BİLİŞİM SİSTEMİ ARACILIĞIYLA HAKSIZ YARAR SAĞLAMA SUÇU
1.Giriş
Bilişim sistemlerinin oluşturduğu siber dünyada, hırsızlık, dolandırıcılık, tehdit ve hakaret gibi suçların işlenmesi kolaylaşmıştır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 244.maddesinin 4.fıkrasında düzenlenen “bilişim sistemi aracılığıyla haksız yarar sağlama suçu” ise toplumun bilişim sistemlerinin sağlıklı işleyeceğine yönelik güvenini korumak ve bu yönde oluşabilecek haksızlıkları önlemek amaçlı düzenlenmiştir. Söz konusu suç, bilişim sistemleri aracılığıyla elde edilen haksız yararın başka bir suça vücut vermemesi dolayısıyla tipiklik arz etmemesi halinde uygulanacak şekilde düzenlenmiştir. Bu nedenle bu suça tali norm özelliği kazandırılmıştır.
2.Bilişim sistemi kavramı
Bilişimin bir bilim dalı olarak gelişmesi, bilgisayarın ortaya çıkışıyla aynı zamana denk geldiğinden bilgisayar ve bilişim kavramları aynı anlama gelecek şekilde kullanılmıştır. Fakat zamanla teknolojinin gelişmesiyle birlikte, “bilgileri otomatik işleme tabi tutabilen” yeni cihazlar ortaya çıkmış ve bilgisayar ifadesi bunları kapsamakta yetersiz kalmaya başlamıştır.
Bilişim sistemleri doktrinde üç alt kategoriye ayrılmaktadır. Birincisi, açık bilgisayar sistemleri olarak adlandırılan masaüstü veya taşınabilir bilgisayarlardır. İkinci tür bilişim sistemleri ise iletişim sistemleridir. Telekomünikasyon sistemleri ve internet iletişim sistemlerine örnek gösterilebilir. Diğer bir bilişim sistemi türü ise gömülü bilişim sistemleridir. Asıl fonksiyonları kullanım alanına göre farklılık arz etmekle beraber, aynı zamanda bir bilişim sistemi parçası olarak çalışan cep telefonları, navigasyon cihazları, algılama ve tespit sensörlerine sahip otomobiller, akıllı ev aletleri, POS cihazları bu tür bilişim sistemlerine örnek olabilir. Kanun koyucunun da “bilişim sistemi” terimini bilgisayar kelimesine tercih etmesinin sebebi bu terimin daha geniş anlama sahip olmasıdır. Nesnelerin interneti (IOT) adı verilen iletişim ağı sistemini kullanan cihazlar da bilişim sistemi kavramının içerisindedir.
Bunların yanında CD, Hard Disk, hafıza kartları, USB bellek cihazları da veri taşıma özellikleri dolayısıyla bilişim sistemine dahildir. Buna göre, bilişim sistemi kavramı içerisinde sadece veri işleyeme özelliği bulunan bilgisayarlar değil, veri saklayan, taşıyan ve ileten cihazlar da dahildir.
3.5237 Sayılı TCK kapsamında bilişim suçları
5237 sayılı TCK’da dar anlamda bilişim suçları topluma karşı suçlar kısmının onuncu bölümünde, bilişim alanında suçlar olarak düzenlenmiştir fakat geniş anlamda bilişim suçları ayrı bir bölüm olarak düzenlenmemiştir. Hırsızlık, dolandırıcılık gibi suçlarda bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması daha fazla ceza verilmesini gerektiren nitelikli hal olarak öngörülmüştür.
3.1.TCK m. 244/4
TCK m.244/4’te düzenlenmiş olan “Bilişim Sistemi Aracılığıyla Haksız Yarar Sağlama Suçu”nun kanundaki ifadesi şu şekildedir: “Yukarıdaki fıkralarda tanımlanan fiillerin işlenmesi suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının yararına haksız bir çıkar sağlamasının başka bir suç oluşturmaması halinde, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.” Söz konusu “yukarıdaki fıkralar” şu şekildedir:
(1) Bir bilişim sisteminin işleyişini engelleyen veya bozan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(2) Bir bilişim sistemindeki verileri bozan, yok eden, değiştiren veya erişilmez kılan, sisteme veri yerleştiren, var olan verileri başka bir yere gönderen kişi, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Bu fiillerin bir banka veya kredi kurumuna ya da bir kamu kurum veya kuruluşuna ait bilişim sistemi üzerinde işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Söz konusu bu fıkralarda belirtilen fiillerin işlenmesi suretiyle kişinin kendisinin veya başkasının yararına haksız bir çıkar sağlamasının başka bir suç oluşturmaması halinde bilişim sistrmi aracılığıyla haksız yarar sağlama suçu oluşmuş olacaktır.
Bilişim sistemi ile haksız yarar sağlama suçunda, korunan hukuki değer malvarlığıdır. Ayrıca suçun tamamlanması için haksız çıkarın sağlanması gerekmektedir. Dolayısıyla bu suçun konusu birinci ve ikinci fıkradan farklı olarak, mal varlığına ilişkin herhangi bir değer veya başka bir ifadeyle haksız şekilde sağlanan çıkardır. Bu suçun unsuru olan sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme suçlarında ise suçun konusunu, bilişim sistemlerinin işleyişi ve sistemdeki veriler oluşturmaktadır.
Taşınır bir mal olarak kabul edilmeyen bir ekonomik değeri olan, elektronik para, sanal para, kripto para ve online bilgisayar oyunları açısından da gerçek hayatta ekonomik bir karşılığı bulunan karakter veya “item” gibi bilişim sistemi verilerinin, haksız biçimde ele geçirilmesiyle 244/4’ten sorumluluk doğacaktır.
Bu suç, failin bilişim sisteminin işleyişine veya sistemdeki verilere müdahale ederek mevcut bir borcundan kurtulması gibi dolaylı olarak elde edeceği maddi/ekonomik kazançlar bakımından da uygulama alanı bulabilecektir çünkü bu durumda TCK m.142/2-e bağlamında hırsızlık suçu teşkil edecek şekilde taşınır bir mal elde edilmemektedir.
TCK m.244/4’ün tali norm olarak düzenlenmesi sebebiyle taşınır bir malın bilişim sistemleri vasıtasıyla hukuka aykırı olarak elde edilmesi halinde cezai sorumluluk hırsızlık suçunun nitelikli hali (TCK m. 142/2-e) hükmü çerçevesinde gerçekleşecektir.
4.Bilişim Sistemi Aracılığıyla Haksız Yarar Sağlama Suçu Yaptırımı
Bilişim sistemi aracılığıyla haksız yarar sağlama suçunun yaptırımı, TCK m.244/4’te iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası olarak belirlenmiştir.
5.Sonuç
Kanun koyucu bilişim sistemi verilerinin, mal veya eşya olarak kabul edilmemesi sebebiyle ortaya çıkabilecek durumları engellemeye yönelik olarak TCK m.244/4’te “Bilişim Sistemi Aracılığıyla Haksız Yarar Sağlama Suçu” düzenleyerek kanunda boşluk bulunmamasını sağlamıştır. Bu şekilde bir düzenleme ile bilişim sistemleri aracılığıyla haksız bir yarar sağlandığında öncelikle bilişim sistemleri aracılığıyla hırsızlık, dolandırıcılık, zimmet gibi asli norm niteliğinde ve birinci derecede uygulanması gereken başka bir suçun oluşup oluşmadığının değerlendirilmesi gerekir. Fiil, bu suçları oluşturmamışsa kanunun 244/4. maddesine gidilmesi gerektiği hükmolunmaktadır.
Bilişim Suçları kategorisindeki tüm Blog Yazılarımız için bağlantıya tıklayınız.
Av. Cemal ARAALAN’ın “Yargıda E-Duruşma Dönemi” isimli yazısını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Kaynakça:
AÇIKGÖZ, Emre İkbal: Bilişim Sistemi Aracılığıyla Haksız Yarar Sağlama Suçu 1.Bası,2020
AKARSLAN, Hüseyin: Bilişim Suçları, 2.Baskı, 2015