Amerika’da “Operating Agreement”/ Türkiye’de Hissedarlar Sözleşmesi
Son zamanlarda girişimciler arasında oldukça popüler olan bir sözleşme türü var. Üstelik bu sözleşme sadece Türkiye’de değil Amerika’da da oldukça yaygın. Hangi sözleşmeden bahsediyorum. Tabi ki hissedarlar sözleşmesinden. Bu sözleşme çeşitli isimler altında tanımlanabilirken Amerika’da en çok kullanılan hali “Operating Agreement’ dır”.
Hissedarlar sözleşmesiyle “Operating Agreement” farklı hukuk sistemlerine ait olmalarına rağmen birçok ortak özelliklere sahiptir. Bu yazımızda iki sözleşme arasında ki benzerlikler ve farklılıkları değerlendirerek bu sözleşmelerin neden bu kadar popüler olduğunu anlatacağız.
1. Hissedarlar Sözleşmesi
Hissedarlar sözleşmesi pandemiyle beraber gelen ve artan risk ortamının da etkisiyle girişimcilerin mevcut veya ileride oluşması muhtemel risklerin bertaraf etmek için başvurduğu bir sözleşme türüdür.
Hissedarlar sözleşmesi şirketlerin pay sahipleri ya da ileride olabilecek pay sahipleri arasında yapılır. Hissedarların kendi arasında ki iç ilişkileri düsenler ve şirket ana sözleşmesiyle düzenlenemeyen tüm hususların düzenlenmesine yardımcı olur.
1.1. Sözleşme Sadece Tarafları Bağlar
Hissedarlar sözleşmesi sadece kendisini imzalayan taraflar arasında bağlayıcılık sağlar ve herkese karşı ileri sürülemez, sadece iç ilişkileri düzenleyebilir. Hissedarlar sözleşmesi Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan sözleşme serbestisi ilkesine tabidir. Bu sözleşmeyi imzalamak zorunlu olmayıp, hissedarların risk minimizasyonu için hayati öneme sahiptir. Özetle, şirket hissedarları bu sözleşmeyi imzalayıp imzalamamakta, sözleşme hükümlerini yazılı hale getirip getirmemekte tamamen serbesttir.
1.2. Atipik Sözleşme Yapısı
Bu tür sözleşmeler geçerliliği herhangi bir şarta bağlı olmayan atipik bir sözleşme yapısına sahiptir Türk Borçlar Kanunu’nda bu tür sözleşmeler için özel bir şekil şartı belirlenmemiştir. Bu sözleşme hem yazılı hem de sözlü olarak yapılabilir. Ancak ispat için yazılı olması ortaklar için avantaj sağlar.
2. Operating Agreement
Gelelim “Operating Agreement” olarak isimlendirilen sözleşmelere… Operating Agreement yukarıda detaylıca bahsettiğimiz hissedarlar sözleşmesinin Amerika’da ve Amerikan hukukunda en çok karşılaşılan türlerinden bir tanesidir. Hissedarlar sözleşmesinin Amerika’da ki karşılığı olsa da birçok isim altında farklı şirket türlerine göre bu sözleşmeyle karşılaşılması mümkündür.
2.1. Yazılı Olması Zorunluluğu Yoktur
Operating Agreement aynı Türk Hukuku’nda olduğu gibi yazılı olması zorunlu olmayan hissedarlar arasında birçok konuyu düzenlemek için yapılan bir sözleşme türüdür. Operating Agreement özellikle Limited Liability Company, bizde ki karşılığıyla Limited şirketler için, sıklıkla tercih edilen ve şirket yapısını baştan sona düzenleyen bir sözleşmedir, şirket ve adres bilgileri dışında birçok kural Limited şirketlerde bu sözleşmeyle belirlenir.
2.2. Esnek Yönetim Yapısı için İdeal Bir Sözleşme Yapısı
Limited Liability Company (Limted şirket) esnek bir yapıya sahip ve yönetim yapısı, yönetim karaları dahil birçok kararların ortakların (member) özgür iradesine bırakıldığı sınırlı sorumlu ortaklarından (member) bağımsız varlığa sahip olan bir şirket türüdür. Türk hukukunda ki Limited şirket yapısına benzer özellikler gösterse de Amerika’da Limited şirket yönetimi hakkında neredeyse çok az kural bulunup birçok kural ortakların somutlaştırması için bırakılmıştır. Yönetim kararları nasıl alınacak, hangi ortak (member) şirkete girebilecek, yeni ortak alımı için şartlar ne olacak, şirket toplantılarına katılım nasıl sağlanacak, ortakların hakları neler olacak, şirket kim tarafından nasıl yönetilecek, kaç yönetici, müdür olacak, ortaklar arası mali ilişkiler nasıl düzenlenecek, kar dağıtımı, hangi ortağın hangi oranda haklara sahip olacak, mali yıl ne olacak, şirket ortaklar tarafından mı yoksa tek bir yönetici tarafından mı yönetilecek, şirketin tüm ortaklar tarafından yönetileceği varsayımında hangi ortak hangi oranda yönetimde hak sahibi olacak gibi tüm hususlar Operating Agreement ile belirlenir.
2.3. Özet
Özetle Operating Agreement Limited Liability (Limited şirket) için esnek yönetim yapısına uygun olarak şirkete dair birçok kuralların belirlendiği, yapılması zorunlu olmayan, ancak tüm ortakların (member) hak ve paylarını koruyan, şekle tabi olmayan bir sözleşme türüdür. Özellikle günümüzde küreselleşen yapı ve şirketler için artan riskler girişimcileri bir seçenek aramaya yönlendirmiş, o seçenek de Operating Agreement olmuştur. Amerika’da özellikle yazılım sektöründe kurulan Limited Liability Company (Limited şirket) ler için bu sözleşme oldukça popüler bir seçeneğe dönüşmüştür.
3. Sonuç
İki ülke arasındaki hukuk sistemleri birbirinden farklı olsa da artan riskler girişimcileri benzer yollar bulmaya sevk etmiş ve ortaya birbirine benzeyen iki ayrı sözleşme türü çıkmıştır. Hem Amerika’da hem de Türkiye’de bu sözleşme yapısı farklı isimler altında toplanarak girişimcileri, üyeleri, hissedarları koruyan bir yapıya dönüşmüştür. İki sözleşmenin de atipik olması ve yazılı şekil şartına veya başka bir şekil şartına tabi tutulmamış olması girişimciler için artı bir özellik olmuş, ek bir masraf gerekmeden ortaklar kendileri ve şirketleri ile ilgili birçok konuyu özgürce kendileri düzenleyebilir hale gelmiştir.
Start-up Hukuku alanındaki tüm yazılarımıza bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi 12. Sayı‘sında yayınladığımız “Teknofest Teknik Tasarım Raporu 1.’si – Hyperloop United” Röportajımızı okumak için bağlantıya tıklayınız.