NFTler ve Telif Hakları
Yeni nesil teknolojinin gelişmesi ve hayatın dijitalleşmesi yolunda önemli bir rol üstlenen blockchain teknolojisi artık aşina olduğumuz kripto paraların yanı sıra “Code is new art & code is new money” mottosuyla NFT’leri de hayatımıza katmıştır. (NFTler ve telif hakları)
NFT Nedir?
Kripto paralar “fungible token” yani misli kripto varlıklardır. Dolayısıyla sayı ile belirtilen kripto para birimleri birbirinin yerine geçebilir, bir diğerine çevrilebilir. Bunun aksine NFT’ler “Non-Fungible Token” yani misli olmayan, birbirinin yerine geçemeyen biricik varlıklardır. Bir diğer deyişle NFT’ler; müzik, resim, sanal oyun ögeleri, video ve karikatür gibi fiziksel ögelerin dijital dünyadaki yansımasını teşkil eden tokenlerdir. Bu halde NFT’lerin, telif hakkına tabi bazı eserleri de muhteva ettiğini söylemek yanlış olmaz. NFT’ler işte bu noktada telif hakkı ile ilişkilenmiş olur. Burada karşımıza iki soru çıkar: NFT’ler eser midir, NFT sahipleri bunlar üzerinde telif hakkına sahip olur mu?
NFTler ve Telif Hakları
Fiziksel ortamdaki eser üzerindeki haklar 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) ile hukuki güvence altına alınmıştır. İlgili Kanun madde 1/B’de tanımlandığı üzere eser “sahibinin hususiyetini taşıyan ve ilim ve edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sinema eserleri olarak sayılan her nevi fikir ve sanat mahsullerini” ifade eder. Buna göre bir varlığın Türk Hukukunda eser olarak kabul edilmesi; FSEK madde 1/B kapsamında sayılan gruplardan birine dahil olmak, sahibinin hususiyetini taşımak ve tasarrufa elverişli olup üçüncü kişilerce algılanabilir nitelikte olmakla mümkün olur. O halde bütün bu özellikleri barındıran varlıkların her ne neviden olursa olsun hukuk aleminde bir eser teşkil edebileceğini söylemek isabetsiz olmaz. Öyleyse FSEK’teki tanıma uygun olduğu ölçüde NFT’ler de eser vasfını haizdir, esere ilişkin ulusal ve uluslararası korunmadan faydalanabilir. Bu anlamda mint edilmiş yani blok zincirin bir parçası haline getirilmiş dijital bir çizimin FSEK kapsamında korunacağı hususunda tereddüt yoktur. Ancak, fiziksel dünyadaki bir eserin örneğin X tablosunun NFT’sinin yapılması halinde eserin gerçek sahibinin dolayısıyla telif hakkı sahibinin belirlenmesi muğlakta kalmaktadır. Bu konuda oldukça ses getiren bir örnek Kasım 2021’de Mason Rothschild izin almaksızın Hermès’in dünyaca ünlü Birkin çantalarını NFT yapıp OpenSea’de satışa sunduğunda gerçekleşmiştir. “MetaBirkins” adıyla ortaya konan bu projeye Hermès karşı çıkmış, marka: “Bu NFT’ler, Hermès’in fikri mülkiyet ve ticari marka haklarının ihlal etmekte ve Metaverse’teki sahte Hermès ürünlerinin birer örneğidir” diyerek Mason Rothschild’e marka hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle dava açmıştır. Buna karşılık Rothschild ulusal hukuk sisteminin, çevresindeki dünyayı yorumlayarak sanat eseri yaratma hakkını kendisine verdiğini söylemiş, Hermès çantalarının oluşturduğu moda kültürünü yeniden yorumlayarak bir sanat eseri meydana getirdiğini savunmuştur ve söz konusu NFT’leri OpenSea’den kaldırsa da bir başka NFT pazarı olan Rarible’da satmaya devam etmiştir.
Sonuç
Henüz bu durumlarda hangi yaklaşımın uygulanacağına ilişkin bir görüş birliği bulunmadığından dava, hala devam etmektedir. Bu ve bunun gibi davaların sonuçları neticesinde fikri mülkiyet hakkının dijital dünyada nasıl ele alınması gerektiğinin daha somut hale getirilmesi halinde NFT’lerin telif hakkı ile ilişkisi daha belirgin hale gelecektir, söz konusu kripto varlıkların hukuki hürriyetinin tarifi şimdilik gri alanda kalmaktadır.
Blockchain ve kripto paralar hakkındaki tüm yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Av. Ali ERŞİN’in 10. Sayı’mızdaki “NFT Teknolojisi ve Telif Hakları” yazısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Av. Elif BAŞAR
Kaynakça
- https://iprgezgini.org/2021/05/31/nft-ve-telif-hakki/
- https://www.dunya.com/kose-yazisi/nftlerin-marka-ve-telif-haklari-ile-iliskisi/654330
- https://fikrimulkiyet.com/nft-sanat-eserleri-ve-telif-hukuku/
- https://www.mgc.com.tr/non-fungible-token-nft-ve-telif-hakki/
- https://www.thefashionlaw.com/
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.