Tüketici Yorumlarına Yeni Kurallar: Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Klavuz Yayınlandı
T.C. Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu’nda 12.09.2023 tarihli ve 337 sayılı toplantıda ilke karar kabul edilen Tüketici Değerlendirmeleri Hakkında Kılavuz (“Kılavuz“) yayımlanmıştır. Yeni kılavuzda göre tüketicilerin ürün ve satıcı yorumlarında birçok değişiklik öngörülmüştür.
Kılavuzun Kapsamı
Kılavuz, internet ortamındaki hizmet sağlayıcılar (e-ticaret satıcıları), aracı hizmet sağlayıcılar (Trendyol gibi kuruluşlar) ve tüketicileri (e-ticaret tüketicileri)’ni kapsamaktadır. Ayrıca bu kişi ve kuruluşlarla ilgili olarak oluşturulan “değerlendirme ve şikayet kuruluşları (“şikayetvar” gibi) da bu kılavuza dahildir.
Tüketici işlemi olmayan işlemler ile sadece bilgi verme amacı taşıyan (deneyim ve bilgilendirme) ve bir satıcı veya sağlayıcı adına hareket etmeyen kişi ve kuruluşların değerlendirmeleri bu kılavuz kapsamında olmayacaktır.
Tüketici değerlendirmelerinin ürün, satıcı hakkında olmaları durumunda kılavuz hükümleri uygulanmakla birlikte, ürün, satıcı, aracı hizmet sağlayıcının sağladığı hizmetteki yan sözleşmeler hakkındaki yorumlar da bu kılavuz kapsamındadır. Örneğin teslimat, müşteri iletişimi gibi hususlar kapsam içindedir.
Yine tüketicilerin verdiği yıldız, puan gibi değerlendirmeler de bu kapsamdadır.
Değerlendirmelerde Dikkat Edilecek Kurallar
Tüketici Değerlendirmeleri Hakkındaki Kılavuz’a göre;
- Satıcı, hizmet sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcılar, puan veya yıldızı ayrı ayrı veya birlikte sunuma imkan sağlayabilecektir.
- Tüketici değerlendirmelerini sadece o malı satın alanlar yapabilecektir.
- Trendyol gibi sitelerde yapılan değerlendirmeler, sadece o satıcı veya aracı hizmet sağlayıcı veya o malla ilgili bir yorumda veya aralarındaki anlaşmaya göre o aracı hizmet sağlayıcı (Trendyol vb.) sitesinde yayınlanabilir.
- Bir deneyim paylaşılan internet sitesindeki değerlendirmenin deneyim paylaşılan ana site referans gösterilerek hizmet sağlayıcı veya aracı hizmet sağlayıcı internet sitesinde paylaşılması.
- Tüketici değerlendirmeleri bir sınıflamaya tabi tutulmaksızın (olumlu – olumsuz) en az 1 yıl süreyle “tarih, değerlendirme notu) ölçüleriyle paylaşılması ve tutulması.
- Her malın veya hizmetin kendi mevzuatına uygun değerlendirilmesi.
- Mağrudiyetin giderilmesi sonrası, onay yapılması ardından giderilmenin de paylaşılması.
- Üçüncü parti oluşumlardan bir ürün veya satıcı hakkında talebi artırmak veya azaltmak amacıyla değerlendirme hizmeti alınamaz.
- Yine bu kılavuzun konusu kişiler hakkında farklı mecralarda değerlendirmelerin yayınlanması halinde, bu kılavuza uygun şekilde yayınlanmalıdır.
Tüketicilerin Bilgilendirilmesi
Özellikle hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıları ilgilendiren bu bilgilendirmeler şu şekildedir:
- İşbu kılavuzdaki hususlara değerlendirmelerin yayınlandığı ekranda yer verilecektir. Bunun yanında değerlendirme kuralları belirlenirken, tüketicilerin değerlendirmelerini bu kılavuza aykırı şekilde engelleme veya yönlendirme girişimi de olayamayacaktır.
- Aracı hizmet sağlayıcılar ile hizmet sağlayıcılar, değerlendirmelerde ve yayınlanma, yayınlanmama gibi hususlarda açık yöntemler ve kıstaslar uygulayacak ve nasıl uygulandığına ilişkin tüketicileri bilgilendirecektir.
- Yine “satın alınan tüketici” tarafından yapılan değerlendirmeler, değerlendirmede belirtilecek olup; tüketicilerin izin verilmeyen değerlendirmelerin izin verilmeme durumları da tüketiciye bildirilecektir. Değerlendirmesi reddedilen tüketiciye ise yeniden değerlendirme hakkı verilecektir.
Değerlendirme Kontrol Süreci
Yine platformları ilgilendiren bu kurallar, değerlendirmelerin kontrolü hakkındaki esaslardır:
- Değerlendirme kontrol süreci, tüketicilerin değerlendirme yapmalarını zorlaştırmayacaktır.
- Tüm değerlendirmeler aynı kontrol mekanizmasına sahip olmalıdır.
- Aracı hizmet sağlayıcılar tarafından, platformdan silinen satıcılar hakkındaki değerlendirmeler silinebilecektir.
Yanıltıcı Kabul Edilecek Değerlendirmeler
- Sosyal medyada beğeni vb. karşılığı yapılan tüketici değerlendirme girişimleri, kılavuza aykırı sayılarak silinecektir.
- Farklı satıcı veya sağlayıcı veya farklı mal veya hizmete ilişkin değerlendirmeler yanıltıcı kabul edilir.
- Satıcı veya sağlayıcılara menfaat karşılığı değerlendirmeler yanıltıcı sayılır.
- Hiçbir şekilde olumsuz değerlendirmelerin önüne geçilemez.
- Değerlendirmelerde hiçbir şekilde manipüle yapılamaz. (Hediye çeki vb.)
Yaptırımlar
İşbu kılavuzdaki uygulamalar, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 63. Maddesine göre 62. Maddedeki haksız ticari uygulamalar sayılacaktır.
Kanun’un 77. Maddesi 13. Fıkrasında göre; kılavuza aykırı uygulamalar sebebiyle “haksız ticari uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulması veya durdurulması yaptırımı veya beş bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Kurul, ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir. İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde gerçekleşmiş ise elli bin Türk Lirası olarak uygulanır. Tabi ki bu yaptırım her bir yorum açısından ayrı ayrı uygulanacaktır.
Av. Ali ERŞİN(LL.M.)’nin “Mağazalarda SMS Doğrulamasına İlişkin KVKK Duyurusu” hakkındaki yazısına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Av. Ali ERŞİN(LL.M.)’nin Yeni Sayı’mızda çıkan “Metaverse Dünyası Çalışma Sistemi” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Ankara Barosu’na kayıtlı avukattır. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2019 yılında mezun olmuştur. Hukuk ve teknoloji alanlarında çalışmalar yürütmekte olup, Hukuk ve Bilişim Dergisi ile Blog’un genel koordinatörlük ve editörlük görevlerini yürütmektedir. Anadolu Üniversitesi S.B.E. Özel Hukuk Anabilim Dalından “Metaverse Dünyasında Fikri Hakların Korunması” konulu yüksek lisans tezi ile mezun olmuştur.