Big Data ve KVKK (Büyük Veri)
Big Data Nedir?
Bireyler ve kurumların verilerinin internet üzerinden dünya ile paylaşılması sonucu ortaya çıkan bir kavramdır. Big data verilerin analiz edilmiş, sınıflandırılmış ve işlenmiş ve/veya işlenebilir duruma getirilmiş haline denilir.
Big data, sosyal medya hesapları arası etkileşimler, arama motorlarında yapılan aramalar ve bu aramalar yapıldığı anda geride bırakılmış veriler, çerezler, izler, banka hesap hareketleri, bloglar, mailler ve kullanıcılar ve internet arasında gerçekleşen tüm etkileşimlerin oluşturduğu veri yığınları tarafından beslenir ve kullanıcıya bu verileri anlamlı ve işlenebilir bir hale getirerek kullanabilir haliyle sunar.
Big Data Nasıl İşler?
Büyük veri(Big Data), verileri en faydalı hale getirmeyi, işletmelerin ve kurumların müşterileri hakkındaki görüşlerine yeni bir bakış atmayı ve yeni kanallar açmayı ilke edinmiştir. Bu aşamada, en yararlı bilgiyi elde etmek için, büyük veri ilkelerine göre hareket etmek ve verilerin en basit ve en işlenmiş halini ortaya koymak gerekir. Birçok veri noktası karşılaştırılır, birbirleriyle veri ilişkileri ön plana çıkar ve bu ilişkiler öğrenmemize ve dolayısıyla daha iyi kararlar vermemize olanak tanır. Bu genellikle toplanan verilere dayalı modeller oluşturmayı ve ardından simülasyonlar gerçekleştirmeyi içeren bir işlemle yapılır. Veri noktalarının konumu her değiştirildiğinde sonuçların nasıl etkilendiğini izler.
Günümüze kadar, veriler e-tablolarla veya database ile sınırlıydı ve hepsi çok düzenlilerdi. Ancak çağın gelişmesiyle birlikte, veri kavramı çok karmaşık bir yapıya işaret etmeye başladı. Veriler artık veritabanlarından fotoğraflara, video ve ses kayıtlarına, yazılı metne ve sensör verilerine kadar her şeyi kapsıyor. İşletmeler teknolojiyi yakından takip ederek tüm bu karmaşıklığı çözmek için büyük verilere kendi çerçeveleri içinde yatırım yapmak zorundadırlar. Verileri belirli bölümlere ayırdıktan sonra müşteri profilini analiz ederek stratejilerini belirlemelidirler.
Anayasada Kişisel Verilerin Korunması ile İlgili Mevzuat
Kişisel verilerin korunması konusu 1970’li yıllardan bu yana, gizlilik hakkı ve Anayasa’nın güvence altına aldığı kişisel verilerin korunması kavramlarının tartışıldığı zaman, gizlilik koruma hakkının bir uzantısı olarak değerlendirilmektedir.
Türkiye anayasasında kişisel verilerin korunmasına ilişkin temel hak doğrudan tanımlanmadan önce, bu hakkın temelini oluşturacak çeşitli hükümler vardı. Kişisel verilere ilişkin kanunda, doğrudan şahsın maddi ve manevi varlığını özgürce geliştirme, hukuk devleti ilkesi, gizlilik hakkı, haberleşmenin gizliliği ile fikir ve kanaatlerini açıklamak zorlanamama, din ve vicdan inançlarının gizliliği, konut dokunulmazlığı gibi kişisel verileri korumaya yönelik dolaylı olarak da ilgili anayasal haklarının korunması olarak yer almaktaydı.
2010 yılındaki bir değişiklilikle birlikte Anayasa’nın 20.maddesine 2’nci fıkra olarak eklenen hüküm:
“Herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığını öğrenmeyi de kapsar. Kişisel veriler, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebilir. Kişisel verilerin korunmasına ilişkin esas ve usuller kanunla düzenlenir.”
Big Data’nın Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanunu Kapsamında İncelenmesi:
Anayasanın 20. maddesinin 2010 yılında eklenen üçüncü fıkrasına göre, “herkes, kendisiyle ilgili kişisel verilerin korunmasını isteme hakkına sahiptir. Bu hak; kişinin kendisiyle ilgili kişisel veriler hakkında bilgilendirilme, bu verilere erişme, bunların düzeltilmesini veya silinmesini talep etme ve amaçları doğrultusunda kullanılıp kullanılmadığım öğrenmeyi de kapsar” Bir tür kişisel hak olarak kabul edilen temel bir hak, bireyi modern yaşamda verilerin işlenmesinden kaynaklanan tehlikelerden korumayı amaçlamaktadır. Kişisel verileriniz nerede, nasıl, nedir ve ne amaçla işlendiğine veya korunduğuna dair hiçbir bilgisi olmayan bir kişi, hareket özgürlüğünü bu şekilde kısıtlayabilir. Örneğin bir kişinin kişisel hayatı hakkında yazışmalar, alışveriş verileri veya seyahat bilgilerine sahip bir kuruluş veya kuruluş bu bilgileri kötü amaçlar için kullanabilir. Bu tehdit yalnızca kişinin hareket özgürlüğünü kısıtlamaktan ibaret değildir, bir bütün olarak toplum üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olabilir. Özgür ve demokratik bir toplumun temeli kendi geleceğini kendisi belirleyebilen bireyler tarafından oluşur. Kişinin, kişisel bilgileri başkası tarafından ele geçirilmesi, kişinin rızası olmadan işlenmesi veya üçüncü şahıslara aktarılması, bireyin kendi geleceğini özgürce belirlemesini sınırlaması anlamına gelir.
Özellikle, verilerin işlenmesi ve üçüncü taraflara aktarılması fikirleri ifade etme ve yayma özgürlüğüne dayanan bir anayasanın “resmi makamların müdahalesi olmadan haber veya fikir alma ya da sağlama özgürlüğü” sorunu giderek daha önemli hale geliyor.
Yapay Zeka ile alakalı “Makine Öğrenimi Nedir?” isimli yazıyı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Ayrıca Hukuk ve Bilişim Dergisi’nin tüm yazılarını bağlantıdan görebilirsiniz.
KAYNAKÇA
ÖZBİLGİN, İ. G., “Kamuda Büyük Veri ve Uygulamaları”, Anadolu Üniversitesi, Akademik Bilişim Konferansı, 2015, (çevrimiçi) http://ab.org.tr/ab15/bildiri/483.pdf, 20.01.2017
“Büyük Veri Varken Kişisel Veriler Korunabilir mi?”, 25/11/2019 http://nitelikliveri.com/buyuk-veri-varken-kisisel-veriler-korunabilir-mi/
- S. Çekin. “6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun’un Big Data 631 (Büyük Veri) ve İrade Serbestisi Açısından Değerlendirilmesi”, https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/291147
İlgili Mevzuat
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (7/4/2016 tarih, 29677 sayılı T.C. Resmi Gazete)
Yararlanılan Diğer Çevrimiçi Kaynaklar