Makalemizde Kripto Para Borsaları ve MASAK Rehberi konusunu inceleyeceğiz.
16 Nisan’da Resmi Gazete’de yayınlanan “Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik” ve 1 Mayıs’ta yayınlanan “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile, hukukumuzda kripto paralara (kripto varlıklar) dair önemli düzenlemeleri görmüştük.[1] “Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik’te Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik”te, kripto varlık hizmet sağlayıcıları(kripto para borsaları), MASAK mevzuatına tabi kılınmış idi. Bu düzenlemeyi açıklamak için ise MASAK, 4 Mayıs 2021’de “ kripto varlık hizmet sağlayıcıları için “ bir rehber yayınladı. [2] ( bilişim suçları, bilişim hukuku )
Suç Gelirlerinin Aklanması, Terörün Finansmanının Önlenmesi ve MASAK Nedir?
MASAK ( Mali Suçları Araştırma Komisyonu), suçun gelirinin araştırılması ve terörün finansmanında kullanılmasının önlenmesinde ana fonksiyona sahip olan, icraya yetkili bir kurumdur. Suç Gelirinin Aklanması, TCK m.282’de tanımlanmış bir suç olup, “kara para aklama” olarak tabir edilebilecek fiil sonucu oluşmaktadır.
Terörün Finansmanı ise, 6415 Sayılı Terörün Finansmanının Önlenmesi Kanunu 4. Maddesinde düzenlenen bir suç tipidir ve 10 yıla kadar hapis cezasını gerektirir. [3]
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcı Nedir?
1 Mayıs 2021’de yayınlanan Yönetmelik’te kripto varlık hizmet sağlayıcılarından bahsedilse de, tam bir tanımı mevcut değil idi. Rehber’de ise kripto varlık hizmet sağlayıcılarının kapsamının belirlendiği görülmektedir.. Rehber’e göre, “Kripto varlık hizmet sağlayıcılar, kripto varlıkların alım satımlarına elektronik işlem platformları üzerinden aracılık eden” kuruluşlar, yani kripto para borsalarıdır. [4] ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
Kripto Para Borsalarına Getirilen Yükümlülükler (MASAK)
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları, Yönetmelik kapsamında MASAK yükümlüsü sayılmış idi. Bu kapsamda bu sağlayıcılar, suç gelirlerinin aklanması ve terörün finansmanın önlenmesi mevzuatı bakımından Rehber’de şu yükümlülüklere tabi olacağı belirtilmiştir: ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
Müşterinin Tanıması Yükümlülüğü
Bu yükümlülük, özetle işlem yapılan ve nam ve hesaplarına işlem yapılan kişilerin, işlem yapmadan önce kimliklerinin tespitinden ibarettir.
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ( kripto para borsaları ), müşterinin tanınması yükümlülüğüne şu şartlarda uyacaklardır: ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
- Şüpheli işlem durumunda tutara bakılmadan,
- Daha önceki müşterilerin kimliği konusunda şüphe halinde tutara bakılmadan,
- İşlem tutarının veya birbiriyle ilişkili işlemlerde 75.000 TL ve üzeri işlemler.
Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları Hakkında Masak Rehberi’nde, gerçek kişiler, tüzel kişiler, müteakip işlemler gibi durumlar hakkında kimlik tespitinin nasıl olacağına ilişkin ayrıntılar da yer almaktadır.
Şüpheli İşlem Yükümlülüğü
Önleyici tedbirler kapsamında asıl olarak 5549 sayılı Kanunun 4/1 inci maddesinde düzenlenen şüpheli işlem yükümlülüğü, yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığı ile yapılan işlemlerde kullanılan malvarlıklarının, yasadışı yollarla elde edildiğine veya bu yollarda kullanıldığına dair, bu kapsamda terörist faaliyetlerde veya bunlarla ilişkili olduğuna dair bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun bulunması halidir. [5]
Şüpheli işlem yükümlülüğünü, kripto varlık hizmet sağlayıcıları kanuni temsilcileri yerine getirecektir. Ayrıca bu kişiler, şüpheli işlem hakkındaki araştırma ve bulgularını da MASAK’a bildirmek zorundadırlar.
Şüpheli işlem bildirimleri ise https://masak.hmb.gov.tr/sektorel-sib-rehberleri adresinden Ek:01 formu doldurularak bildirilebilecek olup, elektronik ortamda https://online.masak.gov.tr/ adresinden de bildirilebilecektir. [6]
2.1. Ne zaman şüpheli işlem bildiriminde bulunulacaktır?
Şüpheli işlemin ardından kural olarak 10 gün içinde ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde derhal bu bildirimde bulunulacaktır.
Bilgi ve Belge Verme Yükümlülüğü
Kripto varlık hizmet sağlayıcıları ( kripto para borsaları ), Kurum ve denetim elemanları tarafından istenecek her türlü bilgi ve belgeyi tam, doğru ve kolaylık sağlayacak şekilde vermek zorundadır. (5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun m.7 )
Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü
Yükümlüler, bu bilgi ve belgeleri her anlamda 8 yıl süreyle saklamak zorundadırlar. (5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun m.8 )
Devamlı Bilgi Verme Yükümlülüğü
Bu işlemler hakkında kripto para borsaları, Başkanlığa devamlı bilgi vermek zorundadır.
Kripto Para Borsalarına İlişkin Cezalar
Bu yükümlülüklerin ihlali halinde, kripto varlık hizmet sağlayıcıları, işlem adedi başına üst sınır 4.000.000 TL olmak üzere aşağıdaki idari para cezalarına maruz kalacaklardır:
Müşterinin tanınması yükümlülüğünün ihlali : 40.000 TL
Şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünün ihlali : 50.000 TL
Devamlı bilgi verme yükümlülüğünün ihlali : 30.000 TL
Şüpheli işlem bildirimini açıklama ihlali : 3 yıla kadar hapis cezası
Bilgi ve belge verme yükümlülüğünün ihlali : 3 yıla kadar hapis cezası
Muhafaza ve ibraz yükümlülüğünün ihlali : 3 yıla kadar hapis cezası
Terörün Finansmanı Suçu : 10 yıla kadar hapis cezası
Kara Para Aklama Suçu : 7 yıla kadar hapis ve 20 bin güne kadar adli para cezası
Sonuç
Kripto para borsalarını kayıt dışılıktan düzenlemeye tabi olmaya doğru iten bu düzenlemeler ile, kripto para borsaları acil olarak Yönetmelik ve Rehber’e uyum sağlamaları gerekmektedir.
Kara para mevzuatının da ötesinde, gerek borsalarca gerek yatırımcılarca gerekse kripto para sağlayıcılarınca manipülasyonların çok olması durumunun çözülmesi için de düzenlemelerin yapılmasının, yatırımcıları korumak açısından çok sağlıklı olacağı aşikardır.
Kaynaklar
[1] Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik, Hukuk ve Bilişim Dergisi ( Erişim Adresi: https://hukukvebilisim.org/odemelerde-kripto-varliklarin-kripto-paralarin-kullanilmamasina-dair-yonetmelik/ )
[2] Masak Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Rehber
[3] 6415 Sayılı Terörün Finansmanının Önlenmesi Kanunu
[4] Masak Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Rehber, s.6
[5] Masak Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Rehber, s.10
[6] Masak Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıları İçin Rehber, s.12
Ankara Barosu’na kayıtlı avukattır. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2019 yılında mezun olmuştur. Hukuk ve teknoloji alanlarında çalışmalar yürütmekte olup, Hukuk ve Bilişim Dergisi ile Blog’un genel koordinatörlük ve editörlük görevlerini yürütmektedir. Anadolu Üniversitesi S.B.E. Özel Hukuk Anabilim Dalından “Metaverse Dünyasında Fikri Hakların Korunması” konulu yüksek lisans tezi ile mezun olmuştur.