Rekabet Hukukunda Pişmanlık
Rekabet hukuku nezdinde en sakıncalı ihlal türü olarak kabul edilmekte olan karteller, Rekabet Kurumunun (“Kurum”) genel tanımlamasına göre belirli bir mal veya hizmet piyasasındaki rekabeti azaltmak yahut kısıtlamak amacı güdülerek piyasada faaliyet göstermekte olan teşebbüsler arasında gizli veya açık olacak şekilde gerçekleştirilen birliktelikleri ifade etmektedir[1].
Kartellerin günümüzde en tipik örneği ise “centilmenlik anlaşması” olarak görülür. İsmi anlaşma olmakla birlikte genellikle yazılı olmayıp tarafların kendilerini karşılıklı olarak yükümlü hissettikleri bir etki doğurmaktadır. Belirli bir sektörde faaliyet gösteren iki teşebbüs arasında sözlü ve gizli olarak yapılır. Tarafların, centilmenlik anlaşması çerçevesinde ürünün satılacağı bölgeleri, ürünün fiyatını, arz edilecek ürün miktarını ilaveten pazar paylarını belirledikleri görülmektedir.
Rekabet Kurumunun bu tür anlaşmaları 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunun (“RKHK”) 4. maddesinde yer alan “rekabeti sınırlayıcı anlaşma, uyumlu eylem ve kararlar” çerçevesinde incelediği görülür.
A. Kartellerle Mücadele
Kartel faaliyetlerinin serbest piyasa ekonomisine yaptığı ağır müdahaleler nedeniyle Rekabet Hukuku nezdinde yer alan diğer rekabeti sınırlayıcı eylemlerden farklı olarak değerlendirildikleri ve daha ağır yaptırımlarla cezalandırıldıkları görülür. Farklı ülkelerde kartel oluşumlarının çeşitli yaptırımlarla cezalandırıldıkları görülürken bu yaptırımlar arasında en yaygın olanı para cezalarıdır.
Bu gibi yaptırımların yanı sıra çeşitli ülke hukuklarındaki rekabet otoritelerinin kartellerle mücadele kapsamında farklı yöntemlerden yararlandıkları görülür. Bu yöntemlerden birisi de Türk Rekabet Kurumu uyarınca da kabul edilmiş olan pişmanlık programıdır.
B. Pişmanlık Programı
Kartel oluşumlarının RKHK kapsamında oldukça ağır yaptırımlarla karşılaşabilecekleri görülür. Bunun yanı sıra Rekabet Kurumunun 15 Şubat 1999 tarihli Kartellerin Ortaya Çıkarılması Amacıyla Aktif İş birliği Yapılmasına Dair Yönetmeliği (“Pişmanlık Yönetmeliği”) uyarınca farklı bir yol izlediği görülür. Pişmanlık programı olarak isimlendirilen bu program kapsamında amaçlanan; kartellerin ortaya çıkarak Rekabet Kurumu ile işbirliği yapmasıdır. Bununla beraber iş birliği yapanlara ceza verilmediği yahut verilecek cezalarda indirim yapıldığı görülmektedir[2].
Bu program sayesinde gizli olarak faaliyet gösteren kartellerin ortaya çıkması daha kolay bir hale gelirken, karteli ortaya çıkaran ilk teşebbüsün ve çalışanlarının da karşılaşabilecekleri cezai yaptırımlardan muaf tutulduğu görülür. İlaveten başvuru olmadan da Rekabet Kurumunun halihazırda başlatmış olduğu bir soruşturmada (RKHK m.4 kapsamında), elinde yeterli delil olmayan Kurum’a ilgili delilleri ilk sunan teşebbüs de cezadan kurtulur. Bunun yanı sıra kartellerin incelenmesinde yardımcı olan diğer teşebbüslere ve çalışanlara da başvuru sıralarına göre çeşitli oranlarda indirimler yapıldığı görülür.
Bu açıdan kartele taraf olan teşebbüslerin, pişmanlık programı kapsamında yapacakları başvuruların en önemli yönü diğer teşebbüslerden önce Rekabet Kurumuna başvuruları olacaktır. Zira, ilk başvuran teşebbüsün cezai yaptırımdan muaf tutulduğu görülürken diğer teşebbüslerin ise sırası oranıyla ancak cezada indirim yapıldığı görülür.[3]
Rekabet Hukuku alanındaki tüm Blog yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Edanur YILMAZ.
Kaynakça
- Rekabet Kurumu – Temel Kavramlar. Rekabet Kurumu. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunun-esaslari/temel-kavramlar
- Rekabet Kurumu – Terimler listesi. Pişmanlık Programları. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Yayinlar/rekabet-terimleri-sozlugu/terimler-listesi
- Pişmanlık ve İşbirliği Süreci. Rekabet Kurumu. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunda-usul/pismanlik-ve-isbirligi-sureci
[1] Rekabet Kurumu – Temel Kavramlar. Rekabet Kurumu. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunun-esaslari/temel-kavramlar
[2] Rekabet Kurumu – Terimler listesi. Pişmanlık Programları. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Yayinlar/rekabet-terimleri-sozlugu/terimler-listesi
[3] Pişmanlık ve İşbirliği Süreci. Rekabet Kurumu. (n.d.). Retrieved January 10, 2023, from https://www.rekabet.gov.tr/tr/Sayfa/Rekabet-savunuculugu/rekabet-hukuku/rekabet-hukukunda-usul/pismanlik-ve-isbirligi-sureci