GameFi ve Blokzincir Oyunlarının Hukuki Boyutu
Giriş ve Kısa Tarihçe
Web3 teknolojisinden yararlanarak oyun ve finans endüstrilerini biraraya getiren GameFi, oyuncuların ve içerik üreticilerin oyun yoluyla kripto para birimleri, oyuniçi jetonlar ve NFT’ler üzerinde mali değerler biriktirebilecekleri bir sistem sunmaktadır. Merkeziyeti olmayan bir yönetim anlayışı benimsenen GameFi ekosisteminde, oyunculara ve içerik oluşturuculara doğrudan etkileşim kurma olanağı yaratılmıştır. Oyuncular ve içerik oluşturucular, oyunlar ve katılım mekanizmaları geliştirme özgürlüğüne sahiptirler. “Oyun içi jetonlar” ve NFT’ler şeklinde yaratılan değer kendi token ekonomisini oluşturur ve bu ekonomik modeller aracılığıyla paydaşlar arasında dağıtım yapılır.
Çok geriye gitmeden dijital oyunların tarihine baktığımızda ise, merkezi sunucularda tutulan “Oynamak için öde” (“pay to play”) fikri üzerine kurulmuş geleneksel oyunları görmekteyiz. Bu geleneksel oyunlarda, oyuncuların oyun içi dijital varlıklar üzerinde mülkiyet başta olmak üzere hak sahipliği oldukça kısıtlıdır. Silahlardan, kostümlere, avatarlara ve sanal topraklara kadar çeşitlilik gösteren oyun içi dijital varlıların çok azı oyun dışında herhangi bir mali değere sahiptir. Bu nedenle, oyuncuların oyun oynarken harcadıkları zaman karşılığında ücret almaları veya kazandıkları oyun içi varlıkların getirdiği kazanca ortak olmaları (Twitch yayıncısı veya çeşitli turnuvalarda yarışan profesyonel e-sporcu değillerse) mümkün değildir.
Oysa Blokzincir tabanlı Game-Fi oyunlarının, “kazanmak için oyna”,“play to win” (P2W) anlayışıyla oyuncuların, görevleri tamamlayarak ve çeşitli oyun seviyelerinde ilerleyerek oyun içi ödüller kazanması mümkündür. Geleneksel oyunlardaki oyun paralarının aksine bu ödüllerin oyun ekosistemi dışında ölçülebilir mali değeri vardır.Örneğin, NFT şeklinde verilen oyun içi hediyeler veya görev tamamlandığında kazanılan jetonlar NFT pazaryerlerinde ve kripto borsalarında takas edilebilmekte ve oyun dışında da likidite edilebilmektedir.
Bu blog yazımızda GameFi’in hukuki boyutunu ve oyuncuların oyundaki dijital varlıklarını alıp-satma, ticaret yaparak kar etme gibi malvarlığına ilişkin haklarını genel hatlarıyle ele almaya çalışacağız.
Game-Fi Nedir ve Nasıl Çalışır?
GameFi oyunları blokzincir tabanlı akıllı sözleşmelerden oluşur. Her projenin, kendi oyun içi para birimi, pazar yeri ve jeton ekonomisi sistemi vardır. Geleneksel oyunların aksine merkezi sunucuların kontrolünde değildir, kendi topluluğu tarafından yönetilir. Oyuncular karar verme sürecine katılabilirler. İşlemlerin şeffaflığı blokzincir defterleri aracılığıyla sağlanır ve oyuncuların mülkiyet hakkı dahil dijital varlıklar üzerinde gerçekleştirdikleri tüm işlemler bu defterler üzerinden takip edilir.
Bu oyunların çalışmasını sağlayan iki temel olarak ise DeFi ve NFT’ler karşımıza çıkmaktadır. (DeFi, blokzincir teknolojisini üzerinden ilerleyen merkeziyetsiz bir finans teknolojisidir. NFT ise blokzincir teknolojisi kullanılarak oluşturulan dijital bir varlıktır. Bu dijital varlıklar avatarlar, evler, hayvanlar vb. olabilmektedir. Dijital varlıklar üzerinde mülkiyet kurulması ve dijital varlığın malikinin dilerse kripto para karşılığında malını satıp gelir elde etmesi mümkündür.)
GameFi oyunları oynamak için ise öncelikle kullanıcıların kripto para cüzdanı olmalıdır. Daha sonra bu cüzdan oyuna bağlanmalı ve bu cüzdan içine bakiye yüklenmelidir. Daha sonra oyuna ilk girişte oyuncunun dijital varlık satın alması zorunludur. Bu şekilde dijital varlıklarının yönetimi için bir strateji belirleyebilir ve kazanç sağlayabilir.Oyunun yerel birimi üzerinden oyunculara tamamladıkları görevler neticesinde dijital varlıklar üzerinde mülkiyet ve kar sağlanır.
Halihazırda piyasaya sürülen pek çok GameFi oyunu olduğunu görmekteyiz ancak pek azı devamlılığını sürdürebilmiştir. Axie Infinity, Decentraland ve Sandbox sırasıyla mevcuttaki en popüler oyun evrenleri olarak gösterilebilir.
GameFi projelerinin hem oyuncular hem de yatırımcılar tarafından yoğunlukla takip edilmesi ve metaverse konseptinin günden güne popular hale gelmesiyle daha pek çok projenin ve buna bağlı olarak kripto para biriminin ortaya çıkması beklenmektedir.
GameFi ve Blokzincir Oyunlarının Hukuki Boyutu
Bir blokzincir patentinin ya da bir NFT mülkiyetinin sanat eserlerinin tabii olduğu hukuki rejime mi tabii olacağı, oyun geliştiricilerin lisans haklarının kapsamına nelerin girdiği, oyunlarda kullanılan tokenlerin bir ödeme aracı olarak geçerliliği, ödeme aracı olarak karşıma çıkan tokenize edilmiş varlıkların tabii olduğu yasaların belirlenmesi, oyunların içerisindeki dijital varlıkların maliklerinin sahip olacağı hakların kapsamı ve ne tür korumaya tabii olacağı gibi hususlar oldukça tartışmalıdır. Gerek geliştirici gerekse yatırımcı tarafında GameFi projeleri alanında çalışan şirketlerin yasal zorunlulukları ve iş modellerinin belirlenmesi finansal olduğu kadar hukuki bir inceleme kapsamına da girmektedir. Şirketlerin geliştirici ya da yatırımcı olmaları dışında kullanıcıların takas ettiği dijital koleksiyon, token ya da NFT pazaryeri gibi çeşitli iş modelleri ile GameFi sektöründe yer alması mümkündür ve tahmin edileceği üzere bu da irdelenmesi gereken bir husus olarak karşımıza çıkmaktadır.GameFi projelerinin de blokzincirler, NFT ve tokenler gibi birçok bileşenden oluştuğu göz önüne alındığında cevaplanması gereken çok fazla soru ortaya çıkmaktadır.
Aynı şekilde GameFi oyunlarının içinde bulunan geniş anlamıyla tüm dijital varlıkların/eşyaların (ses, görüntü,grafik, resim, müzik, karakter, avatar, ev, şehir vb.) lisanslarının düzenlenmesi gerekmektedir. Oyundaki unsurlar ne kadar fazla ve çeşitli olursa bu da daha fazla yasal sorunun ortaya çıkması anlamına gelmektedir.
Başka bir boyuttan bakıldığındaysa GameFi teknolojisinin yasadışı kumar, kara para aklama ve terör finansmanına kadar çeşitli riskler içerdiği ve mali suçların işlenmesi için GameFi projelerinin kullanılma potansiyelinin olduğu da aşikardır. Örneğin bir GameFi oyunu, kullanıların açık pazarda dijital bir sanat eseri almasına izin veriyorsa, ya da bir oyun, oyuncuların açık bir pazarda satılabilecek bir oyun içi öğeyi kazanma şansı için değerli bir bahis oynamasını sağlıyorsa, bir kumar analizi yapılması gerekir. Aynı şekilde bu esere biçilen değer üzerinden sağlanan para akışının analiz edilmesi ve kontrol mekanizmasının yapılandırılması gereklidir.
Dijital varlıkların aktarılabilir bir değer olarak kullanılabileceği durumlarda, kara para aklamanın önlenmesi (Anti Money Laundering “AML”) riski ortaya çıkacaktır. Bu amaçla, herhangi bir riski azaltmak için tarafların doğru haklara ve yükümlülüklere sahip olması esastır. Buna paralel olarak, ‘müşterinizi tanıyın’ (Know Your Customer – “KYC”) süreci gibi pek çok hukuki ve ekonomik inceleme zorunluluğu doğacaktır ve uygun iç kontrol süreçlerinin oluşturulması gerekecektir.
GameFi oyunlarının ortaya çıkardığı başka bir hukuki sorun olarak kişisel verilerin korunması gündeme gelmektedir. Kullanıcıların oyun içinde aktardıkları kişisel verilerin işlenmesi, aktarılması, depolanması, bozulması, imha edilmesi veya herhangi bir işleme tabi tutulması konusunda çok fazla gri alan bulunmaktadır. Sistemde yer alan oyuncuların gizli ve kişisel bilgilerinin korunması, bu verileri ilişkin envanterler oluşturulması, aydınlatma metinleri düzenlenmesi ve açık rıza beyanlarının alınması söz konusu olacaktır.
Sonuç
Merkeziyetsiz ekosistemin doğası gereği merkezi bir kanun koyucu ya da regülator bulunmaması gerekir. Ancak yukarıdaki sorular ve daha birçok sorunun cevabını vermek için temel hukuki normlardan mı hareket edilecek yoksa çeşitli yeni düzenlemeler mi yapılacak zamanla göreceğiz.
Merkeziyetsiz finans endüstrisinin 2022 yılına kadar 800 milyar dolardan daha fazla bir değere sahip olması ve blokzincir oyun endüstrisinin 2025 yılına kadar sıfırdan 3 milyar dolara çıkması beklenirken bu konuda hukuken daha hızlı önlemler alınması ve mekanizmalar oluşturulması gerekmektedir. Bu bağlamda hukukçuların teknoloji ve finans alanında kendilerini geliştirmeleri ve hem bu olası yeni düzenlemelerin içeriği oluşturulurken hem de sektör içi uygulamalarda söz sahibi olmaları gerekmektedir.
** Bu makale genel bilgi amacıyla kaleme alınmıştır, hukuk veya yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve alınmamalıdır.
Blockchain ve Kripto Paralar hakkındaki tüm blog yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Av. Cihangir ALTUĞ’un 11. Sayı’mızdaki “Akıllı Sözleşmelerin Delil Niteliği” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Kaynakça
https://cointelegraph.com/metaverse-for-beginners/a-beginners-guide-to-the-gamefi-ecosystem,
https://www.sheppardmullin.com/media/publication/1718_Blockchain-Issues-for-Interactive-Entertainment-Companies-Article-0518.pdf
https://cointelegraph.com/news/gamefi-investors-should-get-ready-for-a-big-us-crackdown
https://www.hk-lawyer.org/content/what-game-fi-birth-%E2%80%9Cpay-play%E2%80%9D-model