Yatırımcı – Girişimci Arasında Gizlilik Sözleşmelerinin Önemi (NDA Sözleşmesi)
Ticari yaşamın bir gereği olarak, şirketler ve girişimciler ticari sırlarını iş ilişkisi içinde oldukları kişi ya da kurumlarla paylaşmak durumundadır. Özellikle girişimcilik ve startup ekosisteminin yaygınlaşmasıyla birlikte, gizlilik sözleşmelerine duyulan ihtiyaç artmaktadır. Nitekim Startuplar, korunması gereken bir fikir üzerine kurulu olduğundan, bu fikirleri paylaşmadan ve dolayısıyla yatırım almadan büyüme şansı elde edemez. Peki, girişimciler “Ya fikrim çalınırsa?” endişesi taşımadan bu süreci nasıl ilerletmeli, hangi hukuki zemin üzerinde hareket etmelidirler? Bu yazımızda startupların yatırımcı görüşmeleri öncesinde yapmaları gereken gizlilik sözleşmelerinin önemi üzerine değerlendirmelerde bulunacağız.
Gizli Bilgi Nedir?
Gizli bilgi, taraflar arasında alınıp verilebilecek ve ticari sır niteliği taşıyan, sahibinin mülkiyetinde bulunan tüm bilgilerdir. Bu kapsamda, herhangi bir sınırlama olmaksızın; tasarım bilgileri, teknik veriler, ticari sırlar, fikir ve buluşlar, projeler, çizimler, yazılımlar, algoritmalar, kaynak kodları gibi materyaller gizli bilgi olarak kabul edilir. Gizli bilgi, aynı zamanda taraflardan birinin işine veya faaliyetlerine ilişkin herhangi bir veri, yöntem, strateji, formül veya ticari sır da içerebilir. Gizlilik sözleşmeleri bu bilgilerin korunması için önemli bir hukuki araçtır.
Gizlilik Sözleşmesi (Non-Disclosure Agreement – NDA) Nedir?
Gizlilik Sözleşmesi, ticari sırların ve hassas bilgilerin korunmasını amaçlayan hukuki bir anlaşmadır. İki veya daha fazla taraf arasında imzalanan bu sözleşme, gizli bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılmasını yasaklar ve tarafların bu bilgileri sadece belirli bir amaç için kullanmalarını güvence altına alır. Özellikle iş dünyasında, şirketlerin veya girişimcilerin iş fikirlerini, ticari sırlarını, projelerini ya da geliştirdikleri ürünleri koruma altına almak amacıyla kullanılır. Hukukumuzda “Gizlilik Sözleşmesi” olarak ifade edilen kavram, Anglo-Amerikan hukukunda Non-Disclosure Agreement (“NDA”) olarak ifade edilmektedir.
Gizli Bilginin Alıcısının Yükümlülükleri
Gizlilik sözleşmeleri, gizli bilgiyi alan tarafın yalnızca kendisine verilen gizli bilgiyi saklamasının yanında bu bilgiyi korumak için gerekli tüm önlemleri almasını da içerir. Diğer bir anlatımla, gizli bilginin alıcısı konumunda olan taraf, gizli bilgiyi ifşa edemeyeceği gibi, gizli bilginin illegal yollardan elde edilememesi için de azami özen göstermek zorundadır. Burada önemle belirtmek gerekir ki, gizli bilginin ifşa olması ile sözleşme ihlal edilmiş olur; yani sözleşmenin ihlal edilmiş sayılması için bilgiyi verenin zarar görmüş olması ya da olmaması arasında bir fark bulunmamaktadır.
Alıcının bir diğer yükümlülüğü ise, gizli bilgi ile şahsen ya da bir üçüncü kişiye menfaat sağlamamasıdır. Bu tür fiiller de yine aynı şekilde sözleşme ihlali anlamına gelecektir.
Gizlilik Sözleşmesinde Cezai Şart
Sözleşmesel yükümlülüklerin yerine getirilmesi, sözleşmeyle kararlaştırılan müeyyidelerle sıkı bir bağ içerisindedir. Buradan hareketle, gizlilik sözleşmesine işlerlik kazandıran temel unsurun cezai şart olduğunu ifade edebiliriz. Buna göre, gizlilik sözleşmesini ihlal eden tarafın belirli bir miktar cezai şartı karşı tarafa ödeyeceği hususu sözleşmenin temel unsurlarından biridir. Söz konusu cezai şartın caydırıcı ve potansiyel zararı karşılamaya yönelik olması, sözleşmenin efektifliği hususunda ayrıca önemlidir. Başka bir anlatımla; sözleşmede belirlenecek cezai şartın sembolik değil, etkin bir değeri olmalıdır.
Fikir Hırsızlığı ve Yatırımcı Girişimci İlişkilerinde Örnek Bir Olay: Boeing – Zunum Aero
Gerek dünyada ve gerekse de ülkemizde bu tip yatırımcı – girişimci fikir hırsızlıklarına rastlamak mümkündür. Yatırım almak için çıktığı yolda, fikrini kaptırıp geri dönen girişimler maalesef hiç de azımsanacak ölçüde değildir. Bu kapsamda Boeing – Zunum Aero davası meseleyi özetler niteliktedir. Zunum Aero, Boeing’in, kendisiyle yatırım amacıyla kurduğu ilişkiden yararlanarak gizli teknolojik bilgilerini ele geçirdiğini ve bu bilgileri kendi hibrit elektrikli uçak projelerinde kullandığını iddia ederek açtığı davayı kazanmış ve söz konusu davada mahkeme, Boeing’in ticari sırları kötüye kullandığına karar vererek, Zunum’a 81 milyon dolar tazminat ödenmesine hükmetmiştir.
Sonuç
Girişim ekosisteminde gizlilik, yatırımcı ilişkileri açısından kritik bir öneme sahiptir. Startupların yatırım almadan önce mutlaka gizlilik sözleşmesi (NDA) yapmaları, fikirlerinin korunması açısından hayati önem taşımaktadır. Özellikle büyük firmalarla iş birliği yapan startuplar, ticari sırlarının kötüye kullanılmasını önlemek için güçlü hukuki zeminler oluşturmalıdır.
Start-up Hukuku alanındaki tüm yazılarımıza bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi 12. Sayı‘sında yayınladığımız “Teknofest Teknik Tasarım Raporu 1.’si – Hyperloop United” Röportajımızı okumak için bağlantıya tıklayınız.
Av. Burak DEMİR
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.