İlaç Markalarının Tescili ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Giriş
Fikri ve sınai haklar hukukunda en fazla uyuşmazlığa konu olan alan hiç şüphesiz marka hukukudur. Marka hukuku, markanın tescil başvurusundan markanın hükümsüzlüğüne kadar uzun bir süreci içinde barındırır. Marka tescilinde Marka (NICE) Sınıflandırma’sı dikkate alınmaktadır. İlgili sınıflandırmaya bakıldığında; uyuşmazlığa en fazla konu olan sınıflardan biri; hiç şüphesiz 5. sınıftır. 5. sınıf içinde birçok emtiayı barındırmasının yanında en fazla öne çıkan emtia ilaçlardır. Bu çalışma kapsamında ilaçların tescilinde dikkat edilmesi gereken hususları Yargıtay kararları ışığında değerlendireceğiz.
Etken Madde
İlaç markası, ilgili ilacın etken maddesinden türetilirse, ilgili kısım karıştırılmaya esas alınmaz. Bu bakımdan ilk bakışta çok benzer olarak atfedilecek ilaç markaları bile benzerlik etken maddenin kısaltmasından kaynaklanıyorsa aynı veya aynı denecek kadar benzerlik olduğundan bahsedilemeyecektir. Etken maddenin kısaltması bakımından bir sınırlama olmayıp resmi veya gayriresmi kısaltmalar esas alınabilir. Bu yöndeki Yargıtay kararlarına değinecek olursak;
“Başvuru markasında geçen “ZİNCO” kelimesinin Türkçe’deki anlamı dikkate alındığında, çinko esaslı 5. sınıf gıda takviyesi grubu ürünlerde etken madde bileşeni olarak kullanılabilecek olması ve ilaç markasının doktor ve eczacılardan oluşan uzman kullanıcı kesimi nedeniyle aynı sınıf ürünler bakımından “ZINCO” ibareli davacı markaları ile “zincoral pediatrik şurup” başvuru ibaresi arasında 556 sayılı KHK 8/1-b maddesi anlamında benzerlikten söz edilemeyeceği gerekçeleriyle”. (Yargıtay 11. HD., E. 2019/4397 K. 2020/2599 T. 3.6.2020).
“Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalının başvurusuna konu… ibaresi ile davacının itirazına mesnet … ibareli markası arasında 556 sayılı KHK’nın 8 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi anlamında iltibas bulunmadığı, zira her iki markada ortak bulunan “ibu” ibaresinin “ibuprofen” ilaç etken maddesinden türetilmiş olması nedeni ile karşılaştırmada dikkate alınamayacağı, …ve …barelerinin de markalar arasındaki farklılaştırmayı yeterli oranda sağladığı, taraf markalarının aynı etken maddeden üretildiği ortak algısının ötesinde bütünsel bakış açısıyla farklı anlamlar taşıdıkları gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir”. (Yargıtay 11. HD., E. 2021/5668 K. 2023/342 T. 18.1.2023).
“Folik asit ibaresinin terimsel bir kısaltması bulunmasa da “fol” ve “foli” ibarelerinin folik asiti çağrıştırması nedeniyle folik asitin kısaltması olarak sektörde yaygın olarak kullanıldığı, bu itibarla anılan ibarenin taraf markalarında ortak olarak kullanılmasının bilinçli tüketici kitlesi de nazara alındığında uyuşmazlık konusu mallar bakımından iltibasa neden olmayacağının bildirildiği, taraf markaları arasında 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında Kanun’un (556 sayılı Kanun) 8 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi uyarınca iltibasa neden olmayacağı, diğer deyişle taraf markalarında yer alan diğer unsurların yarattığı farklılığın, bilinç düzeyi yüksek tüketici tarafından rahatlıkla algılanacağı kanaatine varıldığı”. (Yargıtay 11. HD., E. 2022/16 K. 2023/3745 T. 14.6.2023).
Tüketici Kitlesi
Markaların karıştırılmasında esas alınan bir diğer kriter ise tüketici kitlesidir. İlgili markanın tüketici kitlesinin bilinç düzeyi, uyuşmazlığa konu markaların karıştırılma noktasında önem arz etmektedir. Tüketici kitlesi çocukların olan markaların arasındaki basit farklar bile karıştırılmaya yol açabilecekken tüketici kitlesi bilinç düzeyi yüksek meslek mensuplarından ibaret olan markalar arasındaki ciddi aynılıklar veya benzerlikler bile karıştırılmaya yol açmayacaktır. Bu bakımdan ilaç markaları hedef kitlesine doktor ve eczacılar yoluyla ulaşacağı için; ilgili meslek mensuplarının bilinç düzeyinin yüksek olması hasebiyle ilaç markalarının hedef kitlesinin yüksek bilinç düzeyine sahip olduğu sonuca varılabilmektedir. Bu yöndeki Yargıtay kararlarına değinecek olursak;
“Mahkemece, tüm dosya kapsamına göre; davalının “BUTEFİN” ibareli markasıyla davacının “BUTAFAN” ibare ve biçimli başvurusu arasında düzenleme ve tertip tarzı itibariyle görsel, sescil ve anlamsal olarak ortalama tüketicileri iltibasa düşürecek derecede bir benzerlik bulunmadığı, özellikle 5. sınıf ürünlerin hitap ettiği tüketici kitlesinin dikkatli kullanıcılardan oluşması nedeniyle markalar arasında karıştırılacak seviyede benzerlik olmadığı gerekçesiyle davanın kabulüne, TPMK YİDK’nın 2015/M-12562 sayılı kararının 3. sınıf ürünler bakımından davacı itirazının reddi bakımından iptaline karar verilmiştir.” (Yargıtay 11. HD., E. 2018/3805 K. 2019/5457 T. 16.9.2019).
“ 5. Sınıftaki malların yer aldığı, çekişmeli malların tüketicilerinin anılan ürünleri seçip satın alma kararı verilirken günümüzde sık kullanılan ürünlere göre üst düzeyde özen gösterdikleri, yine ürünlerin üretim, satış ve pazarlama kanallarının makul düzeyde bilgilendirmeyi doğası gereği içeren nitelikte ürünler bulundukları, ayrıca markaların görsel işitsel ve anlamsal olarak farklılık arz ettiği, çekişmeli mal/hizmetlerin yeterince özenli ortalama tüketicileri yönünden başvuru ile itiraza dayanak marka/markaların bağlantı kurulması dahil karıştırma ihtimalinden söz edilemeyeceği”. (Yargıtay 11. HD., E. 2015/6203 K. 2015/13552 T. 16.12.2015).
“5. sınıftaki ürünlerin hitap ettiği tüketici kesiminin ortalama tüketici olarak nazara alınmasının olanaksız olduğu, başvuru konusu işaretler ile davacı markaları arasında işletmesel bağlantılandırmayı tesis eden herhangi bir unsurun bulunmadığı”. (Yargıtay 11. HD., E. 2017/3641 K. 2019/818 T. 4.2.2019).
“5/2-7.sınıf ürünlere yönelik ürün tercihine yönelmeyeceği, esasen 5/2-7.sınıf ürünlerin alıcılarının belli uzmanlık seviyesine sahip, bilinç düzeyi yüksek tüketicilerden oluştuğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne”. (Yargıtay 11. HD., E. 2015/8980 K. 2016/3973 T. 11.4.2016).
Sonuç
Sonuç olarak ilaç markaları hem içerik bakımından hem de hedef kitlesi bakımından karıştırılma ihtimali düşük markalardır. Bu bakımdan ilaç markaları bakımından benzerlik iddiaları mahkemelerce çoğu zaman kabul edilmemektedir. Bu sebepten marka tescil sürecini Yargıtay’ın istikrarlı içtihatları ve ilgili kılavuzlar esas alınarak yapılması gerekmektedir.
Ayrıca “E-Spor Hukukunda Telif Hakları”nı buradan öğrenebilirsiniz.
Kanan İbrahimli’nin 15. Sayı’mızdaki “Deepfake ve Adli Bilişim” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Maliye ve Hukuk bölümlerini çift anadal yapmak suretiyle İktisat Fakültesini birincilikle bitirdi. Yüksek lisans eğitimini İstanbul Üniversitesi Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans bölümünde “Deepfake (Derinkurgu) Teknolojisi İle Üretilen Ses ve Görüntülerin Kullanılmasından Doğan Sorumluluk” konulu tez ile tamamladı. İstanbul Üniversitesi Özel Hukuk Doktora programında öğrenimine devam etmektedir.
Başta kişisel verilerin korunması hukuku, fikri mülkiyet hukuku ve yatırım hukuku olmak üzere birçok alanda makale, bildiri ve kitap bölümü bulunmaktadır. Ayrıca bilişim hukuku ve siber zorbalık alanında birçok projede eğitmen olarak görev yapmıştır.