Sanatçılar İle Konser Organizatörü Arasındaki Akıllı Sözleşmeler
Konser Organizasyonuna Dair Akıllı Sözleşmenin Ne Olduğu, Düzenlenmesi
a. Konser organizasyonuna dair akıllı sözleşme, dijital hak ve yükümlülükleri blockzincir teknolojisi ile içeren bir eser sözleşmesidir.
Gerek Türk hukukunda gerek İsviçre Federal Mahkemesi’ne göre eser kavramı da sadece maddi (cismani) varlığı olanları değil, maddi varlığı olmayan (örneğin fikri eserler) şeyleri de kapsar.(1)(2)(akıllı sözleşme)
Bir binanın meydana getirilmesi için, fotoğraf çekimleri için sözleşme yapmak gibi, örneğin Tarkan ve orkestrası ile İzmir’de bir kurtuluş konseri vermesi için akıllı bir sözleşme akdedilmesi de eser sözleşmesi teşkil eder.
b. Konser sözleşmesinin geçerli olması, ilgili ülke mevzuatınca ve taraflarca aksi öngörülmedikçe yazılı şekle tabidir. Taraf iradeleri doğrultusunda da konser sözleşmesindeki kodlar güvenli bir yazılıma sahip olmalıdır.
Konser sözleşmesi blok zincir ile yapılır iken “token” isimli bir kripto para içerisinde kod dataları bulunmaktadır. Bu datalar; aracı olmaksızın, şeffafça ve merkezi olmayan bir sistem içinde, dışarıdan hiç kimsenin müdahale etmeyeceği bir süreçte harekete geçmektedir. (4-a) “Tıpkı bir tutar verilip komut ile yiyecek içecek otomatından yiyecek içecek alırcasına” konsere dair bir akıllı sözleşme akdedilmektedir.(4-b)
c. Sanatçı ve organizatör, konser sözleşmesini düzenlerken hangi aşamaları kaydeder?
“Nasıl müzakere edilir”: Koşullar, blok zincirindeki taraflarca şeffaf olarak görülmelidir ki iki taraf da sözleşme şartlarını müzakere edebilsin.
“Nasıl onaylanır?”: İki taraf da konser tarihi, organizatörün sahne hazırlama ve konser organize etme ücreti, sanatçı ve orkestranın alacağı ücret, cezai şart, veya aşağıda belirtilen olası ihtilaflar gibi şartlarda ve esaslı unsurlarda anlaştıktan sonra sözleşme blok zincirdeki son halini alır ve hiçbir tarafça değiştirilemez.
Sözleşme hangi teknik altyapıya sahiptir?: Dünyada en yaygın akıllı sözleşme platformu Ethereum’dur. Bu gibi ve EOS, Hyperledger, Tezos, Stellar, Algorand gibi diğer birçok kripto para birimi blok zincirinde de konser organizasyonu için işlem yapılabilecektir.” Ayrıca konserde sanatçı için kuliste, konser öncesi, konser arasında ve sonrasında yararlanacağı sigorta, özel sürücülü ulaşım, davet ettiği konuğun NFT bileti, konaklama gibi özel hizmetler de akıllı sözleşme sayesinde yukarıda belirtilen token içinde erişime açılabilmektedir.(4-c)
d. Sözleşmenin esasları neler olmalıdır?
Sanatçı ile organizatör arasında yapılan konsere ilişkin akıllı sözleşmede sanatçının borcu, taraflarca kararlaştırılan yer ve zaman diliminde konserini icra etmeyi taahhüt eder. Organizatörün borcu da konser sahibi sanatçıya, orkestrasına bir bedel ödemektir. Sözleşme yükümlülükleri yerine getirilmediği takdirde karşı tarafa verilen zarar, cezai şart hükmü ile daha etkin giderilebilecek, cezai şart, sözleşmede bir baskı, yaptırım unsuru olarak yer alacaktır. Konser sözleşmesinde genel ahlaka ve adaba aykırı hükümler yer almamalıdır. Tarafların ticari unvanları ve iletişim bilgileri ile birlikte belirtilmelidir. Sözleşme konusu çelişkiye mahal vermeyecek bir biçimde açıkça belirtilmelidir. Tarafların hakları ve yükümlülükleri ayrıntılı olarak açıklanmalıdır. Konser esnasında alınacak kayıtlara ilişkin sözleşme içeriğine kayıt ve yayınlara dair özel hükümler eklenmelidir. Sahnenin, ışık ve ses siteminin, kulisin hazırlanması ile sahnede branding çalışması, konser öncesi tanıtım vb. gibi hususlar sözleşme içeriğinde yer almalıdır. Bedelin nasıl ödeneceği açıkça düzenlenmelidir. Konser sözleşmesinde vergiler, sözleşmenin süresi, sona ermesi ve fesih halleri, tebligata ilişkin hükümler ile uyuşmazlık durumunda uygulanacak hukuk yer almalıdır.(5) Belirtilen bu sistematik ile anlaşılmaktadır ki ihtilafın çözümü konusunda en önemli delil sözleşmenin kendisidir.
e. Akıllı sözleşme olarak yapılmasındaki faydalar nedenlerdir?
Akıllı sözleşmeler ve yapılan tüm işlemler Dağıtık Defterlerde (Distributed Ledger Technology — DLT) tutulduğu için çok yüksek bir güvenlik seviyesine sahiptir. Aynı zamanda, sözleşmenin kaybolması, yok olması neredeyse imkansızdır. İşlemler aracılar olmadan, kendi kendine ilerlediği için süreç hızlanmaktadır. Elden müdahaleler olmadığı için operasyonel riskler en az seviyededir. Süreçte aracılar olmadığı için maliyet en düşük seviyededir. Sanatçı ile organizatör, bu faydaları USDC gibi bir kripto para birimi kullanarak ve Compound, Uniswap gibi kripto takas platformlarını akıllı sözleşmelerine aracılık ettirebilirler.(6)
Akıllı Sözleşmeye Konu Konserin, Tüketicilere “Nft” Aracılığı İle Sunulması
NFT; benzersiz, eşsiz ve yerine yenisi konulamayan yani kopyalanamayan dijital ürünlerin adıdır. Açılımı Non-Fungible Token’dır. Bu NFT uygulaması sanat sektöründe de hızla yaygınlaşmaya başlamış olup müzik endüstrisinde ilk geniş kapsamlı uygulaması; Kings of Leon (KOL) müzik grubu ‘When You See Yourself’ adlı yeni albümünü, NFT olarak yayınlaması ile konu olmuştur.(7). Bu albüm, müzik endüstrisinde örnek bir NFT uygulama projesi seçilmiş olup NFT uygulaması ile üretilen versiyonu özel avantajlara sahip tek ürün olma özelliğini taşımaktadır. KOL tarafından hayata geçirilen bu projede, tokenların içerine yerleştirilen sanat eserleri ve konser bileti, token sahibi tarafından hiçbir aracıya gerek kalmadan kullanılabilecektir. KOL örneğinde NFT sahipliği özel tasarlanmış bir konser biletini açabilmektedir. Token haline getirilmiş olan bu bilet benzersiz olup herhangi bir konser bileti yada yine KOL grubuna ait başka bir konser bileti ile aynı değildir. Fiziksel ve dijital dünya ile entegre olarak, KOL grubuna ait konser biletlerini temsil eden NFT’ler bir bilet satış aracı kurumuna ihtiyaç olmadan güvenli, hızlı bir şekilde farklı bir kullanıcıya direkt satılabilmektedir.
Türkiye İçin Bir Temenni
Yukarıda anlatılan; sanatçılar ile yapılan konser organizasyonuna dair akıllı sözleşmenin ne olduğu, nasıl düzenlendiği, dijital hak ve yükümlülükleri blockzincir teknolojisi ile içeren bir eser sözleşmesi oluşu, geçerliliği ve kodlarının güvenli bir yazılıma sahip olması, düzenlenirken hangi aşamaların kaydedildiği, sözleşme esaslarının neler olduğu, akıllı sözleşme olarak yapılmasında ne gibi faydalar sağladığı ve sözleşmeye konu konseri tüketicilere NFT aracılığı ile sunulmasına ilişkin imkânların sanatçılar, organizatörler, girişimciler, bilişim şirketleri, Bakanlıklar, sivil toplum kuruluşları ve bilişim hukukçuları işbirliği ile en kısa zamanda ülkemizde de uygulanacak olmasını iple çekerek bu uğurda emeği geçenlere kolaylıklar ve başarılar diliyorum. Teşekkürlerimle.
Blockchain ve Kripto Paralar hakkındaki tüm blog yazılarımızı bağlantıdan okuyabilirsiniz.
Av. Ali ERŞİN’in “Uluslararası Ticarette Blokzincir Kullanımı” isimli yazısını okumak için bağlantıya tıklayınız.
Yazar: Av. Oğuzhan Seymen / Bursa Barosu
Kaynakça
(1) İsviçre Fedaral Mahkemesi Kararı: BGE 98 II 305, S.311, BGE 109 II 34, S.37/(www.bger.ch)
(2) Pakize Ezgi Akbulut /Yüklenicinin Eser Meydana Getirme Borcu – The Obligation Of Carrying Out The Work Of The Contractor – Pakize Ezgi Akbulut, (20-Inonu University Law Review – InULR 11-1: 85-99; 2020)
(3) Çağla Gül Şenkardeş; (4/a,b,c) Çağla Gül Şenkardeş- (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2005607)
(5) Av. Tuğsan Yılmaz- (https://www.tugsanyilmaz.av.tr/sozlesme-hukuku/organizator-ile-sanatci-arasinda-akdedilen-konser-sozlesmeleri)
(6) Murat Güleç-Fintech İstanbul- (https://fintechistanbul.org/2022/06/03/akilli-sozlesme-smart-contract-nedir-nasil-calisir/)
(7) Çağla Gül Şenkardeş- (https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2005607
Hukuk ve Bilişim Dergisi ve Blog kısmımızda,
Bilişim Suçları
Blockchain ve Dijital Paralar
Yapay Zekâ ve Robot Hukuku
Elektronik Ticaret Hukuku
İnternet Hukuku
Kişisel Verilerin Korunması Hukuku
Start-Up Hukuku
E-Spor Hukuku
Fikri Mülkiyet Hukuku ve benzer teknoloji hukuku alanlarında yazılar okuyucularımıza sunulmaktadır.