Deepfake ve Cezai Boyutu
1. Deepfake nedir?
Deepfake yapay zeka sinir ağı kullanılarak gerçek ile sahte arasındaki çizgiyi bulanıklaştıran Türkçe karşılığı derin sahte anlamına gelen bir sosyal fenomendir.
Adobe Photoshop 1990 ile başlayan görüntü işleme serüveni yapay zekanın kullanımıyla beraber ivme kazanmıştır. Medyada ilgi uyandırıp hakkında yazılıp çizilmeye başlamasıysa 2017 yılında Reddit isimli sosyal ağda zikredilmesine dayanmaktadır.
Deepfake kullanımının tarihçesi incelendiğinde gerçekliğin çarpıtılmaya ne kadar müsait olduğu bu elzem durumdan uzak durabilmek adına yoğun tedbirler alınması gerektiği açıktır.
Deepfake Teknolojisi Kullanılarak;
- Gerçekliğin insanların çıkarlarına göre çarpıtılması sonucu kitlelerin manipüle edilmesi,
- Kaynak olarak kullanılan gerçek kişilerin görüntülerinin izin alınmaksızın kullanması ve,
- Söz konusu kişiler üzerinden olmayan bir gerçeği yaratıp toplumun yanıltılması gibi durumlarla kötü amaçlara alet edilebilmektedir.
2. Deepfake Teknolojisinin Ceza Hukuku Bakımından Oluşturabileceği Tehlikeler
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda sahte görüntü,video veya haber üretilmesi bir suç tipi olarak düzenlenmemiştir.
2.1. Yasak Cihaz ve Programlar
TCK m. 245/A’ da bahsi geçen yasak cihaz ve programlar suçunun oluşabilmesi için; bilişim suçlarının yahut bilişim sistemlerinin araç haline getirilerek başka suçların işlenmesi amacıyla imal, ithal, sevk, nakil veya kabul edilmesi veya depolama, satma, satışa arz etme, satın alma, başkalarına verme veya bulundurma faaliyetlerinde bulunulması gerekmektedir.
2.2. İftira, Suç Uydurma ve Şantaj Suçu
Deepfake bakımından iftira suçunun işlenmesi ancak fiilin içerik üretimi ve kullanımıyla fiildeki maddi eser ve delilleri uydurma yolunu seçerek TCK m. 267/2 çerçevesinde mümkün olmaktadır.
Aslında işlenmemiş olan bir suçun soruşturmasının yapılmasını sağlamak amacıyla delil veya emarelerin uydurulması TCK m.271/1 kapsamında yer alan suç uydurma suçuna sebebiyet vermektedir.
Şantaj suçu; kişinin kendisi veya başkasına yarar sağlama amacı güderek başka bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek gerçek veya uydurulmuş nitelikteki hususların açıklanacağı veya isnat edileceği suretiyle tehdit edilmesidir. TCK m.107/2’de yer alan söz konusu suç deepfake teknolojisi ile şahsın görüntüleri kullanılarak şeref ve saygınlığına zarar verebilecek seviyede gerçekçi görüntülerin oluşturulması şeklinde işlenebilmektedir.
2.3. Kişisel Verilerin Kaydı
Deepfake’in içerdiği kişisel veri miktarı ne kadar fazlaysa o kadar gerçeğe yakın sonuçlar elde edebilmektedir. Söz konusu kişisel verilerin hukuka aykırı biçimde elde edilmesi TCK m.135 kapsamında kişisel verilerin kaydedilmesi suçuna sebebiyet verebilmektedir.
Kişinin rızası alınmaksızın verilerin işlenmesi ve görüntülerin sunulması TCK m.136’da yer alan kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme, yayma ve ele geçirme suçunu oluşturabilmektedir.
2.4. Müstehcenlik
Deepfake ile gerçekte orada bulunmayan kişilerin fotoğraf ve videoları kullanılarak müstehcen nitelikli medya içeriklerinde yer almışlar gibi lanse edilmesi sonucu sahte içerikli videoların hazırlanmasıdır. Sahte içerikli videoların yayımlanması TCK m.226 çerçevesinde müstehcenlik suçuna sebebiyet vermektedir.
2.5. Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali
Bireyin özel hayatını ihlal eden ve özel hayata ilişkin görüntü veya seslerin deepfake teknolojisinden yararlanarak hukuka aykırılık teşkil edecek biçimde ifşa edilmesi durumunda TCK m.134/1,2 gündeme gelmektedir.
2.6. Hakaret Suçu
Deepfake teknolojisi kullanılarak aslında yer almayan kişiler üzerinde yapılan sesli/görüntülü medya içeriği söz konusu kişilerin şeref ve saygınlığını zedeleyebilecek nitelikteyse TCK m.125 kapsamında değerlendirilebilmektedir.
Sonuç
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda deepfake’i özel olarak suç tipi haline getiren bir düzenleme bulunmamaktadır. Deepfake çeşitli suçları işlemede araç olarak kullanılmaktadır. Özellikle kişisel veri suçları ve müstehcenlikle alakalı suçlar başta olmak üzere özel hayata ve hayatın gizli alanına karşı suçlar, şeref ve haysiyete karşı suçlar, hürriyete karşı suçlar, bilişim sistemine karşı suçlar gibi pek çok alanda kendisini göstermektedir.
Yapay Zeka Hukuku alanındaki tüm yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Dr. Berker KILIÇ’ın 11. Sayı’mızdaki “Yapay Zekanın Hukuk Alanında tahmin Hatası ve Manipülasyonu” isimli yazısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Bengisu DOĞDU
Kaynakça
Tolga Yenisey, “Deep Learning’in Temelleri ve Yeni Gelişmeler”, Feridun Yenisey Hukuk İhtisas Seminerleri, Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=38zXT5rEZNw
Beşir BABAYİĞİT,Deepfake’in Ceza Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi Ve De Lege Ferenda Öneriler, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2062725
Akkır, Yıldırım, Bir Bilişim Suçu “Deepfake”, MGC Legal, https://www.mgc.com.tr/bir-bilisim-sucu-deepfake
Abanoz Öztürk, B., “Deepfake İkilemi: Sadece Eğlence mi? Tehditler ve Hukuki Tartışmalar”, Lexpera Blog, https://blog.lexpera.com.tr/deepfake-ikilemi-sadece-eglence-mi-tehditler-ve-hukuki-tartismalar
Yapay Zekâ Çalışma Grubu, Yapay Zekâ Temelli Teknolojiler ve Ceza Hukuku (pdf), file:///C:/Users/Asus/Downloads/2021yzcgyillikrapor%20(2).pdf
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.