Makalemizde Hukukta Yapay Zeka Ne Kadar Uygulanabilir konusuna değineceğiz.
Hukuk ve Yapay Zeka
Giriş
Yapay zeka ne değildir diye başlamak istiyorum. İnternet üzerinden dava açabilmek bir yapay zeka uygulaması değildir. Bir avukatın müvekkilleri ile ilgili bilgileri bir kelime işlemci programında kolayca düzenleyebilmesi bir yapay zeka uygulaması değildir.
Ofiste yapılan işlerin kolaylaştırılması için geliştirilen her türlü yazılıma ofis otomasyon yazılımları diyebiliriz, yapay zeka yazılımı diyemeyiz. Yapay zeka olmayanları kısaca dile getirdikten sonra bilişim hukuku ve bilişim hukuku için önemli bir araştırma konusu olan yapay zekayı hukuk alanında görebilir miyiz, onu tartışabiliriz, irdeleyebiliriz. (yapay zeka mühendisliği, bilişim hukuku )
Yapay Zeka Kavramı
Yapay zeka, her ne kadar isim olarak sanki insan zekasının yine insan tarafından yapay olarak oluşturulması gibi gözükse de aslında tam olarak öyle de değildir. Bilgisayarların dili dediğimiz programlama dilleri ile birtakım kodlar yazarak bu kodların bilgisayarlar tarafından birtakım işlemler yapmasını sağladığını biliyoruz. İşte bu kodların bilgisayarların onlardan beklediğimiz işlemleri yapmalarını sağlamak için belirli bir düzen içerisinde yazıldığını ve bu düzene de algoritma denildiğini söyledikten sonra artık yapay zekadan bahsedebiliriz.
Her ne kadar yapay zekanın insan zekasının tam olarak karşılığı olmadığını söylesek de yapay zekanın oluşturulması ve eğitilmesi insanın çocukluktan başlayan o ilk eğitim safhasına benzerlikler gösterir. Nasıl ebeveynleri anadilini öğrenme aşamasına gelmiş bir çocuğa eşyaları tanıtır, işte yapay zeka da böyle öğrenmektedir.
Hangi alanda kullanılacaksa o alan ile ilgili özel veriler oluşturulur. Yapay zeka algoritması dediğimiz özel algoritmalar bu büyük verilerle eğitilir. Büyük verilerle eğitilmiş belli bir yeterlik düzeyine gelmiş olan yapay zeka eğitildiği alanla ilgili kararlar verebilecek duruma gelir.
Bazen yapay zekanın ortaya koyduğu kararlar doğrudan uygulamaya geçirilirken bazen ise İnsan odaklı karar destek sistemlerine yardımcı olarak kullanılabilir. Buradaki seçim tamamen alanın özelliği ile ilgilidir. ( bilişim hukuku pdf )
Hukuk Alanında Yapay Zeka Uygulanabilir mi?
Büyük verinin olduğu her alanda yapay zeka uygulamaları faydalı olacaktır. Önemli olan verinin temin edilebilmesidir. Zaten hukuk alanında en önemli konu da budur. Fakat acaba yapay zeka adil olabilir mi? Her ne kadar gelişen teknoloji ile hukuk alanında da bazı gelişmeler yaşansa da daha gidilecek çok uzun mesafeler olduğu aşikârdır. UYAP (Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi) yargı birimlerinin ve Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı’nın merkez birimlerinin iş süreçlerini hızlandıran, güvenilirliğini arttıran ve kurumu kâğıtsız ortama taşıyan bir bilgi sistemi olmuştur.
Ancak bu sistemler henüz sadece otomasyon sistemi olarak çalışmaktadır. İçerisinde yapay zeka uygulamaları bulunmamaktadır. Adalet sisteminin süjeleri ve ek olarak vatandaşlar bu sistemi kullanarak gerekli işlemleri yapabilmektedirler. Görüldüğü üzere mutlaka kullanıcı insandır. Ne zaman biz bu sisteme bir yapay zeka uygulaması ekleyip insan kullanıcı olmadan birtakım işlemlerin gerçekleşmesini sağlayabilirsek işte o zaman yapay zekayı adalet sisteminde kullanıyoruz diyebiliriz.
İlk aşamada hemen yapay zekanın birtakım kararlar vermesini ve bunların adalet sisteminde sonuç doğurabilecek uygulamalar gerçekleştirmesini beklemek fazlaca iyimserlik göstermek olur.
Ancak en azından başlangıç olarak verilecek kararlara yardımcı olacak karar destek sistemlerinin oluşturulması ve bu sistemlerin büyük verilerle eğitilmiş yapay zeka uygulamaları tarafından desteklenmesi bu alanda bir başlangıç olabilecektir. Adalet sistemi içerisindeki tüm dava dosyalarındaki önemli verilerin sayısal hale getirilmesi bu alanda gerçekleştirilmesi zorunlu olan ilk adımdır.
Birçok farklı dosya türü ile kaydedilmiş ve dosya açılmadan içeriğinin görülmesi ve kullanılması mümkün olmayan bu verilere(big data) erişim sağlanabilirse bu verilerin üzerinde yapılacak analizler ile birçok faydalı veri oluşturulabilecektir. Oluşturulacak bu büyük veriler(big data) farklı tasniflerle değişik yapay zeka uygulamalarını eğitebilecek veri kümelerini oluşturacaktır.
Sonuç
Gerçekçi bir yaklaşımda bulunmak gerekirse, eğer yapay zeka hukuk alanında kullanılacaksa, öncelikle verilerin hazırlanması gerekmektedir. Bir yapay zeka uygulamasından eğitilmeden kararlar vermesini beklemeyi, yeni doğan çocuktan matematik problemleri çözmesini beklemeye benzetebiliriz. Çağımızın en değerli varlığı olan veriyi oluştururken gelecekte var olacak yeni teknolojilerde kullanımına imkan verecek şekilde oluşturmak, bu teknolojileri hukuk alanına uyarlayacak uzmanlara yardımcı olacaktır.
Bilgisayar Yüksek Mühendisi olarak uzun yıllar Siber Güvenlik ve Bilgi Güvenliği alanlarında çalışmıştır. Hukuk eğitimini Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamlamıştır. Bilişim ve Hukuk gibi iki farklı disiplini birleştirerek Bilişim Hukuku alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Eskişehir Barosu nezdinde avukatlık yapmaktadır.