Tapu ve Kadastro Uygulamalarında Yeni Nesil Bir Yaklaşım: Blockchain Temelli Tapu Sicili Sistemleri

Günümüzde yeni nesil teknolojinin dirsek temasında bulunmadığı bir alanı akla getirmek neredeyse imkansızdır. Doğal olarak dijitalleşme günlük hayatta ve resmiyette gözle görülür bir role sahiptir. Hem zamanı verimli kullanabilmek hem işlemleri daha güvenli bir hale getirmek hem hata payını düşürmek hem de teknolojinin nimetlerinden faydalanabilmek açısından yeni uygulamalar bizler için umut vadetmektedir. Geçtiğimiz on yılda belki de bunlardan en marjinali ve etkisini en hızlı-yoğun biçimde göstereni Blockchain sistemleri olmuştur. Gerçekten de artık pek çok kişi Blockchain sistemlerinin neyi ne yönde değiştireceğini tam anlamıyla öngöremese de tek bir şeyden emin; o da Blockchain sistemlerinin ve yeni nesil dijitalleşmenin yaşantımıza yön verdiği ve vereceği…Bitcoin ile beraber duyulmaya başlanan Blockchain teknolojisinin kripto paraların işleyişinin çok daha ötesinde bir kullanım alanı olduğunu belirtmek gerekir.

Nitekim Blockchain için “Asıl marifet Blockchain’deydi ama herkes Bitcoin’e şiir yazdı.” [1] şeklinde bir ifade kullanılarak durum hem edebi hem de gerçeği yansıtır bir şekilde ifade edilmiştir.

Pek tabii, Blockchain’in içinde bulunduğu derin okyanusa kıyısından dahi bir giriş yapmak büyük yeniliklerin kapısını aralayacaktır. Dünyada bu derin okyanusa giriş yapmış ülkelerde ve topluluklarda yenilikçi yaklaşımlar görmek muhtemel bir hale gelecektir. Bu noktada Blockchain’in uygulamada ilginç ve verim odaklı değişiklikleri getirebileceğine inandığımız tapu ve kadastro uygulamaları bu derin okyanustaki incelemeye değer alanlardan bir tanesidir. İlgili yazı nezdinde salt tanımları vermekten ziyade Blockchain sistemlerinin neden faydalı olacağına, dünyada tapu ve kadastroya ilişkin örneklere ve öngörülerimize kısaca yer vererek sizlerle beraber bu konuya ilişkin heyecanımızı paylaşarak bir beyin fırtınası yapmayı ve konu hakkında geleceğe dair bir öngörü oluşturmayı temenni ediyoruz. ( Temelli Tapu Sicili Sistemleri)

Blockchain Nedir, Ne Değildir-Neden Önemlidir?

Blockchain (Blokzinciri) sistemleri temelde diğer kullanıcılar tarafından fark edilmeden verinin eklenmesini, silinmesini veya değiştirilmesini imkânsız kılan bir bilgi depolama teknolojisi olarak tasarlanmıştır [2]. Blockchain yaklaşımında adındaki ibarelerden de anlaşıldığı üzere verilerin saklandığı yapılar blok olarak adlandırılmakta ve bu blok yapıları bir zincir mahiyetinde zamansal olarak da doğrusal bir dizi şeklinde düzenlenmektedir. Bu noktada güncel bilgiler ağdaki tüm kullanıcılar tarafından kayıt altına alındığından işlem kaydı ve doğrulama için güvenilir merkezi bir aracıya ihtiyaç duyulmadan aracısızlık esası ile işlemler sürdürülmektedir. Sistemde verilerde bir değişiklik yapılmak isteniyorsa değişikliğe konu edilen verinin öncesindeki ve sonrasındaki bloklar da değişmelidir [3]. Veriler sistemde yer alan bloklara kaydedilmektedir ve her veri bir zaman damgası taşımaktadır. Sisteme kaydedilen tüm işlemler şifrelenmiş bir şekilde bloklarda bulunmaktadır [4]. Bloklar da tıpkı bilgisayarlarda yer alan klasörler gibi belirli bir depolama kapasitesine sahiptir. Verilerle bu kapasite doldurulduğunda bloğun “Hash” adı verilen sabit uzunlukta bir çıktısı oluşturulmaktadır [5]. Hash adeta bloğun parmak izidir [6]. Bir blok verilerle dolduğunda yeni bir blok yaratılmakta ve bu blok önceki bloğa bağlanmak suretiyle zinciri meydana getirmektedir. Bu yüzden bir blokta yapılacak değişiklik diğer bloğun da Hash’ini değiştireceğinden zincirde bu değişikliğin varlığında sistem işlem yapılmasını engelleyecek ve orijinallik bozulacaktır. Teknik olarak bu yüzden “Hacker” saldırısı olması halinde de sistem değişikliği fark edip işleme izin vermeyecektir [7].

Blockchain sistemi; onlarca yıldır kullandığımız veri tabanı sistemine farklı bir yaklaşım getirmiştir. İlgili sistemden önce veri tabanları merkezi bir otoriteye tabi tutulmaktaydı ve dışarıdan bu veriler üzerinde değişiklik yapmak mümkündü. Blockchain teknolojisi ile sistemin merkezi yapısı ortadan kaldırılmıştır. Birbirleri ile hem içerik hem de zaman bütünlüğü sağlayan bir kayıtlar zinciri oluşturulmaktadır.

Blockchain teknolojisinin son yıllarda popüler olmasının asıl nedenlerinden biri Bitcoin’dir. Fakat Blockchain sanıldığının aksine çok daha geniş spektrumda bir yapı ihtiva etmektedir. Bu durumun Blockchain sistemi üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu zikredilmiş [8] zira Bitcoin ve Blockchain kavramları birbiri ile sıklıkla karıştırılmıştır [9]. Bu noktada Blockchain’in ne olmadığına aslında ulaşmış olduk: Bitcoin ve kripto paralar Blockchain sistemi üzerinde işlem gören birimlerdir. Buna karşın Blockchain teknolojisi kripto paraların çok daha ötesinde merkeziyetsiz, aracısız ve güvenli bir bilgi depolama aktarma teknolojisini oluşturmaktadır.

Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin Blokzinciri Sözlüğü’ne göre Blockchain [Blokzinciri] (teknolojisi);

“Dağıtık, şeffaf, değiştirilemez ve güvenli veri yapıları sağlayan teknolojiler bütünüdür. Üzerindeki işlem bilgileri; değişmez kayıtlar olarak ağdaki paydaşlar tarafından doğrulanır, kaydedilir ve paylaşılır.” [10]

Bu noktada Blockchain; merkezi olmayan, işlemlerin ağdaki paydaşlar tarafından onaylanmak suretiyle bloklar şeklinde kamuya açık ve takma adlarla depolandığı ve bloklar eklendikçe büyüyen, değiştirilemez nitelikte bir veri tabanı uygulaması şeklinde [11] tanımlanmıştır [12].

Blockchain;

• Bir otoriteye bağımlı olmadan dışarıdan müdahaleyi güç kılan, özerk ve merkezi olmayan (ademi merkeziyet),
• Üzerindeki veriler değiştirilemediği veya silinemediği için değişmez,
• Aracı kurumlara gerek kalmadan şifrelenmiş işlemler ile güvenli bir aktarım oluşturulabildiğinden aracısızlık esaslı,
• Kullanıcıların kimliklerini açıklamak zorunda olmadığı gizlilik esaslı,
• Gizlilik ihlal edilmeksizin tüm işlemler görülebildiğinden ve diğer kullanıcılar tarafından denetlenebildiğinden saydam [13],
• Asimetrik anahtar algoritması [14] kullanıldığından güvenli,

Bir sistem oluşturarak verimlilik, güvenlik, gizlilik ve saydamlık esaslı; bürokratik engellere ve evrak işlerine, insan faktörüne takılmadan hata payını oldukça düşüren bir yapılanma oluşturmaktadır. Kamu hizmetlerinde yolsuzluk, suiistimal ve hataların engellenmesi; evrak bazlı süreçlerin ve maliyetlerin azaltılması açısından Blockchain sistemi devletler ile vatandaş arasındaki etkileşimi veri paylaşımı, şeffaflık ve güven bakımından yeniden tanımlama potansiyelini taşımaktadır [15].

Tapu ve Kadastro Uygulamaları

Tapu ve kadastro uygulamaları son yıllarda pek çok ülkede dijitalleşmeye başlamış ve tutulan kayıtlar fiziki olmaktan ziyade bilgi sistemlerinde saklanır hale gelmiştir. Blockchain bazlı sistem yaklaşımını ele almadan önce tapu ve kadastro uygulamalarına kısaca değinmekte fayda vardır. Taşınmazların fiili ve hukuki durumunu gösteren ve tapu memurları tarafından tutulan kayıtların tümünü oluşturan tapu sicili sisteminin Blockchain ile entegrasyonu merak uyandırmaktadır. Aynı zamanda tapu sicili kavramı taşınmazlarda aleniyeti sağlayan ve bunlar üzerindeki ayni haklar hakkında bizlere bilgi veren; tapu kütüğü, yevmiye defteri, ana siciller ile aziller sicili, düzeltmeler sicili ve yardımcı siciller vb. kayıtları da ifade etmektedir [16]. Bu noktada taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hakların kurulabilmesi veya mülkiyetinin devri (satışının gerçekleşmesi) için tapuda gerekli borçlandırıcı işlem ve tasarruf işlemi yapılmalıdır. Borçlandırıcı işlem satış sözleşmesi iken tasarruf işlemi de tescil talebi (malikin yazılı tescil talebi) ve onun bütünleyicisi olan tescilin (resmi fiil) kendisi olacaktır. Tam da bu noktada sözleşmenin kurulmasından tescilin gerçekleşmesine ve tescilden sonra kayıtların güvenli ve doğru şekilde tutulmasına kadar Blockchain sisteminin kullanılması düşünülmektedir. Hatta satış sözleşmelerinin birer akıllı sözleşme biçiminde yapılarak sisteme entegrasyonunun sağlanması gündeme getirilmektedir. Fakat bu durumda taşınmazlar üzerinde ayni hak kazanımını konu alan satış sözleşmelerinin geçerliliği resmi şekle bağlı olduğundan akıllı sözleşmelerin geçerlilik hususu tartışmalı bir hale gelebilecektir. Diğer yandan Blockchain bazlı kayıtlarda Türk Medeni Kanunu’nun (“TMK”) 1025.maddesi uyarınca tapu sicilinin düzeltilmesi davasının açılması sorun teşkil edebilir zira bu noktada değişmez kayıtlar ile bir veri girdisi sağlanmaktadır. Aynı zamanda fiziki ortamda hesap özel anahtarı bilgisinin çalınması bir tehdit yaratabilecek ve veri gizliliği konusundaki endişeleri artırabilecektir. Bu noktada tapu ve kadastro uygulamaları denildiğinde akla tescilin sağlanması, taşınmaz satışı ve satış vaadi sözleşmeleri, ayni hak devir sözleşmeleri, ilgili kayıtlara TMK uyarınca tanımlanan şerhlerin düşülmesi, tapu siciline bilgilerin ve işlemlerin kaydedilmesi, tapu kayıtlarının tek bir çatı altında birleştirilmesi, ilgili işlemlerde kimlik tespitinin sağlanması, para transferi ile hak sahipliğinin hatasız devri, tapu bilgisi sorgulama, mülkiyet transferinin izlenmesi, toprak arazinin belgelendirilmesi ve resmileştirilmesi, gerekli vergi kalemlerinin ödenmesi; satış-ipotek-intikal-trampa-bağış-ölünceye kadar bakma sözleşmesi-taksim-kat irtifakı-kat mülkiyeti-ifraz-intifa hakkı sağlanması-terkin gibi işlemler gelmektedir.

Ülkemizde şu anda elektronik tapu sicili sistemi olmakla birlikte; öğretide hukuki ve teknik alt yapı eksikliği dikkate alınarak fiili durumun bir bilgisayar destekli defter tapu sicili olduğu zikredilmektedir. Bu sistem aslında klasik tapu sicilindeki gibi kâğıt olarak tutulan sicil, belge ve kayıtların elektronik ortamda tutulması ve tapu sicili işlemlerinin de yine elektronik olarak yürütülmesi temeline dayanmaktadır. Bu noktada tek fark klasik tapu sicilindeki defterlerin üzerinde yer alan kayıtlar ve belgelerin bilgisayar ortamında yer almasıdır. Söz konusu kayıt ve belgeler üzerinde yapılacak değişiklikler ya da tescil, terkin, tadil gibi tapu sicili işlemleri ise bu sefer tapu memurunun el yazısıyla değil, elektronik ortamda yapılmaktadır [17]. Dolayısıyla elektronik tapu sicili olarak adlandırılan günümüz dijital sistemi, içeriği ve hukuki niteliği itibariyle klasik tapu siciliyle aynı mahiyettedir. Blockchain bazlı tapu sicilinde de yine kayıt ve belgeler elektronik ortamda tutulmaktadır. Ancak elektronik tapu sicilinde merkezi bir veri tabanı kullanılırken burada merkezi olmayan, dağıtık, bir veri tabanı kullanılmaktadır. Elektronik tapu sicilinde, ilgili bilgilere ancak tapu hizmetlerini yürüten makamlar ya da hukuken erişim izni verilen kişiler veya kurumlar ulaşabilmekte iken, Blockchain tabanlı tapu sicilinde taşınmazlara ilişkin bilgilere veya taşınmazlar üzerindeki işlemlere Blockchain hesabı olan herhangi bir vatandaşın ulaşabilmesi söz konusudur.

Blockchain Bazlı Sistem Yaklaşımı

Blockchain üzerindeki işlemler; halka açık dağıtık deftere kaydedilen dijital işlemleri ihtiva etmektedir. Bu dağıtık defter bir merkezi otorite tarafından kontrol edilmez. Bir Blockchain işlemi, bilgisayar ağı tarafından doğrulandığından güvenlidir; şeffaftır. Bu özellikleri onları genellikle karmaşık olan tapu ve kadastro işlemleri için ideal hale getirmiştir. Blockchain ile tüm taraflar işlemin durumunu her zaman görebilmekte ve bu nedenle hataya veya dolandırıcılığa yer olmayan bir yapılanma oluşturulmaktadır. Blockchain sistemi ile işlemler dakikalar içinde tamamlanabilirken, geleneksel tapu kadastro ve emlak işlemlerinin tamamlanması haftalar hatta aylar alabilmektedir. İşlemleri daha güvenli, şeffaf ve verimli hale getirebilme noktasında bir potansiyele sahiptir. Bu noktada ilgili sistem yaklaşımında temel ilkeler sıralanacak olursa [18];

• Veri tabanının merkeziyetsizleştirilmiş eşler arası (peer to peer) doğası gereği merkezi bir veri depolama işlevi yoktur. Bu noktada tapu ve kadastro işlemlerinde çeşitli bilgisayarlar özel Blockchain sistemi ile ağlar arasında genel ve özel anahtarlar vasıtasıyla kayıt ve bilgi transferi yapabilecektir. Bu anahtarlar sürdürülen tapu işlemleri için benzersiz imzalar üretmek ve güvenliği sağlamak için gereklidir. Zincirin bir parçası olan her kullanıcı bu işlemi onaylayacak ve bir konsensüs mekanizması ile işlem merkezi bir yapıya gerek kalmadan gerçekleşecektir.
• Üçüncü taraf kuruluşların ve kişilerin (ilgili zincirdeki kullanıcılar ve işlem tarafları dışında) onay prosedürünün kaldırılması ile ana prensip olan aracısızlık sağlanacak ve tapu işlemlerinde tapu dairelerindeki görevlilere belge içeriklerini doğrulamak veya bir sicil kaydını güncellemek için daha az ihtiyaç olacak ve hata payı azalacaktır. Bununla birlikte işlemlerin daha kısa sürmesi de beklenen bir sonuçtur.
• İşlemlerin kriptografik ve zamansal olarak bağlı olması güvenliği ve gizliliği sağlamaktadır. Zincire eklenen bir işlem sonradan değiştirilememekte ve zincirdeki kullanıcılar tarafından ortak bir onay mekanizması olduğundan saldırıya dayanıklı bir yapı oluşturmaktadır. Doğrudan Blockchain sistemi ile yürütülen akıllı sözleşmeler ile hakkın otomatik geçişi mümkün olmakta ve fiziksel olarak bir imzaya-onaya yahut tapuda ek bir tescile gerek kalmamaktadır. Bu noktada akıllı sözleşmeler üçüncü kişilerin işlemleri nezdindeki zaman kaybını ve masrafları azaltacaktır.

Kısaca sistem şu şekilde işleyecektir:

1. Mülk sahibi kira/satış sözleşmesini tapu idaresi uygulaması veya sistemine yükleyecektir.
2. Tapu idaresi Blockchain sistemi nezdinde işlem doğrulanacak ve onaylanacak
3. Kendisine mülk devredilen kişi uygulama veya online sistem aracılığıyla kullanım hakkına erişebilecek ve kullanımını/erişimini bankalar veya diğer devlet kurumları ile paylaşabilecek
4. Son aşamada kurumlar hak kullanımına ulaşabilecek ve bunu doğrulayabilecektir.

Böylece sözleşme sisteme yüklenmekte ve kapsamı tanımlanmakta, sözleşmeyi yükleyenin gerçekten taşınmaz/mülk sahibi olup olmadığı kontrol edilmektedir. Sonrasında hakkın devredileceği kişiye bir mesaj veya e-posta vasıtasıyla sisteme giriş ve sözleşmeye onay vermesi için bir bildirim ulaşacaktır. İki taraf için de sözleşme üzerindeki onay işlemleri tamamlandığında hakkın devredileceği kişi sözleşmeyi görüntüleyip ilgili belgeleri indirebilecektir. Bu şekilde hak veya mülk sahipliği onaylanmış olacaktır.

Bu noktada Blockchain sistemi belirli bir zamanda kimin hangi taşınmaza sahip olduğunu bilebilecek, mülkiyetin belirliliğini sağlayacak ve özellikle de geriye dönük olarak işlemlerin ne zaman gerçekleştiğini tespit edebilecektir. Ayrıca kriptografik ve merkezi olmayan bir veri tabanına sahip olacağı için, kayıtların güvenliği bakımından klasik tapu sicili sistemine alternatif teşkil edebilecektir [19]. Taşınmaz üzerinde kimin malik olduğu görevli memur tarafından kontrol edilmekte, bu durum, tapu sicilindeki işlemlerde hata ve dolandırıcılık riskini artırmaktadır. Buna karşın açıklanan sebeplerle Blockchain teknolojisini kullanan tapu sicilinde, buna benzer sakıncalar kolaylıkla bertaraf edilebilecek ve gerçekte malik olmayan bir kişinin taşınmazı devretmesinin önüne geçilebilecektir.

Gerçekten de Avrupa Kıtası Kayıt Birliği (European Land Registry Association/ELRA) taşınmazlara ilişkin çeşitli işlemlerin Blockchain sistemleri ile daha saydam, daha hızlı ve düşük maliyetle yürütülebileceğini belirtmektedir. Nitekim yapılan açıklamada:

“Blockchain incelendiği zaman, bunun ülkelerin iradesinin iyi bir şekilde yürütülebilmesi için önem taşıyan birçok prensip ile uyumlu olduğu veya olabileceği görülmektedir. Bu teknolojiyle saydamlık ve etkinlik unsurları yanında aynı şekilde işlem geçmişi/temlik işlemleri zinciri sunulmaktadır. Bunun ötesinde özel tanımlayıcı olgular (parsel numarası, gerçek kişilerin nüfus cüzdanı numarası, şirketlerin ticari sicil numarası) depolanır. İşlem olarak kurallar uygulanır, işlemlerin geçerlilikleri denetlenir. Mevcut iyi işleyen tapu kayıt sistemlerinde çoğunlukla bu hususlar elle tapu kayıtlarının dikkatle incelenmesi ile halledilmektedir.” [20] şeklinde ifadeler kullanılmış; ilgili ifadeler dayanıklılık, süreç bütünlüğü, saydamlık, değişmezlik, uzun ömürlülük, güvenilirlik; otomatikleşme, özerklik, etkinlik ve globallik avantajları akla getirmektedir.

Sözü edilen Blockchain bazlı sistem yaklaşımı ile her arazi üzerindeki işlemin bir yansımasına ulaşılmakta ve bu kayıtlar kalıcı olarak saklanmaktadır. Bu durum da mülkiyete dair değişikliklerin gerçek zamanlı olarak izlenebilirliğine ve taşınmaza ilişkin durumunun izlenmesinde şeffaflığa izin vermektedir. Daha somut bir biçimde açıklanacak olursa; bir arazi parselinin satışı konusunda anlaşmış olan ve satış sözleşmesini ülkelerinin tapu idaresine kaydetmek isteyen iki vatandaş (satıcı ve alıcı) klasik tapu sicilindeki kayıt sürecine benzer biçimde, her iki tarafın imzaladığı satış sözleşmesi ile devlet yöneticisine/yönetim birimine gitmekte veya başvurmakta ve bunu Blockchain ile çalışan tapu sicil veri tabanına girmektedir [21]. Dolayısıyla, sicilde özel olarak saklanan işlemin parmak izi yaratılacaktır. İşlem ağ tarafından onaylandıktan ve deftere/sicile eklendikten sonra, mülkiyetin devri değişmez bir şekilde kaydedilmekte ve blok zinciri, tek bir gerçeğe dönüşmekte ve belge sahteciliğini ve yolsuz tescili veya yanlış transferi önlemektedir. Bir adım ileri gidildiğinde; mülkiyet transferinin geleneksel hükümet yetkisi içinde değil de doğrudan ilgili taraflar arasındaki akıllı bir sözleşme şeklinde yürütülmesi yukarıda anlatılan örnekteki gibi tasavvur edilebilecektir. Bu durumda noterler ve resmi makamların yani aracıların rolü ortadan kalkacaktır. Hatta taraflarca dijital ortamda akdedilen akıllı bir sözleşmenin, kripto para birimi şeklinde ödeme üzerine taşınmaz mülkiyetini otomatik olarak aktararak yasal otoriteyi devralacağının öngörülmesi de mümkün olabilecektir.

Dünyadan ve Ülkemizden Örnekler

Blockchain bazlı tapu sicili fikri halihazırda kimi devletler tarafından uygulanmaktadır. Devletler genellikle uzman bir şirket ile ortak proje yürüterek bu sistemi entegre etmektedir. Bu noktada Blockchain sistemini tüm tapu sicilini işlemlerinde kullanan bir devlet yoktur, ancak bazı devletler kayda değer adımlar atmıştır.

Gürcistan’da mevcut elektronik tapu sicili sistemine Blockchain tabanlı bir zaman damgası sistemi oluşturulması için devlet Bitfury şirketi ile bir protokol imzalamıştır [22]. Zaman damgası ile işlem tamamlanmadan önce kişiye geçerli bir kanıt sunulacak ve bu kayıt değiştirilemez olacaktır. Ek olarak üç gün süren bu işlem on dakika gibi kısa bir süreye indirgenmiştir. İkinci aşamada şirket ile devlet yeni bir anlaşma yaparak satıcının gerçek malik olup olmadığını ve alıcının yeterli satış bedeline sahip olup olmadığının kontrolünü sağlayan bir sistem öngörmüştür. İşlemin onaylanmasıyla birlikte, devir gerçekleşmekte ve yapılan bu işlem Blockchain tabanlı tapu sicilindeki blok üzerine kaydedilip zaman damgası oluşturularak sonlandırılmaktadır. Tapu memurlarının da görev aldığı bu Hibrit sistemde taşınmazların tapu siciline kaydedilmesi, satış yoluyla devri, ipotek haklarının kurulması ile kira sözleşmelerinin akdedilmesi üzerine Blockchain uygulamaları geliştirilmektedir [23].

İsveç’te ise akıllı sözleşme destekli bir Blockchain kullanımı denenmiştir. Chroma Way şirketinin geliştirdiği sistem tapu kayıtlarının yasal hükümlere uygun şekilde dijital olarak blok zincirinde depolanmasını sağlamaktadır. Bu sistemde yazılım açık kaynaklıdır (open-source) ve tapu idaresiyle diğer ilgililer tarafından kontrol edilebilir. Fakat bu sistemde taşınmazın durumunun herkes sorgulayamaz, sadece yetki verilenler ilgili veriler erişebilmektedir. Projenin hayata geçirilmesi ile tahmini olarak yılda 100 milyon Euro civarında tasarruf edileceği ileri sürülmüştür [24]. Taşınmazların tamamen dijital ortamda devri için ikinci aşamada bir akıllı telefon uygulaması geliştirilmiştir. Alman hukukundaki gibi noter onayı da zorunlu olmadığından İsveç’te taşınmazların devri sürecinde Blockchain sistemi daha kolay entegre olabilecektir. Yine tamamıyla dijital olmamakla beraber tapu dairesi Blockchain’de dijital olarak yazılmış olan kodun gerçekte fiziksel olarak var olan bir taşınmazı temsil ettiğini onaylayıp garanti etme görevini ifa etmeye devam etmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nin (“ABD”) Illionis eyaletinde bulunan Chicago şehrine bağlı Cook bölgesinde 2017 yılında bir deneme projesi başlatılmıştır. ABD’de mülkiyetin devredilebilmesi için, tapu müdürlüğü tarafından işlemin kaydedilmesi zorunlu değildir. Zira mülkiyetin devrine sebep olan sözleşmenin imzalanması ve sözleşme konusu şeyin (taşınmazın) teslim edilmesiyle birlikte mülkiyet alıcıya geçmektedir. Sonrasında taraflar isterlerse ilgili işlemi resmi makam tarafından tutulan sicile kaydettirmektedirler. Cook bölgesinde bazı emlak dolandırıcıları, yasal olarak üzerinde mülkiyet hakkı kurulamayan taşınmazları alıcılara satmışlar ve bu durum, Blockchain tabanlı tapu sicilinin kullanılması fikrini güçlendirmiştir. Sistem, Blockchain tabanlı tapu sicilini kullanarak taşınmazlarla ilgili bu belgelerin daha güvenli ve verimli bir biçimde tutulmasını öngörmektedir. Kayıtların aktarılmasından sonra her bir taşınmaz için tapu zinciri oluşturulması için Blockchain sistemi kullanılmış ve kayıtlı tüm belgeler (zamansa olarak) damgalanarak belgelerdeki tüm değişiklikler izlenmiştir. İnşaat izni, fotoğraf gibi verilerin girilmesinden sonra şirket “Property Health” adlı bir uygulama ile taşınmazı satın almak isteyen kişinin mülk olarak edinilmesine engel teşkil edebilecek durumlar hakkında bilgi edinmesi için bir imkân sağlamıştır. Fiili olarak bu sistem yürürlüğe konulmamışsa da tapu otoriteleri sistemi uygun bulmaktadır [25].

Hindistan’da ise verimli ve güvenli bir tapu sistemi oluşturulması amacıyla Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı ile Blockchain Learning Group iş birliği çerçevesinde bir proje başlatılmıştır. Vatandaşlar tapu memuru tarafından işlemin sistemde onaylanmasıyla birlikte mülkiyeti edinecektir. Söz konusu yazılım, aslında resmi makamlar tarafından tutulan tapu kayıtlarının Blockchain veri tabanına aktarılmasını amaçlamaktadır.

BenBen adında bir proje ile Gana’da tüm tapu kayıtlarının Ethereum sistemi üzerinde tutulması hedeflenmiştir. Bu projede tüm tapu parselleri ve arazi sahipleri Blokzinciri üzerinde tutulmakta olup BenBen aracılığıyla Gana’da gayrimenkul alım satım sürelerinin %75 oranında kısaldığı ve hukuki uyuşmazlıkların da azaldığı belirtilmiştir [26].

Japonya kentsel ve kırsal bölgeler ile orman sahalarındaki tüm tapu kayıtlarını Blockchain teknolojisi ile birleştirmeyi ve tüm devlet emlak veri tabanını tek bir veri kaydı altında konsolide etmeyi hedeflemektedir. Bu doğrultuda gayrimenkul teknoloji firması olan Zweispace Japan tarafından geliştirilen Blockchain uygulaması 2 Nisan 2018’de resmi olarak kullanılmaya başlanmıştır [27].

2020 yılında ise iki Havelsan mühendisi ile Eskişehir’den iki öğretim üyesinin ortak çalışmalarıyla Türk tapu sicili için Blockchain tabanlı bir sistem önerisi getirilmiştir [28]. Taşınmaz satışını esas alan sistem;

• İlk olarak malikin sistemde satmak istediği taşınmazını seçerek satış sözleşmesine ilişkin bilgileri sisteme kaydetmesini gerektirmektedir.
• Bilgiler girildikten sonra taşınmaz satışa çıkarılacak ve sistem tarafından bir satış kodu oluşturulacaktır. Alıcı taraf bu kod vasıtası ile sözleşmeyi ve taşınmazı inceleyip işleme onay verebilecektir.
• Malik ve alıcının sistem üzerinden anlaşmaya varmasından sonra belediye taşınmazın gerçek değerinin tespitini sağlayacak ve taşınmaz üzerinde borç olup olmadığını kontrol edecektir.
• Sonrasında satış bedelinin malike aktarılması tamamen dijital [29] bir onay mekanizması ile yapılacak ve fiziki bir para transferi söz konusu olmayacaktır. Böylece vergiden kaçınmak için satış bedelinin daha düşük gösterilmesi sorununun (bedelde muvazaa [30]) ortadan kalkabileceği ileri sürülmüştür.
• Bankaların para transferini onaylamasının ardından, tapu müdürlüğü tüm işlem sürecini detaylı olarak inceleyecek ve devrin gerçekleşmesine engel bir durum tespit edilmezse, taşınmazın devrini onaylayacaktır. Satış bedelinin ve taşınmazın mülkiyetinin devri, tapu müdürlüğünün onayıyla birlikte aynı anda gerçekleşecektir. Sistemde her bir adımda onayı gereken kullanıcılardan herhangi biri işlemi onaylamadığı takdirde ise, satış işlemi tamamen iptal edilecektir [31].[32]

Önerilen sistem sadece taşınmazın satışını öngördüğünden, paylı veya elbirliği ile mülkiyeti öngörmediğinden, ipotek uygulamasının dijital sistemde nasıl işleyeceğini açıklamadığından, öngörülen mülkiyet geçiş usulünün mevzuatımıza uygun olmamasından [33] ve veri güvenliğine ilişkin bir mekanizma öngörmediğinden belli eksiklikleri olduğu zikredilmiştir [34]. Fakat hukukumuzda bu yönde girişimler yakın gelecekte Blockchain sistemine entegrasyon açısından umut vadetmektedir. Bu noktada ilgili örneklere değindikten sonra sistemin hukukumuza uyumlandırılabilmesi adına bir değerlendirme yapmak gerekecektir.

Türk Hukuku Nezdinde Blockchain Sisteminin Değerlendirilmesi

Hukuk sistemimiz nezdinde Blockchain sistemini tapu ve kadastro işlemlerine entegre edebilmek adına tapu siciline hâkim olan ilkeler nezdinde bir değerlendirme yapmak gerekecektir. Bu ilkeler;

• Ayni kayıt ilkesi
• Tescil ilkesi
• Sebebe bağlılık ilkesi
• Aleniyet ilkesi
• Tapu siciline güven ilkesi olarak anılmaktadır.

Ayni kayıt ilkesi, TMK m.1000/1 uyarınca tapu kütüğünde her taşınmaz için ayrı bir sayfa açılması anlamına gelmektedir. Her taşınmaz bakımından veri tabanı üzerinde ayrı bir sayfanın yer alması ve kayıtların bu sayfalar üzerinden tespit edilebilmesi halinde Blockchain tabanlı tapu sicili ayni kayıt ilkesine uygun kurulmuş olacaktır.

Taşınmazlar nezdinde bir ayni hakkın kazanılmasının, devredilmesinin, değiştirilmesinin ya da sona ermesinin tescil işlemine bağlı olmasına tescil ilkesi denmektedir. Bu noktada tescile tabi ayni haklar taşınmazın tapu kütüğü sayfasında ilgili sütuna yazılmalıdır. Blockchain sisteminde veri tabanı üzerinde gerekli bilgilerin girilmesi ve işlemin onaylanması yetkilinin imzası ile değil de sayısal olarak yapılabilecektir. Hâlihazırdaki tapu sicili mevzuatımız tescile esas olan hukuki işlemlerine elektronik ortamda yapılmasına bile imkân vermediğinden otomasyon sisteminin tamamıyla yapay zekaya devri şimdilik mümkün değildir [35]. [36] Buna karşın ilgili zincirdeki çoğunluğun onayına göre tapu işlemleri yürütüleceğinden bu noktada yolsuzluğun önüne geçmeyi hedefleyen sistem bir bakıma aksamaya da yol açabilecektir. Diğer yandan yapılan yanlışlıklar ve yolsuz tesciller sebebiyle tapu sicilinin düzeltilmesi gerekebilmektedir. Blockchain teknolojisi mahiyeti gereği değişmez bir yapıya sahip olduğundan kayıtların düzeltilmesi ve terkin bakımından aksamaya ve hak kayıplarına yol açabilecektir. Doktrinde ilgili sorunların çözümü için akıllı sözleşmelerin sonlandırılmasında kullanılan ters işlem, zaman döngüsü, düzenlenebilir Blokzinciri gibi yöntemler önerilmiştir [37]. Bu noktada düzenlenebilir Blokzinciri (Redactable Blockchain) yöntemi ile bu sorunların aşılması ilgili yöntemde blokların tekrar yazılmasına imkân tanındığı için bir çözüm olabilecektir.

Taşınmazlar üzerinde bir ayni hakkın kurulabilmesi için tapu siciline tescilin yanında tescilin geçerli bir hukuki sebebe dayanması şartı sebebe bağlılık ilkesini oluşturmaktadır. Sebebe bağlılık noktasında Blockchain sistemi belli sorunlar yaratabilmektedir. Zira hukukumuzda taşınmazların konu olduğu işlemlerin çoğunluğu şimdilik tapu memuru tarafından düzenlenen resmi senetle yapılma zorunluluğu altındadır. Yukarıda açıklandığı üzere Blockchain sisteminde uygulama üzerinden hukuki işlem yapılmaktadır ve bu durum şu anda hukukumuza uygun bir tablo çizmemektedir. Şimdilik tapu memuru huzurunda satıcı ve alıcının iradelerini beyan etmeleri ve resmi senetleri imzalamaları gerekmektedir. Örneğin Almanya’daki gibi yarı elektronik bir biçimde noterlerin taşınmaz satışı ile ilgili işlemleri yaparak, tapu siciline tescil için gereken başvuruyu elektronik ortamdan iletme imkanlarının bulunması orta yolun bulunması açısından akla gelebilecektir [38]. Hukukumuzda güvenli elektronik imzanın düzenlenmesi amacıyla 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu çıkarılmıştır. Ancak ilgili kanuna göre, resmi şekle tabi olan hukuki işlemler güvenli elektronik imza ile gerçekleştirilemeyecektir (m 5/2). Bununla birlikte, 2020 yılında Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından “Web-Tapu” uygulaması ile vatandaşların e-devlet sistemi üzerinden tapu işlem başvurusu yapabilmeleri ve gereken evrakları elektronik ortamdan gönderebilmeleri imkânı getirilmiştir [39]. Yine de vatandaşlar son aşamada taşınmazla ilgili tescil ya da diğer işlemlerin yapılabilmesi için tapu memuru huzuruna gitmek durumundadır. Diğer yandan tescilin hukuki sebebini oluşturan borçlandırıcı işlem bakımından şekil dışında ehliyetsizlik, irade sakatlığı gibi geçersizlikleri resmi memur teşhis edebilecekken Blockchain sistemi bunu teşhis edecek yeterliliğe sahip değildir. Buna karşın uygulamadaki sahte vekaletname ile işlem yapılmasını önleme ve görevi kötüye kullanmayı engelleme konusunda vekaletname doğrudan sisteme yükleneceğinden fayda sağlayabilecek, hatta Blockchain sisteminde kişi işlemlerini kendisi yürütebileceğinden kişinin başkasına vekalet vermesine de gerek kalmayacaktır.

Tapu sicilinde bulunan kayıtların herkes tarafından bilinebilir olması tapu sicilinin aleniyetini ifade etmektedir (TMK m.1020/1). Bununla beraber pek tabi buradaki herkes kavramı ilgili herkes olarak anlaşılmalıdır. İlgi hukuken korunmaya değer oldukça kişiler ilgili sayfa ve belgelere ulaşabilecektir. İşte Blockchain sisteminin en sorunlu olduğu nokta budur [40]. Zira Blockchain tabanlı tapu sicilinde, taşınmazlarla ilgili bütün işlemlerin bloklar halinde saklanması ve şeffaf bir şekilde herkesle paylaşılması söz konusudur [41]. Bu noktada tapu sicilinde yapılacak inceleme ya da örnek alma bakımından herhangi bir şartın bulunmaması gibi bir durum ortaya çıkmakta, böylece dileyen herkes herhangi bir ilgisi ya da menfaati olmasa bile tapu kayıtlarını inceleyebilmektedir. Bu halde Blockchain tabanlı tapu sicilinde de dileyen herkes resmi makamlardan talepte dahi bulunmaksızın tapu kayıtlarını inceleyebilecektir. Bu durum, sistemin şeffaf ve güvenilir yönü olarak yansıtılsa da mevcut hukuk düzenimiz bakımından uygun bir tablo çizmemektedir. Zira TMK m. 1020/2 uyarınca kişi öncelikle ilgisini inanılır kılmalıdır. Ayrıca, ilgisini inanılır kılan kimse, tapu sicilinin sayfasını ve belgeleri ancak tapu memuru huzurunda inceleyebilmektedir. Dolayısıyla tapu sicilinin sınırsız şekilde ve tapu memuru huzurunda olmaksızın bir veri tabanı üzerinden incelenmesi TMK m. 1020/2 uyarınca mümkün gözükmemektedir. Bu durumda ortaya çıkan temel sorunlardan bir tanesi de kişisel verilerin korunmasıdır. Zira tapu sicilinde taşınmaza dair bilgilerin yanında, taşınmaz üzerinde hakkı bulunanların kişisel verisi kapsamına giren bilgileri de bulunmaktadır [42]. Blockchain tabanlı tapu sicilinde kayıtları incelemek için bir ilgi ispatı gerektirmeyen mutlak aleniyetin kabul edilmesi, hak sahibi olanların kişisel verilerinin herkese açık hale gelmesi tehlikesini doğuracaktır ki bu durum 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’na (“KVKK”) göre, kişisel verilerin ilgili kişinin açık rızası olmaksızın işlenemeyeceği ve aktarılamayacağı kuralına aykırıdır. İlgili kişinin rızası olmaksızın veriye erişim ancak kanunda açıkça öngörülen hallerde mümkün olabildiğinden ancak kanunlarda açıkça öngörülen hallerde yani (KVKK m 5/2-a, m 8/2-a) Blockchain tabanlı tapu sicilinde, tapu kayıtlarındaki tüm bilgilerin herkese açık hale getirilebilmesi için kanunda özel bir düzenleme yapıldığı durumda mümkün olabilecektir. Bu durum özel hayatın gizliliği ile bağdaşmayacaktır ve özel hayatın gizliliği ilkesi ile aleniyet ilkesi arasındaki menfaatler dengesinin bozulmasına yol açacaktır. Blockchain bazlı sistemde bir noktaya kadar kişisel veri olarak anılmayan bilgilerin herkese açık olması bir çözüm olabilecektir. Bunlar hak sahibi kişilerin kimlik bilgileri, medeni halleri, taşınmazı edinme sebepleri değil de taşınmazın fiili ve hukuki durumuna dair bilgiler olabilir. Ek olarak kişinin unutulma hakkını kullanarak kişisel verilerinin silinmesini veya yok edilmesini istediği hallerde Blockchain’in değişmez yapısını bir nebze yumuşatacak sistemler geliştirilmesi gerekliliği vurgulanmalıdır.

Kişiler tapu sicilindeki kayıtların doğru olduğuna inanmakta haklıdır ve TMK m.1023 uyarınca da tapudaki tescile iyi niyetle dayanarak hak kazanan üçüncü kişinin kazanımı korunmaktadır. Bu durum tapu siciline güven ilkesini oluşturmaktadır. Devletin dahil olduğu Blockchain sistemlerinde tutulan kayıtlarda bir yanlışlık yapıldığında geriye dönük değiştirilememe özelliğinden ötürü hak kayıpları ortaya çıkacak ve devlet sorumlu olacaktır. Buna karşın devlet tarafından tutulmayan kayıtları içeren sistemlerde kimin sorumlu olacağı da bir muammadır. Güvenin sağlanması için aracısızlık kavramı bu noktada daha büyük bir belirsizliğe yol açabilecektir.

Görüldüğü üzere Blockchain sistemi hukukumuz nezdinde külli bir şekilde otonom olarak resmi otoritelerden tam bağımsız mahiyette bir yapı oluşturamayacaktır. Zira hem pratik hem de hukuki olarak kimi engeller bulunmaktadır. Bu yüzden yeni kanun düzenlemeleri ile kademeli olarak bir geçişi öngörmek daha mantıklı gözükmektedir. Belki de sözleşme sürecinin yürütülmesi ile belgelerin Blockchain üzerinden ibrazı önerilebilir ve son aşamada imzalar için tapu memuru huzuruna gelinebilir. Pek tabii uygulamada sayılan prensiplerin eksikliklerini bertaraf edebilmek adına izinli veya kısmen açık Blokzincirine dayalı tapu sicili uygulaması olarak mikro hizmet mimarisi yaklaşımı [43] (microservices architecure approach) [44] önerilmektedir. Gerçekten de ilgili sistemin entegrasyonu için ilk adımda tapu siciline hakim olan ilkeler ile barışık, yaşanabilecek pratik sorunlara çözüm mahiyetinde bir yaklaşım vesilesiyle yeni bir sistemin kabulü mümkün olacaktır. Salt modernlik olgusu ile bir sistemi kabul etmek beraberinde pek çok sorun getirebilecektir. Sonuç olarak Blockchain temelli bir tapu sicilinin kullanılabilmesi için; tapu kayıtlarının mutlak doğruluğu, tapu kayıtlarının sayısallaştırılması, kimlik tespitinin sağlanması, güvenliğin sağlanması, özel veya Hibrit bir Blockchain sisteminin kullanılarak ilkelere uyumluluğun sağlanması, teknik-hukuki ve sosyal altyapının oluşturulması gerekmektedir. Bunların sağlanması için ise kademeli bir geçişin öngörülmesi elzemdir.

Sonuç Yerine: Bizleri Neler Bekliyor?

Hem Blockchain temelli tapu sicili sistemlerinde kayda değer adımların atıldığını hem de daha alınacak çok yolun olduğunu söylemek mümkündür. Zira ancak sosyal gerekliliklere, teknik altyapıya ve en önemlisi ilgili mevzuata uyumu sağlayacak bir sistemin entegrasyonu ile bizleri kesin bir çözüm beklemektedir. Deyim yerindeyse bu saatten sonra tapu sicillerinin tamamıyla fiziki olarak insanlar tarafından tutulması veya tamamının dijital ortamda tutularak işlemlerin de bu sistemde yürütülmesi hayatın olağan akışına pek de uygun gözükmemektedir. Bu noktada doğru yol kademeli bir geçişin sağlanmasıdır. Bir noktaya kadar tapu otoritelerinin onay ve kontrol mekanizması olarak görevlerini ifa etmesi hem hukuka uygunluk açısından hem de yapay zekanın muhakeme yeteneğinin en üst noktaya ulaşacağı zamana kadar geçecek sürenin verimli yürütülmesi açısından önem arz etmektedir. Diğer yandan Blockchain sisteminin getirdikleri ve getirecekleri merak uyandırmaktadır. Taraflar arasında akdedilen akıllı sözleşmeler tapu sicilindeki işlemlerin yürütülmesi ve kayıtların işlenmesi nezdinde belki de zincirin ilk ama en sağlam halkasını oluşturmaktadır. Kimi sistemler sadece sicil kaydının Blockchain veri tabanında tutulmasını öngörürken kimileri ise akdedilen akıllı sözleşmeden tescile kadarki tüm süreci Blockchain üzerinden otomatize etmeyi amaçlamaktadır. Özellikle şekil şartlarının, pratik yeterliliklerin sağlanması; otoritelerin ve vatandaşların bilgisinin, hukukçuların yetkinliklerinin ilgili sistemi anlamaya ve uyuşmazlıkları tespite uygun olması gerekmektedir. Aksi halde sistematik bir kriz hasıl olacaktır. Bu noktada tapu siciline hakim olan ilkeler, kişisel verilerin korunması, özel hayatın gizliliği ve mülkiyet hakkı gibi hususların tam anlamıyla korunması açısından kademeli bir geçişin bizleri beklediğini söylemek mümkündür. Zira yürümeyi öğrenmeden koşmaya çalışmak sistemsel riskleri beraberinde getirecektir. Dünyadaki gelişmeler ve ülkemizdeki girişimler yakın gelecekte Blockchain sisteminin tapu sicili de dahil olmak üzere pek çok alanda aktif bir rol üstleneceğinin sinyallerini vermektedir. Değişimi kabullenmek ve değişimin toplum yapısına göre uyumluluğunu sağlamak o toplumu ileriye taşıyacaktır; bilinçli bir şekilde Blockchain sistemlerinin kullanımının toplumu ileriye taşıması olasıdır. Sonuçta;

“Medeniyet yolunda muvaffakiyet, yenileşmeye bağlıdır.” [45]

 

Kaynakça

BİLGİLİ Fatih., CENGİL M. Fatih., Blockchain ve Kripto Paralar Hukuku, Dora Yayınları, Güncellenmiş 2.Baskı, 2022

BİLGİLİ Fatih, CENGİL M. Fatih, “Bitcoin Özelinde Kripto Paraların Eşya Niteliği Sorunu”, 2019, SSRN: https://ssrn.com/abstract=3432713 veya http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3432713

DANYAL Devrim, “Tapularımızı Blockchain ile Daha Verimli Tutabilir miyiz ?”, 2020

DESIREE Daniel, CHINWE Ifejika Speranza, “The Role of Blockchain in Documenting Land Users’ Rights: The Canonical Case of Farmers in the Vernacular Land Market”, Front. Blockchain 3:19. doi: 10.3389/fbloc.2020.00019

DOĞANCI Doğa Ekrem, Blokzincirine Dayalı Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Nitelikleri, Kuruluşu, Yorumu, İfası ve Bazı Örnek Hukuki Uygulamalar, On İki Levha Yayıncılık, 1.Baskı, Ağustos 2021

EDER Georg, “Digital Transformation: Blockchain and Land Titles” (2019) OECD Anti-Corruption & Integrity Forum

GÜVEN Vedat, ŞAHİNÖZ Erkin, Blokzincir Kripto Paralar Bitcoin, İstanbul, Kasım 2018

HEIL Griffin P., “Blockchain’s Impact on Real Estate and Future”(2019) 18(2), The Journal of International Business & Law 237, 248

KAPANCI Kadir Berk, Özel Hukuk Penceresinden Blokzincir: “Sanal Para” Değerleri ve “Akıllı Sözleşmeler” Üzerine Değerlendirmeler, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzinciri, İstanbul 2020, s.113-155

KARAHAN Çetin., TÜFEKÇİ Aslıhan., “Blokzinciri Teknolojisi ve Kamu Kurumlarınca Verilen Hizmetlerde Blokzincirin Kullanım Durumu”, Verimlilik Dergisi, T.C. Sanayi ve Teknoloji bakanlığı Yayını, Sayı:4, 2019

MCMURREN Juliet, YOUNG Andrew ve VERHULST Stefaan, “Addressing Transaction Costs Through Blockchain and Identity in Swedish Land Transfers” (2018)

MENDİ Arif Furkan, DEMİR Önder, SAKAKLI Kadir Kaan, ÇABUK Alper, “A New Approach to Land Registry System: Blockchain-Based System Proposal”(2020) 86(11) Photogrammetric Engineering & Remote Sensing 701, 701.

MIRKOVIC John, “Cook County Blockchain Pilot Program Final Report”, https://www.documenters.org/documents/ blockchain-pilot-program-final-report-4122/

ŞENGÜL (n 89) 66 vd; ÇEVİK İpek, “Alman Hukukunda Elektronik Tapu Sicilinin Gelişimi ve Oluşumu” (2018) 24(2) MÜHF- HAD 1086, 1106.

TANRIVERDİ Mustafa, UYSAL Mevlüt, ÜSTÜNDAĞ Mutlu Tahsin, “Blokzinciri Teknolojisi Nedir? Ne Değildir?: Alanyazın İncelemesi”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 3, Temmuz 2019

TEKELİOĞLU Numan, “Dijital Tapu Sicili: Blokzinciri Teknolojisinin Tapu Sicilinde Kullanılmasına Dair Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 80 (1), 2022, 1-39

ÜNAL M. ve BAŞPINAR V., Şekli Eşya Hukuku (11. Baskı, Savaş, 2020)

ZILE K., STRAZDINA R., “Blockchain Use Cases and Their Feasibility”, Applied Computer System, 23(1), 12–20, 2018

https://webtapu.tkgm.gov.tr/

https://cbddo.gov.tr/sss/blokzincir-sozlugu/

Blockchain ve Kripto Paralar hakkındaki tüm yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.

Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.

[1] BİLGİLİ Fatih., CENGİL M. Fatih., Blockchain ve Kripto Paralar Hukuku, Dora Yayınları, Güncellenmiş 2.Baskı, 2022, s.52 (@blockchainekono Twitter hesabından alıntılanmıştır.)

[2] KARAHAN Çetin., TÜFEKÇİ Aslıhan., “Blokzinciri Teknolojisi ve Kamu Kurumlarınca Verilen Hizmetlerde Blokzincirin Kullanım Durumu”, Verimlilik Dergisi, T.C. Sanayi ve Teknoloji bakanlığı Yayını, Sayı:4, 2019, s.160

[3] KAPANCI Kadir Berk, Özel Hukuk Penceresinden Blokzincir: “Sanal Para” Değerleri ve “Akıllı Sözleşmeler” Üzerine Değerlendirmeler, Gelişen Teknolojiler ve Hukuk I: Blokzinciri, İstanbul 2020, s.113-155

[4] BİLGİLİ Fatih, CENGİL M. Fatih, “Bitcoin Özelinde Kripto Paraların Eşya Niteliği Sorunu”, Ağustos 2019, s.5, SSRN: https://ssrn.com/abstract=3432713 veya http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3432713

[5] GÜVEN Vedat, ŞAHİNÖZ Erkin, Blokzincir Kripto Paralar Bitcoin, İstanbul, Kasım 2018, s. 45.

[6] BİLGİLİ Fatih, CENGİL M. Fatih s.5

[7] UÇMAK Ömer Batuhan., YALGIN Muhammet Furkan., Dünyada ve Türkiye’de Kripto Paraların Hukuki Niteliği ve Cebri İcra Prosedürüne Konu Edilmesi, Lex Ferenda Hukuk Dergisi, Sayı:2, 2022

[8] ZILE K., STRAZDINA R., “Blockchain Use Cases and Their Feasibility”, Applied Computer System, 23(1), 12–20, 2018

[9] TANRIVERDİ Mustafa, UYSAL Mevlüt, ÜSTÜNDAĞ Mutlu Tahsin, “Blokzinciri Teknolojisi Nedir? Ne Değildir?: Alanyazın İncelemesi”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 3, Temmuz, s.204

[10] https://cbddo.gov.tr/sss/blokzincir-sozlugu/

[11] DOĞANCI Doğa Ekrem, Blokzincirine Dayalı Akıllı Sözleşmelerin Hukuki Nitelikleri, Kuruluşu, Yorumu, İfası ve Bazı Örnek Hukuki Uygulamalar, On İki Levha Yayıncılık, 1.Baskı, Ağustos 2021, s.31

[12] TANRIVERDİ Mustafa, UYSAL Mevlüt, ÜSTÜNDAĞ Mutlu Tahsin, s.204

[13] DOĞANCI Doğa Ekrem, s.36

[14] Genel anahtar ile özel anahtar arasında bir matematiksel bağ bulunmaktadır, bu sebeple genel anahtar sadece özel anahtardan üretilmektedir. Böylece her genel anahtara karşılık sadece bir özel anahtar vardır. Örneğin, internet üzerinden mobil bankacılıkta kamuya açık anahtar kişinin IBAN numarası veya hesap numarası olarak varsayılacak olursa, özel anahtar kişinin bankacılık şifresi olacaktır. Özel anahtar ile işlem dijital olarak imzalanmış sayılır. İmza ile ileten kullanıcı doğrulanır, açık anahtar ile denetim yapılır ve işlem güvence altına alınmış olur.

[15] TEKELİOĞLU Numan, “Dijital Tapu Sicili: Blokzinciri Teknolojisinin Tapu Sicilinde Kullanılmasına Dair Karşılaştırmalı Bir İnceleme”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 80 (1), 2022, 1-39

[16] DOĞANCI Doğa Ekrem, s.533

[17] TEKELİOĞLU Numan, s.17

[18] DESIREE Daniel, CHINWE Ifejika Speranza, “The Role of Blockchain in Documenting Land Users’ Rights: The Canonical Case of Farmers in the Vernacular Land Market”, Front. Blockchain 3:19. doi: 10.3389/fbloc.2020.00019

[19] TEKELİOĞLU Numan, s.5

[20] DOĞANCI Doğa Ekrem, s.538

[21] DANYAL Devrim, “Tapularımızı Blockchain ile Daha Verimli Tutabilir miyiz ?”, 2020

[22] EDER Georg, “Digital Transformation: Blockchain and Land Titles” (2019) OECD Anti-Corruption & Integrity Forum

[23] HEIL Griffin P., “Blockchain’s Impact on Real Estate and Future”(2019) 18(2), The Journal of International Business & Law 237, 248

[24] MCMURREN Juliet, YOUNG Andrew ve VERHULST Stefaan, “Addressing Transaction Costs Through Blockchain and Identity in Swedish Land Transfers” (2018)

[25] MIRKOVIC John, “Cook County Blockchain Pilot Program Final Report”, https://www.documenters.org/documents/ blockchain-pilot-program-final-report-4122/

[26] TANRIVERDİ Mustafa, UYSAL Mevlüt, ÜSTÜNDAĞ Mutlu Tahsin, s.213, Internet: BenBen – Digital Land Transaction Services in Ghana, http://www.benben.com.gh/, 03.12.2018.

[27] KARAHAN Çetin., TÜFEKÇİ Aslıhan, s.179

[28] MENDİ Arif Furkan, DEMİR Önder, SAKAKLI Kadir Kaan, ÇABUK Alper, “A New Approach to Land Registry System: Blockchain-Based System Proposal”(2020) 86(11) Photogrammetric Engineering & Remote Sensing 701

[29] Her iki tarafın da bankaları sisteme dahil olacaktır.

[30] TEKELİOĞLU Numan, s.32

[31] MENDİ Arif Furkan, DEMİR Önder, SAKAKLI Kadir Kaan, ÇABUK Alper, s.704

[32] TEKELİOĞLU Numan, s.32 (doğrudan alıntılanmıştır)

[33] Tapu müdürlüğünün bütün işlemlere onayı ile mülkiyet hukukumuzda geçmez. Mülkiyet tapu memuru huzurunda tarafların resmi senedi imzalamalarından sonra yapılan tescil ile geçmektedir.

[34] TEKELİOĞLU Numan, s.32

[35] A.g.e., s.19

[36] Tapu Sicili Tüzüğü m. 13 hükmüne göre, yalnızca Genel Müdürlük tarafından belirlenecek resmi şekle tabi olmayan belge ve kayıt örneği verilmesi gibi işlemler, elektronik ortamda başvuru yapılarak ve elektronik imza dâhil diğer kimlik doğrulama yöntemleri kullanılarak tamamlanabilir.

[37] DOĞANCI Doğa Ekrem, s.508

[38] ŞENGÜL (n 89) 66 vd; ÇEVİK İpek, “Alman Hukukunda Elektronik Tapu Sicilinin Gelişimi ve Oluşumu” (2018) 24(2) MÜHF- HAD 1086, 1106.

[39] https://webtapu.tkgm.gov.tr/

[40] TEKELİOĞLU Numan, s.23

[41] EKMEKÇİ Hazal Sıla, “Applicability of Blockchain Technology to Turkish Land Registry System” (2019) Tilburg University International Business Law Master Thesis http://arno.uvt.nl/show.cgi?fid=149346

[42] ÜNAL M. ve BAŞPINAR V., Şekli Eşya Hukuku (11. Baskı, Savaş, 2020)

[43] DOĞANCI Doğa Ekrem, s.548

[44] İlgili yaklaşım farklı akıllı sözleşmelerin eş zamanlı olarka birbiri ile etkileşim halinde olduğu bir sistemi açıklamaktadır. Bu yaklaşıma göre merkezi olmayan Blokzinciri ağında birbirinden bağımsız olarak çalışan, ancak eş zamanlı olarak birbiriyle iletişim halinde olan ortak bir amaca hizmet eden çeşitli akıllı sözleşmeler bulunmaktadır. Taraflar arasındaki taşınmaz satımına ilişkin borçlandırıcı sözleşme, tescil talebi, tescil gibi farklı tapu işlemlerinin her biri farklı bir akıllı sözleşme tarafından koordine edilmektedir. Diğer yandan nisbi aleniyet ilkesini benimseyen ve izinli ve kısmen açık Blokzinciri ağları kullanılmaktadır. Ek olarak yapay zekâ teknolojilerinin ileri seviyeye ulaşmasına kadar tapu personelinin de katkısını önemseyen bir sistem öngörülmektedir. Bu noktada ilk adım akıllı sözleşmeler ile borçlandırıcı işlemin akıbetinin düzenlenmesidir.

Ömer Batuhan UÇMAK

Hukuk ve dijital gelişimin kesiştiği noktaları inceleyip bunlar hakkında bulgularını paylaşmaktan keyif alan bir yazar, avukatım.

avrupa parlementosu banka banka para transferi bitcoin blochchain blokzincir kişisel veri makro medeniyet mikro mimari par transferi sayısal tapu tapu kayıtları tescil ilkesi veri veri tabanı web