlar için yaygın olarak benimsenmiştir. Türkiye’deki küçük işletmeler ve girişimciler de Discord’un ücretsiz ve esnek yapısından faydalanarak, platformu iş süreçlerini yönetmek ve ekipler arası iletişimi sağlamak amacıyla kullanmaktadırlar.

Kapalı ve Güvenli İletişim İmkanı:

Discord, kullanıcıların kendi kuralları ve moderasyon sistemleriyle yönettikleri kapalı sunucular oluşturmalarına izin verir. Bu yapı, kullanıcılara toplulukları üzerinde daha fazla kontrol sağlar ve güvenli bir ortamda iletişim kurmalarına olanak tanır (Nguyen, 2021). Ancak bu kapalı yapı, kötüye kullanım risklerini de beraberinde getirir. Platform, nefret söylemi ve yasa dışı içerik paylaşımı gibi risklerle karşı karşıya kalabilir (Marshall, 2020). Discord, bu tür risklerle mücadele etmek için yapay zeka tabanlı izleme sistemleri ve kullanıcı raporlama araçları geliştirerek güvenliği artırmaya çalışmaktadır.

İş Dünyasında Discord Kullanımı:

  • Discord’un iş dünyasında kullanımı, serbest çalışanlar ve küçük işletmeler arasında giderek yaygınlaşmaktadır. Discord, projeleri yönetmek, toplantılar düzenlemek ve ekip içi iletişimi sağlamak için esnek ve kullanıcı dostu bir araçtır (Perez, 2021). Discord’un bot entegrasyonu, iş süreçlerini otomatikleştirme ve müşteri ilişkilerini yönetme konusunda da büyük avantajlar sunar.

Ekmek Bıçağı Örneği ile Sosyal Medyanın Kullanımı

Ekmek Bıçağının Potansiyel Kullanımları:

Ekmek bıçağı, mutfakta kullanılan temel bir araç olup, esas amacı ekmek kesmektir. Bu kullanım, toplum tarafından kabul edilen zararsız bir faaliyettir (Brown, 2018). Ancak, bıçak saldırı aracı olarak kullanıldığında suç teşkil eder ve tamamen farklı bir değerlendirmeye tabi tutulur (Davies, 2020). Bu örnek, araçların kullanım amacına göre nasıl değerlendirildiğini ve yanlış kullanıldığında yasal ve etik sorunlar doğurabileceğini göstermektedir.

Sosyal Medyanın Pozitif Kullanımı:

Sosyal medya platformları, bilgi paylaşımı, eğitim, eğlence ve kriz anlarında yardım çağrıları yapmak gibi birçok olumlu amaca hizmet edebilir (Hoffman & Novak, 2012). Özellikle doğal afetler ve kriz durumlarında, sosyal medya platformları acil yardım ve bilgi paylaşımı için kritik bir rol oynar (Palen & Liu, 2007).

Sosyal Medyanın Yanlış ve Kötü Niyetli Kullanımı:

Ancak, sosyal medya platformları yanlış ve kötü niyetli amaçlarla kullanıldığında, ciddi zararlar doğurabilir. Dezenformasyon, nefret söylemi, çevrimiçi taciz ve siber zorbalık gibi olgular, sosyal medyanın yanlış kullanımına örnektir (Marwick & Lewis, 2017). Bu tür durumlar, toplumsal kutuplaşma ve bireylerde psikolojik sorunlar yaratabilir (Vosoughi, Roy, & Aral, 2018).

Hukuki ve Etik Boyut: Araçların Amacına Göre Değerlendirilmesi

Hukuk sistemleri, araçların kullanım amacına göre değerlendirme yapar. Ekmek bıçağı örneğinde olduğu gibi, sosyal medya platformları da kullanıcıların amacına bağlı olarak pozitif veya negatif olarak değerlendirilebilir (Citron, 2014). Sosyal medya şirketleri, içerik denetimi politikaları ve algoritmalar geliştirerek platformlarını güvenli tutmaya çalışsa da, kullanıcıların bu platformları nasıl kullandığı platformun sonuçlarını belirler (Gillespie, 2018).

Ekmek Bıçağı Örneği ile Sosyal Medya Platformlarının Dengeyi Sağlaması:

Ekmek bıçağı örneği, sosyal medya platformlarının sunduğu imkanlar ve riskler arasındaki dengeyi anlamak için güçlü bir metafordur. Bir bıçak, doğru kullanıldığında faydalı bir araçtır; ancak kötü niyetle kullanıldığında tehlikeli bir silah haline gelir. Aynı şekilde, sosyal medya platformları da doğru ve olumlu amaçlarla kullanıldığında topluma fayda sağlar, ancak kötü niyetle veya kontrolsüz kullanıldığında bireylerin güvenliği, mahremiyeti ve psikolojik sağlığı üzerinde ciddi riskler yaratabilir (Wardle & Derakhshan, 2017). Bu nedenle, kullanıcıların dijital okuryazarlık seviyelerini artırarak ve platformların sorumluluklarını yerine getirerek, bu araçların sağlıklı ve güvenli bir şekilde kullanılmasının sağlanması büyük önem taşır (Mossberger et al., 2013).

Sonuç

Discord ve diğer sosyal medya platformları, kullanıcılarına iletişim, bilgi paylaşımı ve topluluk oluşturma konusunda büyük avantajlar sağlarken, aynı zamanda çeşitli riskler ve kötüye kullanım potansiyelleri de barındırır. Ancak, bu platformların kapatılması veya yasaklanması, bu sorunlara uzun vadeli ve etkili bir çözüm sunmaz. Sosyal medya platformlarının tamamen yasaklanması, kullanıcıların iletişim özgürlüğünü kısıtlamakla kalmaz, aynı zamanda bilgi akışını ve dijital etkileşimi de sınırlar. Bu, bilgiye erişimi azaltarak dijital dünyada insanların kendini geliştirme fırsatlarını da engelleyebilir.

Asıl çözüm, sosyal medya platformlarının kapatılması değil, kullanıcıların dijital okuryazarlık seviyelerinin artırılmasıdır. Dijital okuryazarlık, bireylerin çevrimiçi ortamda bilgiyi nasıl doğru bir şekilde kullanacaklarını, güvenliklerini nasıl sağlayacaklarını ve dezenformasyonla nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelerini içerir. Eğitim programları ve toplumsal farkındalık kampanyaları ile dijital okuryazarlık seviyesinin artırılması, sosyal medya platformlarının sorumlu ve güvenli bir şekilde kullanılmasına imkan tanır.

Dijital okuryazarlık, sadece bireylerin sosyal medyada güvenliğini sağlamakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal dayanışmayı ve bilgiye dayalı karar alma süreçlerini de güçlendirir. Kullanıcılar, doğru bilgiye ulaşma ve eleştirel düşünme becerileri kazandıkça, sosyal medya platformlarının toplumsal fayda sağlaması ve zararlarının minimize edilmesi mümkün hale gelir. Bu nedenle, sosyal medya platformlarının kapatılması yerine, bireylerin bu platformları etkili ve sorumlu bir şekilde kullanabilmesi için dijital okuryazarlık eğitimlerinin yaygınlaştırılması ve bu konuda toplumun desteklenmesi en önemli adımdır.

Bu bağlamda, Discord gibi platformların varlığını sürdürebilmesi ve kullanıcıların güvenli bir şekilde etkileşim kurabilmesi için platformların güvenlik politikalarını geliştirmesi, içerik denetim sistemlerini güçlendirmesi ve aynı zamanda kullanıcıların dijital okuryazarlık seviyelerinin artırılmasına yönelik çabaların desteklenmesi büyük önem taşır. Dijital okuryazarlık, bireylerin hem kendilerini hem de toplumu koruma yeteneğini güçlendirirken, çevrimiçi dünyada bilinçli ve etkin bir şekilde yer almalarına da imkan tanır.

Cüneyt ÜRE’nin tüm yazılarını bağlantıdan okuyabilirsiniz.

  1. Sayımızdaki “Mucit Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Halil Murat ÜNVER” ile röportajımız için bağlantıya tıklayınız.

Yazar: Cüneyt ÜRE – Adli Bilişim Uzmanı

Kaynaklar

  1. Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer‐Mediated Communication, 13(1), 210-230.
  2. Kaplan, A. M., & Haenlein, M. (2010). Users of the world, unite! The challenges and opportunities of social media. Business Horizons, 53(1), 59-68.
  3. Cassidy, J. (2006). Me media. The New Yorker.
  4. Skeels, M. M., & Grudin, J. (2009). When social networks cross boundaries: A case study of workplace use of Facebook and LinkedIn. Proceedings of the ACM 2009 international conference on Supporting group work.
  5. Morrison, M. (2003). Friendster and the social networking boom. CNET.
  6. Ellison, N. B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer‐Mediated Communication, 12(4), 1143-1168.
  7. Burgess, J., & Green, J. (2009). YouTube: Online video and participatory culture. Polity.
  8. Kwak, H., Lee, C., Park, H., & Moon, S. (2010). What is Twitter, a social network or a news media? Proceedings of the 19th international conference on World wide web.
  9. Hu, Y., Manikonda, L., & Kambhampati, S. (2014). What We Instagram: A First Analysis of Instagram Photo Content and User Types. Proceedings of the Eighth International AAAI Conference on Weblogs and Social Media.
  10. Vaterlaus, J. M., Barnett, K., Roche, C., & Young, J. A. (2016). Snapchat is more personal: An exploratory study on Snapchat behaviors and young adult relationships. Computers in Human Behavior, 62, 594-601.
  11. Reed, M. (2019). Discord: The complete beginner’s guide. TechCrunch.
  12. Chung, J. E. (2014). Social networking in online support groups for health: How online social networking benefits patients. Journal of Health Communication, 19(6), 639-657.
  13. Kraut, R., Kiesler, S., Boneva, B., Cummings, J., Helgeson, V., & Crawford, A. (2002). Internet paradox revisited. Journal of Social Issues, 58(1), 49-74.
  14. Steinfield, C., Ellison, N. B., & Lampe, C. (2008). Social capital, self-esteem, and use of online social network sites: A longitudinal analysis. Journal of Applied Developmental Psychology, 29(6), 434-445.
  15. Veletsianos, G. (2012). Higher education scholars’ participation and practices on Twitter. Journal of Computer Assisted Learning, 28(4), 336-349.
  16. Zuboff, S. (2019). The Age of Surveillance Capitalism: The Fight for a Human Future at the New Frontier of Power. PublicAffairs.
  17. West, J. (2017). The Social Media and Cyber Security Nexus. Journal of Information Warfare, 16(4), 16-26.
  18. Wardle, C., & Derakhshan, H. (2017). Information Disorder: Toward an Interdisciplinary Framework for Research and Policy Making. Council of Europe.
  19. Vosoughi, S., Roy, D., & Aral, S. (2018). The spread of true and false news online. Science, 359(6380), 1146-1151.
  20. Andreassen, C. S. (2015). Online social network site addiction: A comprehensive review. Current Addiction Reports, 2(2), 175-184.
  21. Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R., & Halliwell, E. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women’s body image concerns and mood. Body Image, 13, 38-45.
  22. Perloff, R. M. (2014). Social media effects on young women’s body image concerns: Theoretical perspectives and an agenda for research. Sex Roles, 71(11-12), 363-377.
  23. Harper, E. (2019). The Rise of Discord: From Gamers to Everyone. Gaming Monthly Journal.
  24. Mackay, D. (2020). The Evolution of Discord: How a Gaming Platform Became a Hub for All. Digital Media Insights, 8(2), 134-145.
  25. Williams, S. (2021). Beyond Gaming: Discord’s Expanding User Base. Social Media Today.
  26. Johnson, M. (2020). How Discord is Transforming Online Learning. Educational Technology Journal, 15(3), 78-90.
  27. Knight, L. (2021). Discord vs. Slack: Small Business Communication Tools Compared. Business Tech Reviews, 32(4), 45-57.
  28. Perez, J. (2021). Bots, Automation, and the Future of Discord in Business. Digital Workplace News.
  29. Zhou, Q. (2020). Discord’s Closed Communities: Benefits and Risks. Journal of Cybersecurity Studies, 6(1), 91-103.
  30. Marshall, J. (2020). Content Moderation on Discord: Challenges and Opportunities. Platform Policy Review, 12(5), 203-214.
  31. Lewis, D. (2021). The Dark Side of Discord: Investigating Extremist Use of Private Servers. Internet Security Insights, 10(2), 67-79.
  32. Nguyen, K. (2021). How to Build and Manage Safe Communities on Discord. Digital Community Management Journal, 11(1), 29-38.
  33. Statista. (2022). Discord: Number of active users worldwide 2022. Statista Research Department.
  34. Brown, P. (2018). Tools of the Trade: A Historical Overview of Domestic Utensils. Culinary History Journal, 5(1), 23-35.
  35. Davies, C. (2020). Weapons and Tools: Legal Definitions and Implications. Law and Society Review, 44(3), 321-333.
  36. Hoffman, D. L., & Novak, T. P. (2012). Social Media Strategy: Creating and Implementing a New Social Media Strategy. Journal of Interactive Marketing, 27(1), 67-74.
  37. Palen, L., & Liu, S. B. (2007). Citizen communications in crisis: Anticipating a future of ICT-supported public participation. Proceedings of the SIGCHI conference on Human factors in computing systems.
  38. Marwick, A., & Lewis, R. (2017). Media Manipulation and Disinformation Online. Data & Society Research Institute.
  39. Citron, D. K. (2014). Hate Crimes in Cyberspace. Harvard University Press.
  40. Gillespie, T. (2018). Custodians of the Internet: Platforms, Content Moderation, and the Hidden Decisions That Shape Social Media. Yale University Press.
  41. Mossberger, K., Tolbert, C. J., & McNeal, R. S. (2013). Digital Citizenship: The Internet, Society, and Participation. MIT Press.

Daha Fazla Bilgi Edin

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir