Türk Hukukunda Yapay Zeka Kullanımı
Endüstri 4.0 ile hayatımızın tam ortasına yerleşen kavramlardan olan yapay zeka, bilişim teknolojilerinin kullanıldığı birçok alanda etkisini göstermeye başladı. Özellikle mühendislik alanında yaygın olarak kullanılan bu teknolojinin sosyal bilimler alanında da kullanılması çalışmaları devam ediyor. Hukuk alanı da bu çalışmaların yoğun olarak yapıldığı alanlardan birisidir. Dünyada birçok ülke kendi hukuk sistemi içerisinde bilişim teknolojilerine daha fazla yer vermenin peşinde. Bilişim teknolojilerinin yapay zekâ destekli olarak çalışması da bu sistemlerden alınan verimin artmasına neden oluyor.
Türkiye’de Hukuk Alanında Yapay Zekâ Çalışmaları
Yapay zeka konusu uzun yıllardır Adalet Bakanlığının gündeminde yer alıyor. Adalet Bakanlığınca yayımlanan Adalet Dergisinin 66. sayısı (2021/1) “Yapay Zekâ ve Hukuk” özel dosyası ile yayımlanmıştı. Dergi içerisinde birçok hukukçu ve akademisyen yapay zekâ konulu yazılar ve makaleler yayımlamıştı. Yayımlanan yazılar incelendiğinde konu yoğunluğun yapay zekanın hukuksal statüsü odaklı olduğu görülmektedir. Birkaç makalede yapay zekanın tanımı yapılmış ve nasıl kullanılabileceği etik çerçeve bağlamında tartışılmıştır. Henüz net bir kullanım yöntemiyle ilgili bilgiye rastlanmamaktadır.
İnternet ortamında yapılan literatür çalışmasında ise, birkaç yapay zekâ içeren hukuk alanında uygulama yazılımı teşebbüsleri olduğu görülmektedir. Adalethanım isimli yapay zeka uygulama çalışması da bu teşebbüslerden birisidir. 2019 yılı itibarıyla başlayan ve yapay zekâ inisiyatifleri tarafından duyurulan bu uygulama ile ilgili şu anda bir bilgiye ulaşılamamaktadır. Sosyal Ağlarda yapılan “Adalethanım Yapay Zekâ Tabanlı Hukuk Asistanı tüm özellikleri ile ücretsiz! Sizleri de bu teknoloji ile buluşmanız için web sitemize bekliyoruz.” Sloganıyla duyurulan bu uygulama ile ilgili bir bilgiye internet araştırması ile ulaşılamamaktadır.
Yapay zekanın hukukta kullanılması ile ilgili duyurulan başka yerli çalışmaya rastlanmamaktadır. Bunun nedeni ise hukuk alanı gibi bazı sosyal bilimlerde yapay zekanın kullanılma zorluğudur. Her ne kadar uygulamaları yazanlar içtihat sorgulama motorlarında yapay zeka kullandıklarını söyleseler de, sorgulama sonuçlarında, sorgulamaların Anahtar kelime arama temelli olduğu görülmektedir. Henüz Türk Hukuk Sisteminde İçtihat Sorgulamaları hariç bir alanda yapay zeka kullanımıyla ilgili bir uygulamaya rastlanmamaktadır.
Yapay Zeka ve Hukuk
Hukuk alanında yapay zekâ teknolojisini kullanmak için iyi bir ihtiyaç analizi yapılması gereklidir. Dijital Dönüşüm uygulamalarında ilk adım her zaman mevcut durumun analiz edilmesi ve dijitalleşmesi gereken süreçlerin tespit edilmesidir. Bu kapsamda önce Türk Hukuk Sistemi içerisindeki darboğazlar tespit edilmeli ve bu noktalarda yapay zekanın kullanım imkânı araştırılmalıdır. Bu noktada ise yapay zekanın en önemli besini olan verinin temin edilmesidir. Yapay zekâ ve büyük veri ayrılmaz bir ikilidir. Bu nedenle hukuk verilerinin dijital ortamda kullanılabilir hale getirilmesi ilk temel gereksinimlerden birisidir.
Dünyadaki hukukta yapay zekâ kullanım çalışmaları incelendiğinde hukuk alanındaki verilerin dijitalleştirilmesi ile başlandığı görülmektedir. Bunun içinde temel çalışma bir genel veri formatının belirlenmesi ve bu UYAP ortamında tüm verinin bu formatta kabul edilmesidir. Şu anda UYAP sisteminde kullanılan düşük çözünürlüklü pdf, jpg vb. resim formatları verinin dijitalleştirilmesi konusunda zorlaştırıcı ve ek işlemlere ihtiyacın ortaya çıkmasına neden olan veri şekilleridir. Yapay zekâ algoritmalarının eğitilebilmesi için ihtiyaç duyulan veri setlerinin oluşturulması temel ihtiyaçtır.
Geçmişteki hukuk verilerinin dijitalleştirilmesi ve bu veri setlerinin etiketlenerek yapay zekâ algoritmalarına uygun hale getirilmesi gereklidir. Bu dönüşüm yaşandıktan sonra ancak adalette yapay zekâ kullanımı konusu gündeme gelebilecektir. Hukukta yapay zekadan beklenti hukuk çalışanlarına yaptıkları çalışmalarda destek verici olmasıdır. Buradan anlaşılacağı üzere her hukuk çalışan grubunun yapay zekadan beklentisi farklı olmaktadır. Avukatlar veriye kolay ulaşım beklentisi içerisindeyken, hakimler verecekleri kararlarda Karar Destek Sistemi beklentisi içerisindedir.
Sonuç
Sosyal bilimlerde yapay zekâ uygulamaları kolayca gerçekleştirilememektedir. Bunun asıl nedeni ise bu alanın insana çok bağlı olmasıdır. Her ne kadar gündemin tam ortasında olan ChatGPT gibi bir uygulama olsa da bu kural değişmemektedir. ChatGPT aslında gelişmiş bir sohbet robotudur. Mevcut veriyi analiz ederek yeni veri oluşturmaktadır. Kendisine sorulan soruyu veri tabanındaki algoritmalar tarafından etiketlenmiş veri içerisinden süzerek getirmektedir. Birçok hukukçu ChatGPT’nin hukuk sisteminde kullanılması ile ilgili çalışmalar yapmaktadır. Bu kapsamda bazen ellerindeki KVKK kapsamındaki hukuk verilerini ChatGPT’ye yükleyerek çalışmalar yapmakta ve bu sonuçları yazılarında paylaşmaktadırlar. Bu gelişmiş sohbet Robotu olan ChatGPT’nin Hukuk Sistemine Siber güvenlik ve KVKK kapsamında etkilerini izleyerek göreceğiz.
Av. Yük. Müh. Murat Osman KANDIR’ın tüm Blog yazılarını bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin Yeni Sayı’sını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Bilgisayar Yüksek Mühendisi olarak uzun yıllar Siber Güvenlik ve Bilgi Güvenliği alanlarında çalışmıştır. Hukuk eğitimini Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamlamıştır. Bilişim ve Hukuk gibi iki farklı disiplini birleştirerek Bilişim Hukuku alanında çalışmalarını sürdürmektedir. Eskişehir Barosu nezdinde avukatlık yapmaktadır.