Yapay Zekâ Destekli Çıktılar Mesleki Kariyerinizi Riske Atabilir mi?
Yazar: Cüneyt Üre – Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı
Yapay zekâ (YZ) sistemlerinin hukuk, bilişim ve akademik araştırmalar gibi hassas alanlarda kullanımında ciddi bir kırılma noktasına gelmiş durumdayız. Özellikle ChatGPT gibi üretken dil modelleri, içerik üretiminde hız ve kolaylık sağlarken, bilgi doğruluğu ve mesleki sorumluluk açısından önemli bir tehdit de oluşturuyor: halüsinasyon (uydurma bilgi) riski.
Yapay Zeka Halüsinasyon Nedir?
Yapay zekâ, sorulan bir soruya “doğru cevabı” vermeye çalışmaz. Bunun yerine, geçmiş verilerde sık karşılaşılan örüntülere göre “en olası” metni üretir. Bu nedenle, yapay zekâ tarafından üretilen karar numaraları, içtihatlar veya akademik referanslar sıklıkla gerçekte var olmayan ama dilsel olarak ikna edici içerikler hâlinde karşımıza çıkmaktadır.
ABD Federal Mahkemesi Örneği: Yapay Zekâ ile Hazırlanan Sahte İçtihatlar
2024 yılında ABD Alabama Bölge Mahkemesi’nde yaşanan bir olay, bu riskin pratik yansımasını ortaya koymuştur. Üç avukat, ChatGPT’den aldıkları sahte içtihatları dava dilekçesine eklemiş; mahkeme bu durumun fark edilmesi üzerine, avukatları kamuya açık şekilde kınamış, davadan men etmiş ve eyalet barosuna bildirmiştir. Mahkeme, “doğruluğu teyit edilmeden sunulan YZ çıktılarının, mesleki ihlal anlamına geldiğini” açıkça vurgulamıştır.
Olayın Özeti
Bu dava, Alabama eyalet ceza sisteminde görevli olan kamu görevlilerine karşı açılmış bir insan hakları ihlali davasıdır. Davalı tarafı temsil eden üç avukat – Matthew B. Reeves, William J. Cranford ve William R. Lunsford – mahkemeye sundukları dilekçelerde, ChatGPT gibi üretken yapay zekâ araçları tarafından oluşturulmuş uydurma içtihatları kaynak olarak göstermiştir.
Mahkeme tarafından yapılan incelemede bu içtihatların hukuk literatüründe mevcut olmadığı tespit edilmiş; bu durumun fark edilmesiyle birlikte ilgili avukatlar, yapay zekâdan alınan bilgileri kontrol etmeden doğrudan mahkeme belgelerine aktardıklarını itiraf etmişlerdir.
Yaptırım Kararları
Mahkeme aşağıdaki yaptırımları uygulamıştır:
- Matthew Reeves, William Cranford ve William Lunsford kamuya açık şekilde KINANMIŞTIR,
- Bu üç avukatın ilgili davaya daha fazla katılımı YASAKLANMIŞTIR,
- Olay, Alabama Eyalet Barosu, meslek odaları ve lisans kurullarına RESMÎ BİLDİRİM yoluyla aktarılmıştır.
Mahkeme ayrıca, avukatların meslek yaşamlarında benzer hataları önlemeye dönük yapısal ve etik reformların zorunlu olduğuna dikkat çekmiştir.
Türkiye’de Benzer Riskler Mevcut
Yapay zekâ tabanlı içeriklerin, özellikle bilirkişi raporlarında, uzman mütalaalarında veya savunma dilekçelerinde kaynak olarak kullanılması hâlinde; TCK, CMK ve HMK düzenlemeleri çerçevesinde yanıltıcı bilgi sunma, etik ihlal ve hatta delil güvenliğini zedeleme gibi ciddi sonuçlar doğabilir.
Nasıl Önlem Alınmalı?
- Hiçbir YZ çıktısı doğrudan kullanılmamalı, mutlaka bağımsız kaynaklardan teyit edilmelidir.
- UYAP, Kazancı, Lexpéra gibi sistemler üzerinden çapraz kontrol yapılmalıdır.
- Karar numarası, içtihat veya kaynak bilgisi istenen sorgularda “doğrulanabilirlik uyarısı” eklenmelidir.
Sonuç
Yapay zekâ modelleri, bilgi üretiminde yardımcı olabilir; ancak nihai karar merci asla YZ değil, insandır. Bir mütalaanın, dava dilekçesinin veya akademik çalışmanın temelinde yapay zekâ kaynaklı uydurma bir bilgi yer alması, sadece bilgi hatası değil, aynı zamanda meslek etiğine ve hukuka aykırı bir davranış olarak değerlendirilebilir.
Bu nedenle, hukukçular ve adli bilişim uzmanları başta olmak üzere, tüm profesyonellerin YZ sistemlerini yalnızca araç olarak görmeleri, bu araçlardan çıkan içeriği ise yüksek denetim süzgecinden geçirmeleri zorunludur.
Cüneyt ÜRE’nin “HTS Kayıtlarının Hukuki ve Teknik Açıdan Değerlendirilmesi” isimli yazısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Sayımızdaki“Mucit Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Halil Murat ÜNVER” ile röportajımız için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Cüneyt Üre – Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı
Cüneyt Üre- Adli Bilişim ve Siber Güvenlik Uzmanı
Eğitim ve Uzmanlıklar
Cüneyt Üre, İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden mezun olduktan sonra kariyerine bilişim ve siber güvenlik alanlarında devam etmiş, çeşitli üniversitelerden ve uluslararası eğitim kurumlarından aldığı sertifikalarla uzmanlık kazanmıştır. Özellikle adli bilişim ve dijital delil analizi konularında derin bilgi sahibi olup bilirkişilik yapmaktadır.
Sertifikalar ve Eğitimler:
- Microsoft Sistem ve Ağ Uzmanlığı Sertifikası
Bilge Adam, 2010 /Microsoft sistem ve ağ yönetimi çözümleri üzerine aldığı eğitimle, Microsoft altyapısına sahip ağ ve sistem yönetimi konusunda uzmanlaşmıştır.
- Sistem ve Ağ Uzmanlığı Sertifikası
Karabük Üniversitesi, 2018 Sistem ve ağ yönetimi alanında derinlemesine bilgi sahibi olmuş, özellikle ağ yapılandırma ve güvenlik konularında yetkinlik kazanmıştır.
- Cisco Networking Academy- Introduction to Cybersecurity
Cisco 2019/ Küresel siber tehditler, ağ güvenliği ve Cisco’nun siber tehdit algılama yaklaşımları üzerine aldığı eğitimle Cisco Ağ Güvenliği Uzmanı sertifikası kazanmıştır.
- Siber Güvenlik ve Kriptoloji
Ortadoğu Teknik Üniversitesi, 2020 / Kriptoloji ve siber güvenlik stratejileri üzerine uzmanlaşmış ve siber tehditlerle mücadele konularında yetkinlik kazanmıştır.
- Siber Güvenlikte Kurumsallaşma ve KVKK
Isparta Üniversitesi, 2021/ KVKK ve kurumsal siber güvenlik stratejileri üzerine aldığı eğitim ile bu alanda yetkinleşmiştir.
- Adli Bilişim Uzmanlığı
Yeditepe Üniversitesi Sürekli Eğitim Merkezi, 2021/ Eğitim süresi boyunca adli bilişim ve dijital delil analizi üzerine yoğunlaşarak bu alanda yetkinlik kazanmıştır.
- Yapay Zeka Uzmanlık Sertifikası (YZMaster)
Yıldız Teknik Üniversitesi, 2022/ Yapay zeka teknolojileri ve uygulamaları üzerine yoğun bir eğitim alarak bu alandaki yenilikçi uygulamalar konusunda bilgi sahibi olmuştur.
Adli Bilişim Sertifika Programı
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Sürekli Eğitim Merkezi, 2024/ Eğitim programı sonucunda dijital delil toplama, analiz etme ve raporlama konularında uzmanlık kazanmıştır.
Mesleki Deneyim:
Cüneyt Üre, adli bilişim ve siber güvenlik alanlarında aktif olarak çalışmakta, bilirkişilik yapmaktadır. Dijital delil analizleri, veri güvenliği, siber tehditlerin önlenmesi ve bu alanlardaki uzman mütalaaları hazırlama konularında derinlemesine bilgi ve deneyime sahiptir.
Uzmanlık Alanları:
Adli Bilişim ve Dijital Delil Analizi
Siber Güvenlik Stratejileri ve Kriptoloji
Yapay Zeka Teknolojileri ve Uygulamaları
KVKK ve Kurumsal Siber Güvenlik
Microsoft Sistem ve Ağ Yönetimi
Cisco Ağ Güvenliği ve Siber Tehdit Algılama
İletişim Bilgileri:
Web sitesi: www.cuneyture.com
E-mail: info@cuneyture.com
Gsm: +90 533 416 43 33