Sosyal Ağ Sağlayıcıları Sorumlulukları Hakkında BTK Kararı
A. Yeni Sosyal Medya Düzenlemesi ve BTK Kararı
29 Temmuz 2020’de 5651 sayılı Kanun’da yapılan “yeni sosyal medya düzenlemesi” değişiklikleri ile Facebook, Instagram, Twitter, TikTok gibi sosyal medya platformları (sosyal ağ sağlayıcıları) bir takım yükümlülüklerle karşı karşıya kalmıştı. Geçtiğimiz günlerde Bilgi Teknolojileri İletişim Kurumu (BTK) ise bu değişikliğe bağlı olarak 1 Nisan 2023’te sosyal ağ sağlayıcıların sorumlulukları ve sorumluluklarının uygulanmasına ilişkin yeni bir karar vermiştir. (sosyal medya)
B. Sosyal Ağ Sağlayıcıları Hakkında BTK Kararı Genel Başlıkları
BTK kararı incelendiğinde özellikle uygulamada yaşanan sorunların çözümüne yönelik hususların yer aldığı görülmektedir. Kararın konu başlıkları genel olarak şu şekildedir:
- Sosyal medya Türkiye temsilcisi belirlenmesi ve esasları
- Türkiye temsilcilerinin görevleri ve iletişim süreçleri
- Sosyal ağ sağlayıcıya karşı kişiler tarafından yapılan başvuru süreçleri
- Erişimin engellenmesi gibi kararların istatistiklerinin raporlanması
- Adli mercilerle iletişim ve bilgi verme süreçleri
- Verilerin yurtiçinde tutulması
- Çocuklara özel uygulamalar
- Kullanıcı haklarının korunması
- Temsilcilerin yükümlülüklerinin yerine getirilmemesi durumunda yaptırımlar.
Kararın kapsamı konusunda en başta söylemek gerekir ki, kişisel internet siteleri, haber siteleri ve e-sitelerinin ikincil ve yan hizmet olarak sunulduğu siteler karar dışıdır. Yine sosyal etkileşimin sadece sitenin belli kısmında olan platformlar da sosyal ağ sağlayıcı olarak değerlendirilemeyecektir.
C. Sosyal Ağ Sağlayıcıları (Sosyal Medya Platformları) Hakkında Ayrıntılı Düzenlemeler
BTK Kararının içerdiği ayrıntılı düzenlemeler şekilde olup, sosyal ağ sağlayıcılar aşağıdaki yükümlülüklere tabi olacaklardır:
- Temsilci Belirleme Şartı: Türkiye’de günlük erişimi 1 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcıları, Türkiye’de, gerçek kişi ise Türk, tüzel kişi ise merkezi Türkiye’de olan bir Türkiye temsilciliği ataması zorunludur. Günlük erişimi 10 milyondan fazla sosyal ağ sağlayıcıların Türkiye temsilcisinin tüzel kişi olması durumunda ise temsilcinin Türkiye temsilcisinin ana şirketin şubesi olan sermaye şirketi olması zorunlu olacaktır.
- Temsilcinin İletişim Bilgileri: Sosyal medya platformunun Türkiye temsilciliğinin iletişim bilgileri (adres ve e-posta) internet sitesinde olmalıdır. Yine temsilcinin unvan, kimlik ve iletişim bilgilerini BTK’ya bildirmek zorundadır. Yine Kurum’a şirket ticaret sicil gazetesi, şirket sözleşmesi ve diğer bazı belgelerin verilmesi zorunludur.
- Kişiler Tarafından Yapılan Başvurular: Türkiye’de günlük 1 milyondan fazla erişime sahip sosyal medya platformları, 5651 sayılı Kanun’un m.9 ve m.9/A uyarınca gerçekleştirilen taleplere 48 saat içerisinde gerekçeli şekilde cevap verilmesi gerekmektedir. Başvuruların ise kolayca cevaplanması için Türkçe dil seçeneği olacaktır.
- Raporlama: Bir üstteki maddede belirtilen kapsamdaki hususların istatistiksel olarak sosyal medya platformları tarafından BTK’ya raporlanması zorunludur.
- Reklam Kütüphanesi: Kararda yine Türkiye’de günlük 1 milyondan fazla erişime sahip sosyal medya platformlarına “reklam kütüphanesi” oluşturma zorunluluğu getirilmiştir. Reklam kütüphanesinde “reklamın içeriği, türü, sahibinin ismi, yayında kaldığı dönem , hedef kitlesi ve hedef kitlenin belirlenmesinde kullanılan parametreler ile ulaştığı kişi ve grup sayıları” gibi bilgilere yer verilecektir.
- Soruşturmalarda ve Kovuşturmalarda Adli Mercilere Yardım: Sosyal ağ sağlayıcılar özellikle TCK m.103, 217/A, 302, 309, 311, 312,313,314, 315, 316, Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk maddeleri hakkındaki soruşturma ve kovuşturmalarda Cumhuriyet Savcılıklarına ve Mahkemelere bilgi vereceklerdir.
- Verilerin Türkiye’de Barındırılması: Türkiye’de günlük 1 milyondan fazla erişime sahip sosyal medya platformları, Türkiye’deki verilerini Türkiye’de tutacak şekilde önlemlerini almak zorundadır.
- Çocuklara Özgü Tedbirler: Platformlar hizmetlerini yürütürken çocuklara özgü ayrıştırılmış tedbirleri almak zorundadır.
- Kullanıcı Haklarının Korunması: Sosyal ağ sağlayıcıları kullanıcılara eşit ve adil davranacaklar, verdikleri içeriklere özgü tercih seçenekleri ile kişisel verilerin kullanılmasının sınırlanması seçenekleri sunacaklardır. Bu önerilerin hangi parametrelere göre sunulacağına ilişkin bilgiler de açıkça internet sitesinde yer alacaktır.
- Başvuru Mekanizması Kurulması: Sosyal medya platformları tarafından kullanıcıların haklarını korurken, kullanıcı taleplerini yerine getirmek için kullanışlı mekanizmaların kurulması gerekmektedir.
- Diğer: Kullanıcıların can ve mal güvenliği, kriz planı ve sosyal ağ sağlayıcıların algoritma, bilişim sistemi gibi mekanizmaları hakkında BTK’ya bilgi verme, raporlama gibi zorunluluklar getirilmiştir.
D. Yükümlülüklere Uyulmaması Durumunda Getirilen Cezai Yaptırımlar
Temsilci belirlenme konusundaki yükümlülüklere uymayan sosyal ağ sağlayıcılara BTK Başkanı tarafından 10 milyon ile 30 milyon TL arası idari para cezası yaptırımı uygulanabilecektir.
İdari para cezasının ikinci kez verilmesinden sonra yükümlülüğe uymayan sosyal medya platformlarına “reklam yasağı” yaptırımı, yine reklam yasağı uygulamasının ardından 3 ay içerisinde temsilci ataması gerçekleştirmeyen sorumlulara “bant genişliğinin daraltılması” için sulh ceza hakimliğine BTK Başkanı başvurabilecektir.
Diğer yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda da Karar’ın 26 ve 32. Maddeleri arasında 5 milyon TL’ten, yıllık cironun %3’üne kadar idari para cezaları öngörülmüştür. Yine adli mercilere bilgi verilmemesi durumunda bant genişliğinin %90’ına kadar daraltılması tedbiri uygulanabilecektir.
E. Sonuç
BTK’nın yeni yayınlanan kararı, Dünya’da ve Türkiye’de yüksek kullanıcı sayısına sahip Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal ağ sağlayıcıların özellikle bu platformlara karşı kişilerin haklarının korunabilmesi ve uygulamada adli soruşturma ve kovuşturmalarda yaşanan sorunlarda işlerliğin sağlanması için oldukça gerekli düzenlemeler içermektedir. Hem kullanıcıların doğrudan platformlara taleplerde bulunabilmesi, hem de çocuklara özgü uygulamaların zorunlu olması da oldukça önemli yükümlülüklerden olmuştur.
Av. Ali ERŞİN’in “Yeni Sosyal Medya Düzenlemesi” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Ankara Barosu’na kayıtlı avukattır. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden 2019 yılında mezun olmuştur. Hukuk ve teknoloji alanlarında çalışmalar yürütmekte olup, Hukuk ve Bilişim Dergisi ile Blog’un genel koordinatörlük ve editörlük görevlerini yürütmektedir. Anadolu Üniversitesi S.B.E. Özel Hukuk Anabilim Dalından “Metaverse Dünyasında Fikri Hakların Korunması” konulu yüksek lisans tezi ile mezun olmuştur.