SİBER ZORBALIK TANIMI VE 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU ÇERÇEVESİNDE HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Teknolojinin gelişimi ile birlikte internet ve dijital platformların kullanımı yaygın hale gelmiştir. Bununla birlikte siber zorbalık ortaya çıkmıştır.
Bu blog yazısında Siber Zorbalık tanımı, Siber Zorbalık Türleri, Siber Zorbalığa Maruz Kalındığında Yapılması Gerekenler, Siber Zorbalık Cezası konusunu inceleyeceğiz.
1-SİBER ZORBALIK TANIMI
Siber zorbalık, elektronik iletişim araçları kullanılarak başka bir kişiye kasıtlı olarak zarar vermek veya rahatsızlık vermek amacıyla gerçekleştirilmektedir. Saldırganlık ve taciz eylemlerini içermektedir. Bu tür saldırılar sosyal ağlar, e-posta, mesajlaşma uygulamaları, forumlar, oyun platformları vb. dijital ortamlarda gerçekleştirilebilir.
Siber zorbalık özellikle teknolojinin gelişmesi ile birlikte sosyal medyanın yaygın kullanımına bağlı olarak çocuklar ve ergenlik çağındaki gençler arasında görülmektedir. Mağdurlar üzerinde ciddi psikolojik sorunlara yol açmaktadır. Dolayısıyla dijital ortamda yapılan saldırılar, mağdurların itibarını zedelemektedir. Mağdurların özgüvenlerini sarsarak depresyon, anksiyete gibi psikolojik sorunlara yol açabilmektedir. Hatta siber zorbalık intihar vakalarına bile yol açmaktadır.
2-SİBER ZORBALIK TÜRLERİ
A-ELEKTRONİK ZORBALIK
Elektronik zorbalık ; teknik bilgi ve altyapı kullanılarak web sitelerine yetkisiz erişimde bulunulmadır. Çeşitli sosyal mecralarda kullanıcıların şifre bilgileri ele geçirilerek sosyal medya hesapları çalınmaktadır. Aynı zamanda spam ve virüs içeren e-mailler de kullanıcılara gönderilmektedir.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Bilişim Alanında Suçlar” başlığının 10. (onuncu) bölümünde yer alan;
- Bilişim Sistemine Girme (Madde 243)
- Bilişim Sistemini Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme (Madde 244)
- Yasak Cihaz veya Programlar (Madde 245/A)
hükümleri kapsamında elektronik zorbalık fiilleri belirtilmiş olup suç teşkil etmektedir. Yasadışı amaçlara ulaşmaya yönelik fiillerdir.
B-ELEKTRONİK İLETİŞİM ZORBALIĞI
Elektronik iletişim zorbalığında modern iletişim araçları kullanılmaktadır. Mağdurlar kasıtlı olarak rahatsız edilmektedir. Mesajlaşma yolu ya da rahatsız edici, ısrarcı telefon aramaları ile gerçekleştirilmektedir.
Siber zorbalığı gerçekleştiren fail, kendisinden daha zayıf durumda olan mağdura psikolojik açıdan zarar vermek istemektedir. Mağduru toplum nezdinde küçük düşürerek itibarını zedelemeyi amaçlamaktadır.
Elektronik iletişim zorbalığı ergenlik çağındaki gençler arasında yaygındır. Bununla birlikte sanatçılar, politikacılar, iş insanları vb. tanınmış kişilere karşı işlenmesi yaygındır. Hesaplara yetkisiz olarak erişilerek bu kişilere ait özel görüntüler ele geçirilmektedir. Akabinde bu kişileri toplum nezdinde aşağılamak veya şantaj yoluyla maddi menfaat sağlamak amacı ile paylaşılması şeklinde de gerçekleşmektedir. Günümüzde sosyal medyanın yaygın olması ile birlikte günlük hayatta yaşanan olaylar çok kısa sürede çok geniş kitlelere ulaşabilmektedir. Bu kitlelerin olaylara ilişkin tutumları, tepkileri, açıklamaları tüm sosyal medya kullanıcıları tarafından kısa sürede öğrenilebilmektedir. Sosyal medya linçleri ortaya çıkmaktadır.
Türk Ceza Kanununun aşağıda belirtilen suç tanımları uyarınca elektronik iletişim zorbalığı bir veya birden fazla suç kapsamına girerek cezalandırılabilecektir.
- Kasten insan öldürme (Madde 81) (Sanal şiddet uygulanarak bir kimsenin yaşamına son verilmesi durumunda)
- İntihara yönlendirme (Madde 84)
- Eziyet (Madde 96)
- Tehdit (Madde 106)
- Ayırımcılık (Madde 122)
- Kişilerin huzurunu ve sükûnunu bozma (Madde 123)
- Hakaret veya sövme (Madde 125)
- Haberleşmenin gizliliğini ihlal (Madde 132)
- Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması (Madde 133)
- Özel hayatın gizliliğinin ihlali (Madde 134)
- Kişisel verilerin kaydedilmesi (Madde 135)
- Verileri Yok Etmeme (Madde 138)
3-SİBER ZORBALIĞA MARUZ KALINDIĞINDA YAPILMASI GEREKENLER
Siber zorbalık, mağdurları psikolojik, duygusal ve sosyal açıdan olumsuz etkilemektedir. Ancak bu durumla başa çıkma ve korunma imkânı bulunmaktadır. Siber zorbalığa maruz kalan kişi ilk olarak sakin kalması gerekmektedir. Siber zorbalığa maruz kalan kişinin maruz kalınan olayları belgelemesi ve kanıtları toplaması çok önemlidir. Saldırgan mesajları, ekran görüntülerini vb. kanıtları saklamak, ilgili mercilere şikâyette bulunması gerekmektedir.
SONUÇ
Siber zorbalık, teknolojinin yaygınlaşması ile meydana gelmiştir. Kişiler üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler nedeniyle ancak gerekli cezai yaptırımların uygulanması yoluyla azaltılabilmektedir. Bu açıdan siber zorbalık fiili TCK kapsamında hangi suçun unsurlarını oluşturmakta ise bu açıdan hukuki değerlendirme yapılmalıdır.
Yazar: Av. Ceren GÜNDÜZ
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.