E-Spor Hukuku ve Fikri Mülkiyet Hukuku
Çağın profesyonel olarak düzenlenen aktivitesi haline dönüşen e-spor birçok hukuk alanını da içinde barındırarak hızla gelişmeye devam ediyor. Newzoo (Oyun Pazarı için Haber ve Medya kanalı) tarafından hazırlanan bir tahmin raporuna göre mobil oyun pazarının 2021’de yıllık +%4,4 büyüyerek 90,7 milyar dolarlık tüketici harcamasına ulaştığı ve 2024’e doğru ise oyuncu sayılarının 3 milyarı aşacağı varsayılıyor. (bilişim hukuku, e-spor hukuku)
Hızla gelişen bu sektörün kendine özgü düzenleyici kurallarının varlığı, spor hukukunun alt dalı olan e-spor hukukuna ihtiyaç duyulmasına sebebiyet vermiştir. Bu nedenle her iki tarafın da (oyuncu ve oyun kurucu/şirketi) haklarının eşit ölçüde korunabilmesi için e-spor hukukunun, e-sporun gelişme hızına paralel şekilde ilerleme mecburiyeti doğdu.
E-Spor Hukuku ve İçeriği
E-spor hukukuna bakıldığında onun çok çeşitli inceleme alanları olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki ve belki de en önemlisi makalenin de konusunu oluşturan fikri mülkiyet hukukudur. Bu alana dair fikri mülkiyet genel olarak oyunun kurucusuna veya geliştiricisine ait içerik, karakter ve oyunun oynanışı gibi unsurları içerir. Fikri mülkiyet haklarına sahip olanlar özellikle kendi telif haklarını, markalarını, patentlerini ve lisans düzenlemelerinde kendi çıkarlarını gözettikleri için
buna yönelik bir koruma sağlarlar. Takım sahipleri, oyuncular ve sponsorlar gibi oyuna yönelik yatırım yapanlar için bu koruma soruna sebep olabilmektedir.
E-Spor Hukuku ve Telif Hakları
E-spor endüstrisinin geleneksel sporla çok benzer yanı olmasının yanı sıra fikri mülkiyet açısından ayrılan birkaç yanı da vardır. “Geleneksel sporlardan farklı olarak e-spor, grafikler, videolar, karakterler vb. gibi sayısız sanat formunu kullanan ve oyunun yürütülmesi için çeşitli insan etkileşimi seviyeleri oluşturan sofistike bir yazarlık eseridir.” (Intellectual Property and the World of Esports, 2021) Geleneksel spordan bir başka farkı ise geleneksel sporda, oyunun oynanmasında koruyucu bir telif hakkı yoktur. Bu ne anlama geliyor? Herkes hiçbir yasal engele takılmadan dışarıda futbol, basketbol, tenis ve golf gibi çeşitli oyunları rahatlıkla istediği kurallar çerçevesinde özgürce oynayabilir. Ancak e-sporda sanal ortamda üretilen oyunun kendisi geleneksel sporlara göre fikri mülkiyet hukuku alt başlığı olan telif hakkıyla korunmaktadır. Telif hakkına yönelik özellikle aşağıdaki başlıklar güncel olarak incelenmesi gereken konular arasına girmektedir.
E-Spor’da Oyuncu Performansı
Bir sporcu futbol oyununda topa vurma şekline göre oyuncu performansıyla telif hakkına sahip olabilir mi? Bu performans geleneksel spor ile ilgiliyse eğer oyuncunun telif hakkı yoktur diyebiliriz. Bir futbolcunun oyun sırasında oyunun spontane gidişatı sebebiyle oyunda gösterdiği performans da aynı şekilde doğaçlama gelişeceğinden telif hakkı sınırları içine giremezken, e-spor için durum böyle görünmeyebilir. Özellikle strateji gerektiren oyun sırasında oyuncunun geliştirdiği bireysel stratejilerin oyuncu için yan telif hakkı sayılabileceği düşünülebilir.
E-Spor Hukuku ve Ticari Marka
Ticari markadan bahsedilen unsur oyuncuların oyuncu etiketleri, ürünleri veya oyuncularla ilişkilendirilen hizmetleri ticari markaya dönüştürmeleridir. Böylece oyuncu tarafından oluşturulan markanın telif hakkının korunması gündeme gelmektedir. Bu koruma ülkelerin kendine özgü yasalarına uygun düşerek oluşturulan markaların takımlar ve oyuncular
tarafından tescil ettirilerek sağlanabilir.
E-Spor Hukukunda Lisans Anlaşmaları
Bilgisayar oyununun çoğaltılması veya geçici olarak dağıtılması için oyunun kurucusunun veya genel anlatımla hak sahibinin iznine gerek vardır. Bu sebepten dolayı bu tür işlemlerde etkinlikleri organize eden organizatörler ilgili bilgisayar oyununu etkinliklerde ve kamuya açık hale getiren canlı yayın kanallarında yayınlamak için gerekli telif hakkı kurallarına uymaları gerekecektir. Oyuncularla yapılan lisans sözleşmelerinde bu durum oyunculara evleviyetle oyunu oynama hakkı verdiği için oyuncuların da gerekli kullanım kurallarına uygun şekilde davranmaları gerekecektir.
Sonuç
Geleneksel sporlara benzerliğinin yanı sıra e-sporun kendi dinamikleri vardır. Bu dinamikleri e-spor çemberinde iyi tespit etmek, her iki tarafa da “win-win” zihniyetiyle adaleti sağlamak espor hukukunda uzmanlaşmış avukatlara düşmektedir. E- sporda fikri mülkiyete yönelik birçok ihtiyacın olacağı aşikârdır. Taraflar haklarını iyi tespit etmeli ve haklarını korumak için gerekli önlemleri almalıdır.
Kaynakça
ABASOVA, M. (2021, 05 15). E-SPOR HUKUKU VE SPORCU SÖZLEŞMELERİ. Hukuk Ve Bilişim : https://hukukvebilisim.org/e-spor-hukuku-ve-sporcu-sozlesmeleri/ adresinden alındı.
Hoppe, D. B. (2021, 04 28). United States: Esports Law Continues To Evolve.
https://www.mondaq.com/unitedstates/gaming/1062488/esports-law-continues-to-evolve
adresinden alındı.
Intellectual Property and the World of Esports. (2021, 01 05). Abou Naja :
https://abounaja.com/blogs/world-of-esports-and-intellectual-property adresinden alındı.
Mihelin, Š. (2020, 07 24). Intellectual property in the world of esports. Lemurlegal:
https://www.lemur.legal/post/intellectual-property-in-the-world-of-esports adresinden
alındı.
Morgan, L. v. (2019, 05 21). Legal Issues in Esports. Lexology:
https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=6aa944eb-96cc-4fdc-bc46-5e2f60be4bf2
adresinden alındı.
Sarah Bryden, T. G. (2021, 04 06). Professional gaming — no longer something to ‘LoL’ about: Some IP
implications of the eSports industry. Holding Redlich:
https://www.holdingredlich.com/professional-gaming-no-longer-something-to-lol-aboutsome-ip-implications-of-the-esports-industry adresinden alındı.
Wijman, T. (2021, 07 01). The Games Market’s Bright Future: Player Numbers Will Soar Past 3 Billion
Towards 2024 as Yearly Revenues Exceed $200 Billion. Newzoo:
https://newzoo.com/insights/articles/the-games-markets-bright-future-player-numbers-willsoar-past-3-billion-towards-2024-as-yearly-revenues-exceed-200-billion/ adresinden alındı
Hacettepe Üniversitesi’nden sonra tercihini Selçuk Üniversitesi Hukuk Bölümü’nden yana yaparak eğitim hayatını 2021 yılında noktalamıştır. E-spor Hukuku alanına yönelik özel ilgisi ile birlikte dergi ve blog yazıları yazmaktadır. Kariyer hayatına Isparta Barosu’nda avukat olarak devam etmektedir.