Bilgi Ve İletişim Teknolojileri Ekosisteminde Düzenleyici Yaklaşımlar: Ağ Tarafsızlığı

ÖZET

Günümüzün hayatımız içinde etkileşim içinde kaldığımızı ve önemli gündem meselelerinden biri de Bilgi ve İletişim Teknolojileridir. Bu husustaki düzenleyici işlemler ve yaklaşımlar Hukuk için yeni ve ilgi çekici başlıklardır. Bu yazımızda Bilgi ve İletişim Teknolojilerindeki düzenleyici yaklaşımlardan biri olan ‘Ağ Tarafsızlığı’ kavramını ele alacağız. Yazı akışında içinde; bilgi hizmet sağlayıcıları, internet kavramı, ağ tarafsızlığı kavramı, hukuki konular ve Türkiye’deki Ağ Tarafsızlığını konumu konularına değinerek tüm bunları bir sonuca bağlayacağız. Şimdiden iyi okumalar.

A. BİLGİ HİZMET SAĞLAYICILARI

1. Tercih Olarak Düzenleyici Yöntemler

Bilindiiği üzere Bilgi ve İletişim Teknolojileri düzenleyicileri, politika yapıcılar ve uluslararası kuruluşlardır. Söz konusu düzenleyiciler, Bilgi İletişim ve Teknolojileri ürün ve hizmetlerini düzenlemenin en iyi yolunun hangisi olduğuna karar vermekle yükümlüdür. Bu noktada, hükümetlerin karar alma süreçlerinde mevcut düzenleyici politikalarına, ekonomik hedeflerine ve sektördeki eğilimlerine dikkat etmesi gerekmektedir. Bu anlamda; Bilgi ve İletişim Teknolojisi düzenleyici yöntemler açısından farklı temalar ve paradokslar ortaya çıkmaktadır. Bu sebeple ortaya çıkan temalar ve paradokslar ayrıntılı olarak incelenmelidir. Bu noktada, ‘bilgi’ güçlü bir kaynaktır. Çünkü; düzenleme yöntemleri içinde temel meselelerden biri de siyasi aktörlerin mi yoksa sosyal medya şirketleri veya finansal kurumlar gibi ekonomik aktörlerin mi bilgiyi kullanıp kötüye kullanamayacağı çok değerlidir.

2. Bilgi Hizmet Sağlayıcısı (Intenational Service Provider) Kavramı

Uzun ve eski bir tanım olarak; Bilgi Hizmet Sağlayıcısı, bilgi hizmetleri sağlayan ve doğrudan veya bir fatura acentesi aracılığıyla dolaylı olarak, bilgi hizmetinin kullanımı için bilgi hizmeti müşterilerini ücretlendiren veya uzun mesafeli bir arama için ücrete bilgi hizmetleri sağlama ile ilgili maliyetleri dahil eden bir kişi anlamına gelir. Kısa şekilde ise, Bilgi Hizmet Sağlayıcıları; bilgi hizmetleri sunan, ancak bununla sınırlı olmamak üzere, ücretsiz veya ücretli herhangi bir kişi veya kuruluş olarak tanımlanabilir.[1]

Müşteriler prim hizmet bedeli ödemedikçe, rekabet hukukunun temel ilkeleri çerçevesinde hepsi benzer hizmet anlayışına sahiptir. Bu noktada, YouTube Premium Paketi örnek verilebilir. Teknoloji şirketleri için çoğunlukla ticari amaçlıdır. AB ve ABD’de bu ortak uygulamaya sahiptir. Ayrıca; net tarafsızlık, ilişkili bir ücret ödesen bile geçerlidir. Genel kural: Internet Hizmet Sağlayıcılarının belirli ürünleri veya içerikleri engellememesi gerektiğidir.

B. İNTERNET KAVRAMI

İnternet, dijital verilerin iletilmesi ve alınması için bir dizi standart olan İletim Kontrol Protokolü/İnternet Protokolü anlamına gelen TCP/IP kullanarak dünya çapındaki ağları birbirine bağlayan bir sistemdir.İnternet, öncelikle birbirine bağlı milyarlarca bilgisayar ve diğer cihazlardan oluşmaktadır. Bu cihazların bazı faydaları mevcuttur. Gördüğünüz gibi, Bilgi Hizmet Sağlayıcıları, bilgisayarı internete bağlayan, diğer bilgisayarların ve sunucuların ISS’leri aracılığıyla bağlandığı şeydir. Bir telefon hattı, kablo veya uydu üzerinden çevirmeli modem kullanmayı içeren Bilgi Hizmet Sağlayıcısı’na bağlanmanın birkaç yolu vardır.

C. NET TARAFSIZLIK KAVRAMI

Bilgi Hizmet Sağlayıcıları, farklı içerik, hizmet ve uygulama türleri arasında ayrım yapmamakla sorumludur. Bu, ağ tarafsızlığının temel kavramıdır. Tarihi olarak, Bilgi Hizmet Sağlayıcıları ayrımcı olmayan bir yükümlülüğü, net tarafsızlık ilkelerini tanımlanmaktadır. Açık erişim ve tarafsızlık birbirinin yerine kullanılabilmektedir. Bu kapsamda; hizmetler ve ürünler “tüm kullanıcılar için aynı, adil, makul ve ayrımcı olmayan bir temelde” olmalıdır. Müşterileri açısından ise ön yargı olmamalıdır.

Bu çizelge dünyanın İnternet kısıtlamalarını göstermektedir. İnternet kara delikleri şu anlama gelmektedir.Veri bilgisi gerçekten orada olduğu anlamına gelen bir boşlukta emilir, ancak sadece gelmeye ve gelmeye devam etmektedir. Gelişmiş ülkelerin gözetimi altında çok sayıda küçüktür. Son İran seçimleri nedeniyle twitter beslemelerini engelleyen İran gibi internetleri. Gördüğünüz gibi bazı ülkelerde internette küçük kısıtlamalar var veya hiç kısıtlama yok. Bu noktada; içeriğin “yasal bilgi” olması gerektiğini unutmamamlıdır. İçeriğin pornografinin, uyuşturucu ticareti hizmetlerinin veya terör faaliyetlerinin bir parçası olması durumunda, Bilgi Hizmet Sağlayıcılarının bu görüntüleri engelleme hakkı vardır. Önyargı ağı tarafsızlığına ilişkin eleştiriler, rekabet hukukunun temel ilkelerini türetmektedir. Bilgi Hizmet Sağlayıcıları üzerinde tek tip bir yaklaşım olmadığı sürece, tarafsız ağ tarafsızlığı uygulaması hedeflerine ulaşmaktan pek de uzak görülmemektedir.Bilgi Hizmet Sağlayıcılarının nasıl düzenlenmesi gerektiği çok önemli bir soru olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada; üç farklı yaklaşım vardır.

1. Küresel Bilgi Toplumu yaklaşımı altında, Bilgi Hizmet Sağlayıcılarına yeterli dağıtım mekanizmaları sağlamalıdır. Dolayısıyla konu piyasanın ekonomik düzenlenmesinin önemi ile ele alınamaz. Bu eski bir teori ve evrensel bir yaklaşım gibi görünüyor.
2. Marsden ortak düzenleyici bir yaklaşımın benimsenmesi gerektiğini iddia ediyor. Bu sistem, devlet kurumlarının gözetim yetkisini güçlendirir. Ayrıca, Bilgi Hizmet Sağlayıcılarının hizmetlerini düzelterek en bariz suistimalleri ortadan kaldırmalıdır. Bu noktada; Net Tarafsızlığın faydalarına deyinilmelidir. Çünkü; Pandemide, net tarafsızlığın faydası görülmektedir.

1. Ağ Tarafsızlığının Avantajları

Ağ tarafsızlığının belli başlı avantajları şunlardır:

1. Ekonomik İyileşme ve Refah
2. Serbest Konuşma

• Kamuoyu Katılımı

1. Fikir Pazarı
2. Sosyal Adalet
3. Telekom Şirketlerinin Yükselişi

• Siyasi Fırsat

Ancak; internet trafiğinin ezilmesi, pandemi başladığından beri büyük bir düzenleyici endişe haline de gelmektedir. Avrupa Bilği’ nin yüsek çözünürlüklü video hizmetleri için Netflix ve YouTube ile ilgili endişeleri bu anlamda akla gelen sorulardan biridir. ‘The Covid-19 Pandemic Shows the Virtues of Net Neutrality (Covid-19 Pandemisi Net Tarafsızlığın Erdemlerini Gösteriyor)’ adlı makale söz konusu sorun ” insanların okul çalışmalarına, sağlık hizmetleri bilgilerine erişebilmelerini ve işsizlik başvurusunda bulunabilmelerini sağlamak için neden eğlencede frene basmıyorsunuz ? ” sorusu ile cevap aranmıştır.[2] Ayrıca; bu kapsamda, TTNET, rekabet, kırsal alanlar, üniversitenin engelleme sistemi vb. inceleme konusu olarak çıkabilmektedir.

Fakat hangi internet hizmetlerinin özel muameleyi hak ettiğine kim karar vermelidir ? Belki Zoom ve diğer video konferans uygulamaları, uzaktan çalışma, tele-sağlık ve eğitim için kullanıldıkları için öncelik kazanmalıdır. Ancak, insanlar onları sosyalleşmek ve oyunlar için de kullanılmaktadır. Veya sağlayıcılar, Netflix ve YouTube gibi akışlı video hizmetlerini kısıtlamalıdır. Ancak bu hizmetler eğitimde de kullanılabilir, güncel olaylara ayak uydurmaktan bahsedilmemektedir. Covid-19 krizi, ağ tarafsızlığını geçersiz kılmak yerine, bunun neden bu kadar önemli bir ilke olduğunu bize hatırlatmaktadır. Her zamankinden daha fazla insan internete güveniyor ve geniş bant sağlayıcılarının kendileri için karar vermesine veya önceliği en yüksek teklifi verene satmasına izin vermek yerine, istedikleri video konferans araçlarını, eğitim sitelerini veya eğlenceyi seçmekte özgür olmalıdır. Kriz, en zor koşullarda bile internet şirketlerinin tarafsız bir ağ sağlayabileceğini gösterilmektedir. Pandemi krizi, ağ tarafsızlığını geçersiz kılmak yerine, bunun neden bu kadar önemli bir ilke olduğunu bize hatırlatılmaktadır.

Her zamankinden daha fazla insan internete güveniyor ve geniş bant sağlayıcılarının kendileri için karar vermesine veya önceliği en yüksek teklifi verene satmasına izin vermek yerine, istedikleri video konferans araçlarını, eğitim sitelerini veya eğlenceyi seçmekte özgür olmalıdır. Kriz, en zor koşullarda bile internet şirketlerinin tarafsız bir ağ sağlayabileceğini gösterilmektedir. Ağ tarafsızlığı karşıtları, telefon şirketleri gibi internet sağlayıcılarını düzenlemenin geniş bant altyapı yatırımlarına zarar verdiğini ve kuralların kaldırılmasının daha fazla yatırımı teşvik edeceğini iddia edildi. Diğer eleştirmenler, geniş bant sağlayıcılarının internet yavaşlamalarını önlemek için belirli içerik türlerine öncelik verebilmeleri gerektiği konusunda uyarıldı. Son birkaç ayın deneyimi, bu argümanların en iyi ihtimalle abartıldığını gösterilmektedir. Geniş bant sağlayıcıları ve ağ altyapısı şirketleri, işten çıkarmalar, okulların kapanması ve barınma siparişleri nedeniyle Şubat ve Mart ayları arasında internet trafiğinin yüzde 10 ila yüzde 40 arasında herhangi bir yerde arttığını bildirilmektedir. Video, artışların büyük bir bölümünü oluşturdu. Nokia’nın ağ analiz şirketi Deepfield, Şubat ortası ile Mart ortası arasında bazı yerlerde Netflix trafiğinin yüzde 54 ila yüzde 75 arttığını bildirildi. Netflix, trafiğinin Mart ayında tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını söylendi. Bu arada telekonferans, Deepfield’ın analizinde yüzde 300’lük bir artış gördü ve çevrimiçi oyun aynı dönemde yüzde 400’lük bir büyüme görüldü. Eleştirmenler, düzenleyici kurumların internet sağlayıcılarını bu taahhütleri yerine getirmeye zorlayamayacağını söylemektedir. Halk, kâr amacı güden şirketlerin iyi niyetine güvenmeye bırakıldı. Public Knowledge savunuculuk grubundan Harold Feld, bedelini toplumdaki en savunmasız kişilerin ödeyeceğini belirtilmektedir. Düşük gelirli erişim programına bağımlı insanlarsanız ve Bilgi Hizmet Sağlayıcıları vaatlerini yerine getirmiyorsa, fazla yardım ve destek alamayacağı belirtilmiştir.

D. HUKUKİ KONULAR

İnternetin egemenliğini kimin elinde tutma hakkı vardır? İnternetin sahibi telekomünikasyon şirketleri mi? Cevap hayır. Telekomünikasyon şirketleri sadece bir amaç için bir araçtır. Başka bir deyişle, bunlar yalnızca İnternet’e açılan kapılardır; internette kendileri yoktur. Telekomünikasyon şirketleri, çıktılarını sınırlamak yerine müşterilerine en iyi ürünü sağlamakla ilgilenmelidir. Mevcut sistemi değiştirmeye karar verirlerse, insanlar kesinlikle buna tahammül etmezler, kimse düzenlenmiş bir internet istememektedir.

1. Net Tarafsızlığa Karşı Argümanlar

Bu noktada önemli tartışmalardan biri Ağ Tarafsızlığının, geniş bant erişim sağlayıcılarının birden fazla hizmet sunmasını engellemesidir. Bu tartışmaya anti tezi Ağ Tarafsızlığı ile size bir seçenek sunulduğu önermesidir. İnternet tarafsız olmasaydı, servis sağlayıcı tarafından dikte edilen bazı ürünleri kullanmaya zorlanılacaktı. Bunu mecazi olarak açıklamak gerekirse, kullanılan restoranlara bağlı olarak Pepsi veya Kola kullanmaya zorlanma halini alması gibi olacaktır. Ancak; restoranlar, İnternet servis sağlayıcılarından farklı olarak, tercih edilen sodayı almak için farklı bir restorana veya mağazaya gitme özgürlüğüne sahiptir. Ancak; yaşanılan yerde, hangi servis sağlayıcıyı kullandığı belirlirleniyorsa veya ülkenin hükümeti internet kullanıyorsa, istediğinilen web siteleri vb ürün veya hizmetlerine ulaşmaktadır.

AT&T, kullanıcılarının %5‘inin bant genişliğinin %50’sinden fazlasını kullandığını iddia edilmektedir. Sandvine, İnternet trafiğinin %44’ünden fazlasının dosya paylaşımından geldiğini bildirmektedir. Bu rakamlar kulağa çarpıcı gelse de, yine de İnternet’te ayrımcılığı haklı çıkarmamaktadır. İnsanların korkularının mantıksız olduğunu iddia eden Ağ Tarafsızlığına karşı çıkanlar, genişbant geleceğinin olası senaryolarına bakmamaktadır.

E. TÜRKİYE’NİN AĞ TARAFSIZLIĞI KONUMU

Türkiye’de Ağ Tarafsızlığı ilkesine ilişkin Türk mevzuatında açık bir düzenleme veya yönlendirme bulunmamaktadır. Türkiye, Ağ Tarafsızlığı konusundaki sessizliğini bozmalı ve Türkiye’nin Ağ Tarafsızlığı açısından stratejik konumunu belirlemek için çok paydaşlı bir tartışma başlatılmalı ve Neyse ki bu sıçrama Türkiye, Avrupa Birliği’ne uyum ve bir gün Türkiye’nin de dahil olacağı dijital bir tek pazar yolunda Avrupa Birliği’nin açık internet düzenlemelerine uyum sağlamaya karar verecek niteliktedir. Türkiye’nin hiçbir zaman Bilgi Hizmet Sağlayıcılarını düzenlemeye çalışmamasının sebebi, Türk kamuoyundan yeterli talep olmamasıdır.

F. SONUÇ

Sonuç olarak, İnternet tüm kullanıcıları için tarafsız bir yer olmalıdır. Tüm arabalar aynı değildir, ancak otoyolda hepsine izin verilmelidir. Dosya paylaşımı ve artan kullanımın yanı sıra kar ve İnternet şirketleri sebebiyle aynı şey İnternet trafiği için de geçerlidir. söz konusudur. Bununla birlikte, bununla ilgili olan tüketicidir. Şirketlerin de ihtiyaçlarını karşılaması gereken tüketicidir ve önemli olan tüketicidir.

Yazarın tüm yazılarına bağlantıdan ulaşabilirsiniz.

Legaling Kurucu Ortağı Cem ŞANAP ile Dergimizde gerçekleşen ropörtajı okumak için bağlantıya tıklayınız.

 Kaynaklar 

[1] Lawinsider.com

[2] https://www.wired.com/story/covid-19-pandemic-shows-virtues-net-neutrality/

ağ ağ tarafsızlığı bilgi bilgi iletişim bilgi ve iletişim teknolojileri Deepfield hizmet sağlayıcı internet tarafsızlık TCP/IP yasal