TÜRKİYE’DE VE DÜNYADA KRİPTO PARALARIN HACİZ İŞLEMİ
1. TÜRKİYE’DE HACİZ
Türkiye’de haciz, alacaklının alacağını tahsil etmek amacıyla borçlunun mal varlığına veya haklarına el koyma işlemidir. Haciz, genellikle bir mahkeme kararıyla ya da alacaklının salt iradesine dayanarak icra müdürlüklerine başvurması ile gerçekleşir. İşte Türkiye’de haciz süreci; (kripto paraların haczi)
- İcra Müdürlüğü Başvurusu: Alacaklının, borçlunun mal varlığına veya haklarına haciz uygulamak istemesi durumunda, icra takibi için bir başvuru yapması gerekmektedir. Başvuru, icra müdürlüğüne yapılan başvuru ile gerçekleştirilir.
- İcra Emri ve Tebligat: İcra müdürlüğü, başvuruyu inceleyerek uygun görürse icra emrini düzenler. İcra emri, borçluya tebliğ edilir ve borçlu bu aşamada itiraz hakkını kullanabilir. İtiraz edilmez veya itiraz reddedilirse, icra emri kesinleşir ve icra müdürlüğü tarafından icra işlemi başlatılır.
- Haciz İşlemi: İcra müdürlüğü, kesinleşen icra emrine dayanarak borçlunun mal varlığına veya haklarına el koymak için haciz işlemini gerçekleştirir. Haciz işlemi, borçlunun banka hesaplarına, taşınır veya taşınmaz mallarına, araçlarına veya diğer mal varlığına uygulanabilir. Haciz işlemiyle borçlunun mal varlığı belirlenir ve bu varlıklar icra dairesi tarafından değerlendirilerek alacaklıya ödenir.
- Haciz İtirazı: Borçlu, haciz işlemine itiraz etmek istediğinde, itiraz hakkını kullanabilir. İtiraz, icra müdürlüğüne yapılan bir başvuruyla gerçekleştirilir ve borçlu, haciz işleminin haksız olduğunu veya borcun ödendiğini kanıtlamaya çalışır.
Türkiye’de haciz süreci, İcra ve İflas Kanunu’na ve ilgili yasal düzenlemelere tabidir. Haciz işlemleri, alacaklının talebine, mahkeme kararına ve icra müdürlüğünün yürütmesine bağlı olarak gerçekleştirilir.
2. TÜRKİYE’DE KRİPTO PARA İLE İLGİLİ SON DÜZENLEMELER
Türkiye’deki kripto paralarla ilgili bazı önemli gelişmeleri ve kanun tasarıları;
- Elektronik Para Kuruluşları Kanunu Değişikliği: Türkiye’de kripto paraları düzenlemek amacıyla Elektronik Para Kuruluşları Kanunu’nda değişiklik önerilmiştir. Bu değişiklikle, kripto paraların Türkiye’de elektronik para olarak kabul edilmesi ve Elektronik Para Kuruluşlarının kripto para işlemleri gerçekleştirmesi amaçlanmıştır.
- Kripto Varlıkların Saklanması ve Elektronik Cüzdan Hizmetleri Hakkında Yönetmelik Taslağı: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından hazırlanan bu taslak, kripto varlıkların saklanması ve elektronik cüzdan hizmetleri sunan kuruluşların düzenlenmesini amaçlanmaktadır. Taslakta, kripto varlıkları saklamak ve işlem yapmak isteyen kuruluşların belirli kriterlere uyması ve lisans almaları gerektiği öngörülmüştür.
- Gelir Vergisi Kanunu’nda Değişiklik: 2021’de yapılan bir değişiklikle, Türkiye’de kripto para alım satımı yapanların elde ettikleri kazançlar Gelir Vergisi’ne tabi tutulmaktadır. Kripto para kazançlarının beyan edilmesi ve vergilendirilmesi gerekmektedir.
Türkiye’de kripto paraların yasal statüsü hala netlik kazanmamıştır ve konuyla ilgili mevzuat eksiktir. Türkiye’de, kripto para birimlerinin yasal düzenlemelerine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Ancak, mevcut durumda, kripto paralar hukuki bir varlık olarak tanınmamaktadır ve finansal işlemlerle ilgili olarak sınırlı düzenlemelere tabi tutulmaktadır.
3. KRİPTO PARALARIN HACZEDİLEBİLİRLİĞİ
Kripto paraların dünyada haczedilebilirliği, ülkeden ülkeye ve hukuki düzenlemelere bağlı olarak farklılık gösterir. Kripto paraların doğası gereği merkezi olmayan ve anonim yapısı nedeniyle haciz işlemleri daha karmaşık hale gelebilir. Ancak, birçok ülke, kripto paraları yasal bir varlık olarak tanımak ve haczedilebilirliğini belirlemek için hukuki düzenlemeler yapmaktadır.
Bazı ülkelerde, kripto paraların haczedilebilirliği hukuki bir süreçle mümkün olabilir. Mahkeme kararıyla, borçlu veya davalı kişinin kripto para varlıklarına el koyma işlemi gerçekleştirilebilir. Bu durumda, mahkeme veya yetkili icra daireleri kripto para cüzdanlarına veya borsa hesaplarına erişim sağlayarak varlıkları dondurabilir veya el koyabilir.
Bununla birlikte, bazı ülkelerde kripto paraların haczedilebilirliği henüz netlik kazanmamış veya düzenlenmemiştir. Bu durumda, kripto para varlıklarının haczi ve bunun nasıl gerçekleşeceği konusunda hukuki boşluklar söz konusudur. Bu da kripto paraların daha az korumalı olabileceği veya haciz işlemlerinin daha zor olabileceği anlamına gelmektedir.
4. KRİPTO PARALAR VE DİĞER ÜLKELERDEKİ HUKUKİ DÜZENLEMELER
Kripto paraların haczedilebilirliğiyle ilgili hukuki düzenlemeler ülkeden ülkeye büyük ölçüde değişir. Aşağıda bazı örnek ülkeleri ve kripto paraların haczedilebilirliğiyle ilgili kanunları veya hukuki düzenlemeleri;
- Amerika Birleşik Devletleri: Amerika Birleşik Devletleri’nde, kripto paraların haczedilebilirliği hukuki bir süreçle gerçekleştirilebilir. Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan bazı eyaletler, kripto paraların hukuki statüsünü ve haczedilebilirliğini belirleyen yasal düzenlemeler yapmıştır. Örneğin, New York eyaletindeki “BitLicense” düzenlemesi, kripto para hizmet sağlayıcılarının faaliyetlerini düzenlemekte ve varlıklarının haczedilebilirliğini belirlemektedir.
- İngiltere: İngiltere’de, kripto paraların haczedilebilirliği, mahkeme kararıyla gerçekleştirilebilir. Borçlunun kripto para varlıkları, varlık icra daireleri tarafından el konulabilir. İngiltere’deki hukuki düzenlemeler, kripto paraların haczedilebilirliği konusunda genel bir çerçeve sunar.
- Almanya: Almanya’da, kripto paraların haczedilebilirliği konusunda belirli bir kanun veya düzenleme bulunmamaktadır. Ancak, genel olarak, Alman mahkemeleri kripto para varlıklarına el koyma kararı verebilir ve bu varlıkların tahsilat sürecinde kullanılabilir.
Yukarıda verilen örnekler sadece bazı ülkeleri ve kripto paraların haczedilebilirliğiyle ilgili hukuki düzenlemelerini göstermektedir. Dikkat edilmesi gereken nokta, her ülkenin kripto paraların haczedilebilirliği konusunda farklı yasal düzenlemelere sahip olabileceğidir.
SONUÇ
Kripto paralar, e-cüzdanlarda, kripto para borsalarında ve soğuk cüzdanlarda saklanabilir. Ancak, bu cüzdanlardaki paraların borçluya ait olduğunu ispatlamak için borçlunun beyanına ihtiyaç duyulmaktadır. Ayrıca, kripto paranın hangi borsaya ait olduğunun tespiti, bulunduğu ülkeye bağlı olarak değişebilir. Örneğin, Türkiye’deki bir borsa durumunda, hesap açılırken şahısların kimlik bilgileri alındığından aidiyet daha kolay tespit edilebilir. Yurt dışındaki borsalarda ise kripto paralar anonim bir şekilde saklanır, bu nedenle paranın kime ait olduğu tespit edilemez.
Öte yandan, Türkiye’de İstanbul İcra Mahkemesi geçtiğimiz yıl kripto paraların haczedilebileceğine dair bir karar vermiştir. Karara göre, kripto paralar dijital döviz ve sanal para olarak değerlendirilmiştir. Bu kapsamda, borçlunun kripto para hesabı tespit edilerek ihbarname gönderilmiş ve haciz işlemleri başlatılmıştır. Diğer mahkemelerde farklı kararlar alınabileceği göz önünde bulundurulsa da, bu kararın bir ilk olması önemlidir.
Sonuç olarak, dijital çağda yaşadığımız için kripto paraların önemi giderek artmaktadır. Hukuken mümkün olmasına rağmen kripto paraların haczedilebilirliği hakkında açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle, gelecekteki kullanım ve önem artışı göz önüne alındığında, bu konuda net bir düzenlemenin yapılması, ortaya çıkan soru işaretlerini gidermek açısından önemlidir.
Yapay Zeka Hukuku alanındaki tüm yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Berkcan Kurtuluş’un “Fikri Haklara Saldırı” isimli 9. Sayı’mızda çıkan yazısını okumak için bağlantıya tıklayınız.