Makalemizde https protokolü ve erişimin engellenmesinde önemi konusunu inceleyeceğiz.
Https Protokolü ve Bilişim Hukukunda Erişim Engelleme
Teknoloji hayatımızın birçok alanında yaygın olarak kullanılmakta ve birçok sektörü hem değiştirmekte hem de dönüştürmektedir. Teknolojinin günümüzde dikkat çeken yansımaları, sosyal medya, görüntü işleme, ses tanıma, navigasyon, e-ticaret ve dil çevirileri üzerinedir.
Teknolojinin bu denli gelişimi birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir. Hukuk alanında ses getiren bu sorunlar kişilik hakları ihlalleri ve sanal ortamda suç işlenmesi riskini de kolaylaştırmıştır. Bu yazımızda, bilişim hukuku ve bilişim suçlarında çok önemli bir kavram olan“https protokolünün” erişimin engellenmesindeki önemine değineceğiz. ( https protokolü, bilişim hukuku , bilişim suçları)
Erişimin Engellenmesi/içeriğin Çıkarılması
İnternet ortamında yaşanan ihlallerde son dönemde yaşanan artışlar ülkelere bazı tedbirler alma zorunluluğunu getirmiştir. 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun da bu kapsamda koruma sağlayan bir düzenlemedir. Nitekim kanunun 1.maddesinde de vurgulandığı üzere kanunun amacı, “içerik sağlayıcı, yer sağlayıcı, erişim sağlayıcı ve toplu kullanım sağlayıcıların yükümlülük ve sorumlulukları ile internet ortamında işlenen belirli suçlarla içerik, yer ve erişim sağlayıcıları üzerinden mücadeleye ilişkin esas ve usûlleri düzenle-mektir.”
İnternet ortamında kanunun düzenlediği suçların işlenmesi ya da kişilik haklarının ihlal edilmesi halinde mağdur öncelikle içerik ya da yer sağlayıcıya başvurarak hukuka aykırı içeriğin yayında çıkarılmasını uyarı niteliğinde bir taleple ileri sürebilmektedir. İnternet kanunun 9.maddesi uyarınca, söz konusu talepler en geç yirmi dört saat içerisinde cevaplandırılır. Ancak, içerik ya da yer sağlayıcısına başvurmaksızın doğrudan Sulh Ceza Hakimliğinden de hukuka aykırı içerile ilgili ihlalin gerçekleştiği bölüm-URL için erişimin engellenmesi talep edilebilmektedir.
Demokratik toplumların temel yapı taşı olan ifade özgürlüğünün de korunabilmesi için zorunlu olmadıkça yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararları verilememektedir. Bu kapsamda verilen kararlar Erişim Sağlayıcıları Birliğine gönderilir ve 8.madde uyarınca Birlik tarafından ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcıya gönderilen içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararının gereği derhâl, en geç dört saat içinde ilgili içerik ve yer sağlayıcılar ile erişim sağlayıcı tarafından yerine getirilir.
Https Protokolü Nedir?
HTTPS kavramı kısaca bir protokolü ifade eder ve sıklıkla http kavramı ile karıştırılır. İngilizce “Secure Hyper Text Transfer Protocol” açılımı olan ve Türkçeye Güvenli Metin Aktarma Protokolü olarak yansıyan bir protokoldür. Genel olarak bakıldığında iki kavramda aynı işi yapan protokollerden oluşsa da HTTPS protokolünde güvenlik ön planda olup metinlerle kurulan bağlantıların şifrelenmesini ifade eder.
Böylece https protokollerinde bilgiler asla başkaları tarafından okunamaz. Günümüzde birçok sosyal medya ve video paylaşım siteleri https protokolü kullanmaktadır. Bu durum erişim engellerinde https protokolü olan sitelerde nasıl bir yol izleneceği sorusunu beraberinde getirmektedir.
Bu protokolü içeren sitelerde yaşanan kişilik hakları ihlalleri halinde bu URL adreslerine erişimin engellenmesi teknik olarak pek de mümkün görünmemektedir. Yukarıda bahsettiğimiz üzere http protokollerinde erişimin engellenmesi mümkün iken https protokolü kullanan birçok sosyal paylaşım mecralarında erişimin engellenmesi teknik olarak imkansızdır, protokolün güvenli addedilmesinin sebebi de bundan kaynaklanır. Böyle bir durumda karar diğer kararlarda olduğu üzere erişim sağlayıcılara gönderilir ancak teknik altyapı gereği engellenemez.
Sonuç
Kişilik hakları ihlallerinin yoğun olarak yaşandığı mecraların başında sosyal paylaşım siteleri yer almaktadır. Ülkeler bireyleri koruyabilmek adına çeşitli düzenlemelerle hukuka aykırı içeriklere engel olmaya çalışsa da teknolojinin durdurulamaz boyuta ulaşan getirdiği yenilikler ihlalleri kolaylaştırmaktadır.
Bu duruma en önemli örnek birçok sosyal paylaşım sitesinin https protokolü kullanarak bilgilerin güvenliğini garanti altına almasıdır. Böylece erişimin engellenmesi kararlarının uygulanması teknik olarak mümkün olmayacak ve ihlallerin sürdürülmesine neden olacaktır. Nitekim, Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2020/1943 E. , 2021/788 K. Sayılı içtihat metni de bu kapsamda söylediklerimizi doğrulamaktadır.
‘’http’’ protokolü kullanılarak internette yayınlanan içeriklere erişimin engellenmesi mümkün olabilmekte, çoğunlukla hesap oluşturularak kullanılan ‘’facebook.com’’, ‘’youtube.com’’, ‘’twitter.com’’ gibi internet adresleri sayfalarında yer verilen içeriklerin ise ‘’https’’ protokolünü kullanmalarından dolayı URL den erişimin engellenmesi tedbirinin uygulanması teknik olarak mümkün bulunmadığı değerlendirilmekle… ” şeklindeki gerekçe ile talebin reddine karar verilmiş ise de, ilgili haber içeriklerinin basın özgürlüğü kapsamında değerlendirilemeyeceği, başvurucunun unutulma hakkının bulunduğu ve haberin güncellik değerini kaybettiği, bu nedenle haber içeriklerinin kişilik haklarını zedelediği hususları hep birlikte nazara alındığında, talep ve itiraz dilekçesinde belirtilen URL adreslerinde bulunan içeriklere erişilip erişilemediği ve içeriklerin nelerden ibaret olduğu uzman bilirkişi vasıtasıyla tespit edilip, denetime ve incelemeye esas olacak şekilde dosya arasına alındıktan sonra talep hakkında bir karar verilmesi gerektiği gözetilmeden, itirazın bu yönden kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediği…
KAYNAKLAR:
https://turk.net/destek/sozluk/internet/https-nedir.html
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5651.pdf
Yargıtay 19. Ceza Dairesi, 2020/1943 E. , 2021/788 K.