NFT’ler ve Kara Para Aklama
A. Giriş
NFT, yani Fungible Tokens, bir kripto para biriminin blok zincirindeki dijital medya parçalarını temsil eden bir kayıttır. Sanat, müzik dijital oyun varlıkları ve videolar gibi değerli gerçek dünya öğelerini temsil eden bir çeşit kripto varlığıdır.
Sanat eserleri eskiden beri kara para aklanmasında bir yol olarak bilinmektedir. Temelde geleneksel sanat ile aynı özellikler sahip olan NFT’ler de sanat piyasasında var olan kara para aklama sorunları ile benzer nitelikte sorunlar göstermektedir. NFT pazaarı gündeminde yer alan; oyun şirketi Axie Infinity tarafında 600 milyon dolarlık bir hack ve Bored Ape Yacht Club’ın Instagram hesabından çalınan 2,8 milyon dolarlık NFT gibi büyük miktarlarda dolandırıcılıklar, pazardaki riskleri gözler önüne sermektedir.
B. NFT Nedir
NFT veya “non-fungible token”, eşsiz bir öğenin veya varlığın dijital olarak temsil edildiği bir tür dijital varlıktır. NFT’ler, merkezi olmayan, güvenli ve şeffaf bir defter olan bir blockchain ağında saklanarak dijital varlıkların oluşturulmasına ve transferine olanak tanır. NFT’lerin en önemli özelliği, “ikame edilemez” olmalarıdır, yani her biri benzersizdir ve başka bir şeyle değiştirilemezler. Bu, diğer türdeki varlıklardan farklıdır çünkü NFT’ler, örneğin para birimi gibi eşit değerde olan şeylerle değiştirilemezler. Bu benzersizlikleri, sanat eserleri, müzik parçaları, oyun öğeleri ve diğer dijital içerikler gibi çeşitli alanlarda kullanılmalarını sağlamıştır.
C. NFT ve Kara Para Aklama
Birçok NFT platformu, kullanıcıların cüzdanlarını platforma bağlayarak kendilerini tanıtmasına gerek olmadan alım satım yapmasına olanak tanımaktadır. Bu nedenle NFT platformları suçluların, doğrulamaya gerek kalmadan bir kripto para cüzdanı ile kara para aklama sürecinde kimliklerini gizlemelerine olanak sağlamaktadır.
Aynı zamanda bu platformlarda bir varlığın likiditesi ve değeri hakkında yanıltıcı bilgi oluşturmak için satıcının, aynı anda alıcı ve satıcı rollerinde bulunduğu “wash trading” olarak bilinen spekülatif davranışlar ile kar elde edilmesi de yaygındır. Bu yol ile satıcı orijinal varlığını kendisinin kontrol etmiş olduğu bir başka cüzdana çok yüksek fiyata satarak potansiyel alıcıların dikkatini çekmektedir. Birçok NFT platformunda kullanıcıların kendilerini tanıtma ve kimlik doğrulama zorunlulukları olmadığından dolayı “wash trading” olarak bilinen spekülatif işlemlerin gerçekleşmesi kolaydır.
ABD Hazine ve Maliye Bakanlığı, bazı NFT’lerin coğrafya tanımadan çok hızlı şekilde sınır ötesi aktarılması nedeniyle suç gelirlerinin aklanması ve terörizmin finansmanı açısından risk oluşturduğunu ifade etmiştir.
FATF raporlarında da yer bulan dijital sanat ve NFT’ler, 2021 yılından sonra dijital sanat piyasasında keskin bir artışın söz konusu olduğunu gözler önüne sermiştir. NFT cüzdanlarının izlenmesindeki zorluklar, şeffaflığın eksiliği, sübjektif fiyatlandırma, wash trading gibi etkenler NFT piyasasında güvenlik sorunları ve açıklarının oluşmasının başlıca nedenleri olarak ifade edilmiştir
D. NFT Yolu ile Kara Para Aklanma Risklerinin Azaltılması
NFT pazarının büyümesi ile artan risklerin azaltılması ve önlenmesi için gerekli ve etkili çalışmaların yapılması da büyük önem taşımaktadır. Bazı NFT’lerin coğrafya ve sınır tanımaksızın anında transferinin mümkün olması bu yol ile işlenebilecek suçların risklerini de artırmaktadır. FATF raporunda, NFT yolu ile kara para aklanmasını azaltmak için alınması gereken önlemleri şöyle sıralamıştır;
- NFT odaklı şirketlerin kurulması
- KYC (know your customer) politikalarının uygulanması ve NFT’lerin devamlı olarak izlenmesi
- Kimlik doğrulama faaliyetinin uygulanması
- Siber güvenlik önlemlerinin kin bir şekilde uygulanması.
İşlem hacmi günden güne artan NFT piyasasında, markaların ve yatırımcıların, kara para aklanmasının risklerinden kendilerine korumak adına KYC uygulamasına sahip platformları tercih edeceği ve bu platformların kabul göreceği düşünülmektedir.
Sonuç
Yasal düzenlemelere ve uluslararası standartlara uyum sağlamak ve bu kapsamda kontrol faaliyetlerini yerine getirebilmek için suç gelirlerinin aklanmasının ve terörizmin önlenmesine yönelik tedbirlerin alınması devletlerin ve uluslararası örgütlerin gündeminde yer almaktadır.
Finansal sistemlerde artan riskler ve bu konuda önlemlerin alınması; hükümetler, düzenleyici kurumlar ve finans kurumları için en önemli öncelik haline geldi. Birçok bölgesel ve küresel düzenleme, şeffaflığı arttırmayı, yasadışı faaliyetleri caydırmayı ve paydaşlar arasından iş birliğini arttıracak düzenlemeler üzerine çalışmaktadır. Bu temelde kara para aklanması ve terörizmin finansmanının engellenmesine yönelik düzenlemelerini anlamak ve sürdürmek finans endüstrisinin güvenilirliğini ve güvenilirliğini korumak için de çok önemlidir.
Yazarın “Yeni Alan Adı Uyuşmazlık Çözüm Yolları” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin geçmiş sayılarını okumak için bağlantıya tıklayınız.
KAYNAKÇA
– https://sanctionscanner.com/blog/money-laundering-with-nfts-656
– Jordanoska, A. (2021). The exciting world of NFTs: a consideration of regulatory and financial crime risks. BUTTERWORTHS JOURNAL OF INTERNATIONAL BANKING AND FINANCIAL LAW, 10, 716.
-FATF, Money Laundering and Terrorist Financing in the Art and Antiquities Market (https://www.fatf-gafi.org)
– JMLSG, Prevention of money laundering/ combating terrorist financing
2020 REVISED VERSION