E-Ticaret Hukuku
Günümüz dünyasında oldukça çok görülemeye başlayan e-ticaret, ticaretteki yer sınırlandırılmalarını ortadan kaldırarak uluslararası ticaretin büyük bir kısmını kapsamaktadır. Ancak, gün geçtikçe artan ticari ilişkiler beraberinde hukuksal sorunları getirmiş, uluslararası örgütler bu konuda adımlar atarken ülkeler de mevzuatlarında değişikler yapmaya başlamıştır. Böylece ticaretteki sınırları ortadan kaldırmaya amaçlayan sanal ticari pazarlarda faaliyet gösterilmesini sağlayan ve aynı zamanda bu alandaki uyuşmazlıkların çözümünü gösteren E-Ticaret Hukuku, teknolojinin gelişmesiyle yeni bir boyut ve önem kazanmıştır. (e-ticaret hukuku)
Elektronik ticaret nedir?
Internet kullanımın yaygınlaşması sayesinde her türlü ticari ilişki dijital ortamlarda yapılmaktadır. E-ticaret, dijital ticaret, en kısa tanımıyla elektronik araçlar kullanılarak yapılan ticari ilişkilerdir. Kişilerin verilerinin dijital bir ortamda ağ üzerinden aktarımını sağlayan bir yapılanma içermektedir. Ticari ilişkilerin küresel olarak büyümesini sağladığı için, küresel ekonomi aracı olarak da adlandırabilir.
Küresel bir ağ olduğundan uluslararası mevzuatta yerini bulmuştur. En kabul edilen tanım ise OECD tarafından yapılmıştır:
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (Organization for Economic Co-operation and Development- OECD) e-ticareti, “kuruluşlar ve bireylerin katıldığı ticari etkinliklere ait sayısal veriye dönüştürülmüş metin, ses ve video görüntülerinin işlenmesi ve iletilmesini içeren her türlü işlemin bilgisayar ağları üzerinden yapılması” şeklinde tanımlamaktadır (Carter, 2002: 2).
Birleşmiş Milletler Uluslararası Ticaret Hukuku Komisyonu (UNCITRAL) “e-ticareti, ticari aktiviteler kapsamında her türlü veri mesajının, EDI (Electronic Data Interchange), İnternet, e-mail, faks gibi veri iletim yöntemleri kullanılarak elektronik ortamda değişimi olarak tanımlamıştır” (UNCITRAL, 1996: 3-4).
Dünya Ticaret Örgütü (World Trade Organization-WTO) elektronik ticareti, “mal ve hizmetlerin üretim, reklam, satış ve dağıtımlarının telekomünikasyon ağları üzerinden yapılması” şeklinde tanımlamaktadır (WTO, 1998).
Elektronik ticaret türleri nelerdir?
B2B (Business to Business), şirketten şirkete ticaret diye adlandırabileceğimiz bir e-ticaret türüdür. Dünya çapında yaygın olarak kullanılmaktadır. Dünya ticaretinin büyük bir bölümünü kapsamaktadır. Özellikle ABD gibi gelişmiş ülkeler bu ticaret türü sayesinde küresel ekonomiye katkı sağlamaktadır.
B2C (Business to Consumer), şirketten tüketiciye ticaret olarak adlandırılır. En çok bilinen bir türdür. Bu tür sayesinde Wap teknolojilerinin gelişmesiyle beraber tüketiciye sunulan her türlü mallar ağlar aracılığıyla dijital platformlarda, sanal mağazalarda, satışa konu olur. E-pazar yerleri sayesinde tüketiciler kolayca alışveriş yapabilmektedirler.
B2G (Business to Government), şirket ve kamu idaresi arasında dijital ticari ilişkiyi gösteren bir türdür. Kamu idaresi ve şirket arasındaki yükümlülüklerin veya ticari ilişkinin dijital ortamda yapılmasıdır. Kamu ihalelerinin bu ortama aktarılması, vergisel yükümlüklerin gümrük işlemlerinin sanal dünyada yer bulmasını sağlayarak ticari hayatını hızlandırmayı amaçlar.
G2C (Government to Consumer)- tüketici ve kamu idareleri arasında yapılan yeni ortaya çıkan bir e-ticaret türüdür. Elektronik devlet kavramının yaygınlaşmasıyla beraber bu tür daha belirginleşmiştir. Örneğin; pasaport başvurusu, ehliyet başvurusu, vergi ödenmesi gibi tam olarak ticari bir ilişki olmayacak faaliyetlerinde parasal bir değiş tokuş sebebiyle böyle bir gurubunda var olduğu söylenmektedir.
C2C (Consumer to Consumer)- tüketiciden tüketiciye yapılan dijital ticarettir. Kişiler arasındaki bireysel alım ve satımı düzenler. Sanal mağaza gibi yapılanmalar genelde kullanılmaz. Bu ticari ilişkide organizasyon, örgütlenme bulunmamaktadır. Örneğin, 2.el araba satımı yapmak için e-pazar yerlerinin kullanılması.
Elektronik Ticaret Hukuku nedir?
E-ticaretin yaygınlaşmasıyla beraber sorunlar oluşmaya başlamıştır. Klasik sorunların dijital ortamdaki çözümü için mevzuatın yetersiz kalması yeni bir hukuk alanın oluşmasına neden olmuştur. İşte bahsettiğimiz, e-Ticaret Hukuku, dijital ticaret sebebiyle ortaya çıkan sorunlara hukuksal bir çözüm bulan bağımsız öze sahip bir daldır.
Yeni mevzuat oluşmaya başlasa bile geleneksel ticaret için oluşturulmuş kurallar, dijital ticarete entegre edilmeye çalışıldığı da unutulmamalıdır. Çünkü, e- ticaret ne kadar yeni bir ticari araç olsa da ana temellerini geleneksel pazarlama yöntemlerinden alır. Bu kapsamda, e-Ticaret Hukuku, diğer hukuk dallarıyla yakın ilişki içerisindedir. Kişisel Verilerin Korunması Hukuku, Fikri Mülkiyet Hukuku, Devletler Özel Hukuku, Borçlar Hukuku, Tüketici Hukuku gibi.
E-Ticaret Hukuku alanındaki tüm yazılarımız için bağlantıya tıklayınız.
AYRICA HUKUK VE BİLİŞİM DERGİSİ’NİN YENİ ÇIKAN SAYISINA BAĞLANTIDAN ULAŞABİLİRSİNİZ.
Yazar: Saadet KARTALCI
Kaynakça
Organ1, İ. & Çavdar2, F. (2012). Elektronik Ticaretin Vergilendirilmesinde Uluslararası Alanda Yaşanan Sorunlar . Journal of Internet Applications and Management , 3 (1) , 63-84 . DOI: 10.5505/iuyd.2012.09797
Hamamcıoğlu, E. (2018). Elektronik Ticaretin Hukuksal Boyutu. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , (35) , 43-72 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kosbed/issue/43237/525054
Koçak, O. (2004),” Elektronik Ticaret ve Çalışma Hayatına Etkisi”.Doktara Tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Aliyeva, B. (2017). Electronic Commerce: Developments in the World and Evaluation in terms of Azerbaijan . The Journal of International Scientific Researches , 2 (4) , 30-43 . DOI: 10.23834/isrjournal.273869
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.