Birlikte Eser Sahipliği
Öncelikle 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile düzenlenmekte olup eser; sahibine şahsi olarak bağlı olmak üzere 4 ana başlık altında toplanır. Bunlar güzel sanat, sinema, ilim ve edebiyat eserleri ve musiki eserlerdir. Söz konusu eser birden fazla kişinin emeği ile meydana geldiğinde birlikte eser sahipliği kavramı ortaya çıkar.
Birlikte eser sahipliği müşterek ve iştirak olarak ikiye ayrılır; ( bilişim suçları, bilişim hukuku )
Birlikte (Müşterek) Eser Sahipliği
Müşterek yani birlikte eser sahipliği FSEK md. 9 ile düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bir eserin sahipliğinin müşterek olması için, eserin bölümlere ayrılabilir olması gerekir. Her bölüme ait eser sahibi farklıdır ve bölümlerde eser sahibinin ortaya koyduğu emek de değişmektedir. Eser sahiplerinin düşünce ve emekle ortaya koydukları bölümler bir bütün haline geldiğinde eser de meydana gelmiş olur. Eser meydana gelene kadar bütün bölümler bağımsız eserdir.
Her bölümün eser sahibi o bölüm üzerinde maddi ve manevi hakka sahip olup, bu hakları kullanma yetkisine de sahiptir. Oluşan eser üzerindeki bütün haklar yine eser sahiplerine aittir ve oybirliği ile bu hakları kullanabilirler. Yine aynı şekilde eserin yayınlanması ve değiştirilmesi söz konusuysa oybirliği gerekir. Eser sahiplerinden birine yönelik manevi haklar yani şeref ve itibar zedeleyici hak ihlallerinde eser sahipleri bireysel hareket edebilir.
Eser sahiplerinden birinin haksız sebeple oybirliğine katılmaması halinde, ortaklık bozulmaz ancak söz konusu adi ortaklık TBK hükümleri uyarınca diğer eser sahipleri izin için mahkeme yoluna gidebilir. Birlikte eser sahipliği her an ortaklar tarafından sona erdirilebilir.
Örneğin, bir sinema filminin senaristi, özgün müzik bestecisi, yönetmeni ve diyalog yazarı müşterek yani birlikte eser sahibidir. ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
Doktrinde müşterek eser tartışmalı olmakla birlikte, Yargıtay müşterek eseri ortak eser olarak nitelendirir. Yargıtay 29.11.2018 tarihli, 2016/188 E. ve 2018/461 K. sayılı kararında, besteye söz eklenmesi ile meydana getirilen müzik eserlerinin ayrılmaları her zaman mümkün ve her bölümün tek başına eser olması sebebiyle müşterek eser olduğunu kabul etmiştir. ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
İştirak Eser Sahipliği
İştirak eser sahipliği FSEK madde 10 ‘da düzenlenmiş olup; yine birden fazla kişinin emeğini içerir ancak birlikte eser sahipliğinden farklı olarak eser ayrılamaz bir bütün halindedir. Eseri meydana getiren bölümler yoktur. Birlikte eser sahipliğindeki adi ortaklık, burada adi şirkete dönüşür.
Yine esere ait tüm haklar eser sahiplerine aittir ve eser üzerinde oybirliği ile karar verilir.
Müşterek ile aynı şekilde, eser sahiplerinden birine yönelik şeref ve itibar zedeleyici hallerde iligili eser sahibi bireysel hareket edebilir. ( bilişim suçları, bilişim hukuku, internet hukuku )
Birden çok kişinin emeği ve zevki ile meydana getirilmiş tablolar, müzik eserleri veya iki senaryo yazarının ortak yazdığı senaryo bu eser sahipliğine örnektir.
Yargıtay’ın 28.03.2019 tarihli, 2015/220 E. ve 2019/131 K. sayılı kararında ilim ve edebiyat eseri olan kitabı meydana getirirken, düzenlemeyi yapan ve bunu bir metin haline getiren kişinin de fikirlerini ekleyebileceği göz önüne alınarak düzenleyen kişi de yazar kabul edilmiştir. Bu sebeple metni asıl yazan kişi ile düzenlemeyi yapan kişi iştirak eser sahibidir.
Yazar: Ece ARAT
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.